دکترای افتخاری دانشگاه تهران برای پدرمنطق فازی دنیا

به گزارش جهان به نقل از مهر، پروفسور لطفی زاده در سال ۱۲۹۹ شمسی برابر با ۱۹۲۱ میلادی در باکو متولد شد. پدر او یک روزنامه نگار ایرانی و مادرش یک پزشک روس بود. او در ۱۰ سالگی همراه با خانواده به خانه پدری اش مراجعت کرده و در تهران ساکن شد.

لطفی زاده تحصیلات متوسطه را در کالج البرز (دبیرستان البرز فعلی) به پایان رسانده و با کسب رتبه دوم در کنکور سراسری در رشته برق و الکترونیک دانشگاه تهران پذیرفته شده و در سال ۱۳۲۰ با مدرک لیسانس از آن دانشگاه فارغ التحصیل شد.

سپس دوره فوق لیسانس مهندسی برق را در انستیتوی تکنولوژی ماساچوست (MIT) آمریکا شروع کرده و در نهایت در سال ۱۳۲۷، مدرک دکتری خود را از دانشگاه کلمبیا دریافت کرد. پس از آن در همان دانشگاه، تحقیقات خود را در زمینه نظریه سیستم ها آغاز کرده و سپس در سال ۱۳۳۴ به عنوان پژوهشگر به مرکز مطالعات پیشرفته «پرینستون» دعوت شد.

پروفسور لطفی زاده در سال ۱۳۳۵ کار تمام وقت خود را با سمت استادی در دانشکده مهندسی برق دانشگاه «برکلی» آغاز کرده و در فاصله سال های ۱۳۴۶-۱۳۴۱ ریاست این دانشکده را برعهده داشت.

تا سال ۱۳۴۳ تحقیقات پرفسور لطفی زاده عموماً در زمینه تئوری سیستم ها و تجزیه و تحلیل تئوری تصمیمات بود. در آن سال، وی تئوری منطق فازی را پایه گذاری کرد و سپس در زمینه کاربردهای این تئوری در هوش مصنوعی، زبان شناسی، منطق، تئوری تصمیمات، تئوری کنترل، سیستم‌های خبره و شبکه های اعصاب به تحقیقات گسترده ای پرداخت.

در حال حاضر حاصل تحقیقات پروفسور لطفی زاده در زمینه منطق فازی در بخشهای گوناگون طراحی نرم افزار و سخت افزار و محاسبات کامپیوتری بر مبنای کلمات، تئوری شعور کامپیوتر در درک زبان طبیعی و صنایع سبک و سنگین مورد استفاده قرار می گیرد.

پروفسور لطفی زاده در سال ۱۳۶۹ بازنشسته شد، اما همچنان به فعالیت های علمی خود در دانشگاه کالیفرنیا ادامه دارد و به صورت مستمر در کنفرانس ها و سمینارها در شهرهای مختلف جهان شرکت کرده و سخنرانی می کند.

در حال حاضر پروفسور لطفی زاده به عنوان استاد ممتاز مهندسی برق، مدیریت مرکز نرم افزار کامپیوتری دانشگاه برکلی را عهده دار است. بیش از دو هزار نفر به عضویت این مرکز درآمده و بالغ بر ۱۰۰ موسسه علمی به آن وابسته هستند.

پروفسور لطفی زاده موفق به دریافت ۹ مدال علمی شده که پنج مدال به مناسبت های گوناگون توسط انستیتوی مهندسی برق و الکترونیک آمریکا و چهار مدال دیگر توسط انستیتو مهندسی مکانیک آمریکا، انجمن علوم مهندسی آمریکا، آکادمی علوم جمهوری چک و انجمن بین المللی سیستم های هوشمند به وی اهدا شده است.

وی تاکنون ۱۴ جایزه علمی دریافت کرده که از آن جمله می توان به جایزه اهدایی بنیاد معروف هوندای ژاپن اشاره کرد.

پروفسور لطفی زاده عضو هیات مشورتی مرکز فازی آلمان، عضو هیات مشورتی مرکز تحقیقات فازی دانشگاه تگزاس، عضو کمیته مشورتی مرکز آموزش و تحقیقات سیستم های فازی و هوش مصنوعی رومانی، عضو هیات مشورتی موسسه بین المللی مطالعات سیستم ها، عضو هیات مدیره انجمن بین المللی شبکه های اعصاب است.

وی همچنین رئیس افتخاری اتحادیه سیستم های فازی بیومدیکال ژاپن، رییس افتخاری اتحادیه منطق و تکنولوژی فازی اسپانیا، عضو هیات مشورتی انستیتوی ملی انفورماتیک توکیو و عضو هیات مدیره انستیتوی سیستم های هوشمند ایلی نوی آمریکا است.

پروفسور لطفی زاده همچنین در سال ۲۰۰۹ موفق به اخذ نشان افتخار بنجامین فرانکلین شد که یکی از قدیمی ترین نشان های علوم و مهندسی آمریکا است.

پیش از این، ۲۴ دانشگاه دیگر جهان با اهدای دکتری افتخاری به پرفسور لطفی زاده از خدمات علمی وی به ویژه در ابداع منطق فازی که علوم و مهندسی کامپیوتر و تئوری سیستم ها را دگرگون کرده است، قدردانی کرده اند.

از جمله می توان به دانشگاه های تولوز فرانسه، تورنتوی کانادا، دانشگاه ایالتی نیویورک، دورتموند آلمان، اوویدو اسپانیا، لیک هد کانادا، گرانادای اسپانیا، لویزویل آمریکا، باکوی جمهوری آذربایجان، گلیویس لهستان، استراوای جمهوری چک، دانشگاه فلوریدای مرکزی، هامبورگ و پاریس اشاره کرد.

پروفسور لطفی زاده به عنوان کاشف و مبتکر «منطق فازی» شهرت جهانی دارد وی که در جهان علم به «پروفسور زاده» معروف است، طی یک مقاله علمی کلاسیک که در سال ۱۳۴۳ به چاپ رسید، مفهوم مجموعه فازی را که مبتنی بر تئوری تجزیه و تحلیل سیستم های پیچیده است بر اساس زبان طبیعی معرفی کرد.

پس از معرفی تئوری فازی، بیش از ۱۱۱ هزار مقاله علمی توسط دانشمندان جهان درباره منطق فازی و کاربردهای گسترده ی آن در نشریات علمی منتشر شده و در حدود هزار درخواست ثبت اختراع در این زمینه در ژاپن و سایر کشورهای مختلف جهان به عمل آمده است.

تنها در ژاپن، بیش از دو هزار دانشمند روی منطق فازی و سیستم های مبتنی بر آن کار می کنند. نظریه او اکنون دیگر محدود به ریاضیات و مهندسی نمانده و بسیاری از اندیشه ها و تفکرات فازی را که از صدها سال پیش در ذهن بشر مطرح بوده، دوباره در ابعادی جهانی برای انسان معاصر مطرح کرده است.

تولد رسمی منطق فازی را می توان همزمان با چاپ مقاله Fuzzy Sets در ژورنال کنترل و اطلاعات در سال ۱۳۴۳ دانست. هر چند طلیعه‌های این اکتشاف در کارهای قبلی زاده هم قابل رویت است.

خصوصا در مقاله ای با عنوان «از نظریه مدار به سوی نظریه سیستم‌ها» که در سال ۱۳۴۱ در ژورنال Proceedings of IRIE چاپ شد و در آن ضمن نقد روش‌های موجود در تحلیل سیستم‌های مقیاس بزرگ به لزوم داشتن روش‌هایی برای محاسبه با کمیت‌های ابرگونه و فازی اشاره شده بود.

مجله «نیچر» آبان ماه امسال در پنجاهمین سالگرد پایه گذاری سیستم استناد (ارجاع) به مقالات، ۱۰۰ مقاله پراستناد تاریخ علم را فهرست کرده که در رتبه ۴۶ آن مقاله معروف استاد لطفعلی عسکرزاده (لطفی زاده) دیده می شود.

۱۰ سال اول توسعه نظریه مجموعه های فازی بیشتر به توسعه نظریه ها گذشت تا آن که از اواسط دهه ۷۰ میلادی کاربردهای منطق فازی با انتشار مقاله مشهور Mamdani و Assilian پررنگ تر شد. از اواسط دهه ۸۰ میلادی محصولات فازی در بازار مصرف عمومی مانند ماشین لباسشویی فازی و گیربکس اتوماتیک فازی ظاهر شدند و به سرعت بخش بزرگی از بازار را در دست گرفتند.

این روزها علم هوش مصنوعی مدرن از نظریه فازی بهره فراوانی می برد. اندیشه متعالی او قفلی را که سال ها بر چارچوب علوم بشر باقی مانده بود، شکست و دریچه ای شد به سوی جهان پیچیده و ناشناخته ای که انسان معاصر هنوز در تکاپوی شناختنش است.

لطفی زاده، استاد افتخاری رشته مهندسی برق انستیتوی تکنولوژی ماساچوست (MIT) در سال ۱۳۴۶، محقق ممتاز آزمایشگاه تحقیقاتی شرکت IBM در سال های ۱۳۴۶، ۱۳۵۱ و ۱۳۵۵، دانشمند مدعو در مرکز مطالعات زبان و اطلاعات دانشگاه استنفورد در فاصله سال های ۱۳۵۶ تا ۱۳۶۶ است.

وی همچنین عضو ارشد انستیتوی برق و الکترونیک آمریکا، عضو ارشد بنیاد گوگن هایم (Gugenheim)، عضو ارشد آکادمی ملی مهندسی آمریکا، عضو ارشد کنگره جهانی Cybernetics، عضو آکادمی علوم روسیه و عضو ارشد اتحادیه بین المللی سیستم های فازی است.

به گزارش مهر، مراسم نکوداشت استاد لطفعلی عسکرزاده (لطفی زاده) به مناسبت نود و پنجمین سال تولد استاد و پنجاهمین سال معرفی سیستم‌های فازی توسط این دانشمند نام آور روز سه‌شنبه ۱۸ اسفند ماه در محل سالن شهید چمران پردیس دانشکده های فنی دانشگاه تهران برگزار می‌شود.

در این مراسم جمعی از محققان برجسته دنیا از جمله پرفسور ویتولد پدریکز، سردبیر مجله Information Sciences، پرفسور برنارد دبیتز، سردبیر مجله Fuzzy sets and Systems، پرفسور جمشیدی، سردبیر مجله Intelligent Automation & Soft Computing و پرفسور ردولف مارکوس سیزینگ، محقق تاریخ و فلسفه در سیستم‌های فازی و جمعی از استادان برجسته ایرانی در زمینه سیستم‌های فازی و معرفی شخصیت علمی و اخلاقی استاد لطفی زاده سخنرانی می‌کنند.

اهدای دکتری افتخاری دانشگاه تهران به استاد لطفی زاده که به نمایندگی وی توسط پرفسور پدریکز دریافت می شود، نمایش فیلم داستانی زندگی استاد در دوران اقامت در ایران و رونمایی از سردیس استاد که قرار است در دانشکده فنی دانشگاه تهران نصب شود از دیگر برنامه های این مراسم است.

این دانشمند پرآوازه ایرانی با کوله باری از افتخارات علمی روزهای بازنشستگی خود را در سانفرانسیسکو سپری می‌کند. وی مردی ساده، فروتن و بی تکلف است و به عنوان انسانی که از پدر و مادری با دو ملیت مختلف در کشوری ثالث به دنیا آمده و ده ها سال در کشوری دیگر فعالیت و زندگی کرده تعصبی نسبت به ملّیت خود ندارد.

لطفی زاده بر این اصرار می ورزد که مسائل خیلی عمیق تری در زندگی انسان وجود دارند و می‌گوید: «مساله این نیست که من آمریکایی، روس، ایرانی، آذربایجانی یا هر چیز دیگری هستم. همه این مردم و فرهنگ ها به من شکل داده اند و من با همه آنها کاملاً راحتم.»