چهارمين سالروز انقلاب بحرين؛
رويكرد برد - باخت آل‌خليفه
شنبه ۲۵ بهمن ۱۳۹۳ ساعت ۱۸:۰۷
کد مطلب: 407353
طي دوره چهارساله انقلاب، مطالبات و درخواست‌هاي مردم و گروه‌هاي سياسي مخالف به خصوص شيعيان در مراحل مختلف متفاوت بوده است. در مرحله اول معترضان بر ايجاد اصلاحات سياسي و سلطنت مشروطه و بركناري نخست‌وزيري اصرار داشتند. اما با حمله نيروهاي امنيتي به متحصنين در ميدان لؤلؤ، رويكرد مخالفان وارد مرحله جديدي شد. در واقع پس از خشونت‌هاي ميدان لؤلؤ، تظاهرات و اعتراضات مردمي گسترده‌تر شد و بخش عمده‌اي از مردم شيعي بحرين را در برگرفت. هم‌چنين اعضاي وفاق از پارلمان بحرين استعفا كردند. در اين مرحله گروه‌هاي مختلف، درخواست حكومت براي گفتوگو را با طرح پيش شرط‌هايي رد كردند. از جمله اين پيش شرط‌ها، استعفاي دولت، پايان حضور ارتش در خيابان‌ها و پذيرش ايده سلطنت مشروطه بود كه جريان وفاق مطرح كرد.
در اين برهه، بر مبناي مطالبات و درخواست‌ها، گروه‌هاي مخالف به دو دسته تقسيم شدند: دسته اول به رهبري وفاق، خواستار ايجاد نظام مشروطه سلطنتي متشكل از سه گروه «هم‌پيماني براي جمهوري» حكومت منتخب بودند، اما دسته دوم در قالب جريان وفاداري اسلامي و جنبش‌هاي حق و آزادگان بحرين، گزينه سرنگوني نظام موجود در بحرين و ايجاد نظام جمهوري دموكراتيك را مطرح ساختند. البته موضوعات ديگري مانند آزادي زندانيان سياسي، اصلاحات سياسي و توقف اعطاي تابعيت سياسي به مهاجرين نيز از سوي مردم مطرح بود. مرحله سوم كه پس از ورود معترضان به ساير مناطق پايتخت غير از ميدان لؤلؤ و سركوب شديد مردم به دست نيروهاي امنيتي بحريني و خارجي در قالب نيروهاي سپر جزيره از ١٤ مارس آغاز شد، شرايطي سختي را براي معترضان ايجاد كرد. در اين مرحله هر چند اعتراضات مردمي به صورتي محدودتر و پراكنده‌تر ادامه داشت، شرايط امنيتي مانع پيشرفت تحولات به نفع معترضان شد. پس از آن با امنيتي شدن فضاي بحرين و تداوم سركوب، رعب و وحشت‌آفريني از سوي نيروهاي امنيتي و در شرايطي كه بخش مهمي از رهبران و فعالان سياسي مخالف تحت بازداشت يا محدوديت‌هاي جدي قرار گرفتند، حتي پس از اتمام دوره وضعيت اضطراري هيچ‌گونه گشايشي در فضاي سياسي و امنيتي بحرين مشاهده نمي‌شود. در اين شرايط يكي از اقدامات مهم شخصيت‌ها و گروه‌هاي مخالف تلاش براي تأثيرگذاري بر افكار عمومي و جامعه بين‌المللي و اطلاع رساني در خصوص رفتارهاي رژيم آل‌خليفه است كه پيامدهاي نسبتا مثبتي براي گروه‌هاي اپوزيسيون داشته است.
با اين حال در تمامي اين مراحل مولفه هاي ثابتي از جمله گفتمان مسلط و اهداف و استراتژي‌هاي نسبتا پايدار بازيگران به رغم برخي تغييرات تاكتيكي و دگرگوني در شرايط صحنه بر جريان انقلاب حاكم بوده است. به نحوي كه گفتمان و رويكرد مسلط در مورد بحران بحرين تاكنون رويكرد و بازي برد- باخت بوده است، بدين مفهوم كه هرگونه كسب امتياز و قدرت‌يابي گروه‌هاي مخالف به مفهوم برد مخالفين و باخت رژيم آل خليفه و بالعكس تفسير شده است و هركدام از بازيگران به عنوان يك طرف بحران، هدف برد بازيگر خودي و باخت بازيگر مقابل را مدنظر قرار داه‌اند، بوده است.
اين رويكرد كه از سوي عربستان طرح و حمايت شده و از طرف حكومت آل خليفه نيز به كار گرفته شده در پي آن است كه متن سياست و ساختار قدرت موجود در بحرين را از هرگونه دگرگوني اساسي در نتيجه اعتراضات داخلي و فشارهاي منطقه اي و بين المللي مصون نگه دارد. به نحوي كه تنها چانه‌زني‌ها و گفتگوهاي محدود پيرامون تغيير در سياست بحرين را در خصوص مسائل حاشيه‌اي و غير اساسي مانند امتيازات اقتصادي و اجتماعي متمركز نمايد. هرچند كه برخي از بازيگران فعال در صحنه تحولات چه در ميان انقلابيون چه در جناح حاكميت سعي داشته اند تا با تاكيد بر اين موضوع كه بازي برد- باخت انقلاب اين كشور را با بن‌بست مواجه خواهد كرد، رويكرد بديلي مانند بازي برد-برد را از طريق تقسيم قدرت و اصلاحات كه مبتني بر مذاكرات و گفتوگو با آل خليفه است، ارائه نمايند. البته اين رويكرد در سايه رويكرد امنيتي آل خليفه و نبود ملزومات و عناصر كافي براي به چالش كشيدن گفتمان مسلط با شكست مواجه شد. در اين ميان عواملي چون يكدست نبودن مخالفان بحرين و پراكندگي آن ها، عدم اتصال اين كشور به منابع سرزميني تاثيرگذار و در نهايت استمرار حمايت هاي بيروني از رژيم آل خليفه سبب شده است تا آل خليفه نه تنها با تاكيد بر رويكرد برد – باخت از هرگونه واگذاري امتيازات سياسي اساسي به مخالفان امتناع نمايد بلكه با امنيتي كردن فضاي اين كشور، به بازداشت و محاكمه مخالفان اقدام نمايد.
