اعلام خبر آماده شدن ایران و ۱+۵ برای نگارش متن توافق نهایی این سوال را بوجود آورده است که واقعا در پشت پرده مذاکرات چه می گذرد؟

به گزارش جهان، یک مقام امریکایی که به احتمال بسیار زیاد وندی شرمن بوده است، روز جمعه به خبرنگاران گفته است نگارش متن از ماه مه (اوایل اردیبهشت) آغاز می شود.

عباس عراقچی مذاکره کننده ارشد ایران هم دیروز در گفت وگو با پرس تی وی تایید کرده است که نگارش متن توافق نهایی از اوایل اردیبهشت شروع خواهد شد.

این خبر که برای جامعه تحلیلی در ایران و بیرون از ایران تا حدود زیادی غیر منتظره محسوب می شود نشان دهنده چند نکته مهم است.

در وهله نخست این خبر نشان می دهد که یا دو طرف درباره اصول و جزئیات کلیدی یک راه حل نهایی توافق کرده اند و یا اینکه می خواهند با حفظ اختلافات فعلی خود، وارد فاز نگارش متن شوند.

ورود به فاز نگارش متن، بدون روشن شدن چارچوب ها و حل اختلاف های کلیدی تقریبا غیر ممکن است و در هیچ مذاکره ای سابقه نداشته است.

بنابراین منطقی است که فکر کنیم دو طرف درباره نقاطی که در آن اختلاف های جدی داشته اند به یافتن موضعی مشترک نزدیک شده اند.

اگر چنین باشد، تیم مذاکره کننده ایران با این سوال بزرگ مواجه می شود که این اختلافات دقیقا به چه شکل و به نفع کدام طرف حل شده یا رو به حل شدن است؟

به عنوان نمونه درباره تعداد ماشین های سانتریفیوژی که ایران می تواند در گام آخر حفظ کند چه توافقی شده است. مقام های ایرانی پیش از این اعلام کرده اند هیچ تاسیساتی برچیده نخواهد شد و امریکایی ها هم متقابلا گفته اند به منظور افزایش زمان گریز هسته ای ایران به بالای ۶ ماه، قطعا باید تعداد ماشین های فعال ایران به کمتر از ۴۰۰۰ عدد کاهش پیدا کند. اکنون سوال این است که این فاصله عمیق چگونه پر شده است؟

مسئله دیگر حجم مواد ۵ درصدی است که ایران مجاز به ذخیره آن در طول گام نهایی خواهد بود. خروج مواد هسته ای از ایران خط قرمز قطعی ایران در هرگونه راه حل نهایی بوده است. سوال این است که از حدود ۷۰۰۰ کیلو مواد هسته ای ایران چه مقدار و با چه شرایطی حفظ می شود و بر سر باقی مانده آن چه بلایی خواهد آمد؟

درباره چگونگی حل اختلاف ها پیرامون سرنوشت تاسیسات فردو، راکتور اراک، مسئله PMD و نحوه کاهش تحریم ها هم اختلاف های جدی وجود داشته است که روشن نیست در متن نهایی بناست چگونه حل شود.

مثلا درباره کاهش تحریم ها قطعنامه روز پنج شنبه گذشته اتحادیه اروپا می گوید حتی پس از توافق نهایی هم کاهش تحریم ها تدریجی خواهد بود. آیا طرف ایرانی چنین موضعی را پذیرفته است؟ این در حالی است که گزارش های موجود در اختیار «ایران هسته ای» نشان می دهد ۱+۵ به تعهد خود در توافق ژنو عمل نکرده و عایدات ایران در اثر این توافق بسیار کمتر از آنچه وعده داده شده بود، بوده است.

برخی کارشناسان در تهران می گویند این احتمال وجود دارد که «تاکتیک مذاکرات پنهان» مذاکرات را به مراحلی رسانده باشد که با مراحلی که رسانه ها تصور می کنند مذاکرات در آن قرار دارد بسیار متفاوت باشد و این امر می تواند جامعه سیاسی در ایران را که هنوز از شوک توافق ژنو بیرون نیامده، به یکباره با متنی بسیار مسئله دار تر مواجه کند.

حتی برخی شنیده ها می گوید هم اکنون یک پیش نویس (برای توافق نهایی) روی میز مذاکرات وجود دارد که ماه هاست درباره آن مذاکره شده است.

یک کارشناس در تهران به «ایران هسته ای» گفت: «برآورد ما این است که مذاکرات درباره صورت بندی گام نهایی همان زمانی که مذاکرات درباره گام اول انجام می شده تا حدود زیادی صورت گرفته و جزئیات مکتوبی هم وجود دارد که تا کنون پنهان نگه داشته شده است».

تیم مذاکره کننده هسته ای در ایران برخی متن های بسیار مهم دیگر را هم بدون هیچ توجیهی Non paper نامیده و محرمانه نگه داشته است.

نگرانی از اینکه توافق نهایی با حقوق ایران طبق NPT چه خواهد کرد و راهبرد فشار غرب علیه ایران را چگونه مدیریت می کند به تدریج تبدیل به مهم ترین نگرانی در محافل تحلیلی اصولگرا در تهران می شود.