وحدت حوزه و دانشگاه از نگاه امام(ره)
چهارشنبه ۲۷ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۰۸:۲۶
کد مطلب: 332067
تاسیس دانشگاه در ایران از همان ابتدا با چند منظور اساسی همراه بود. گرچه اخذ علوم جدید و آموزش آن به جوانان ایران و گسترش دانش جدید به عنوان عامل مهم پیشرفت کشور از اهداف اعلام شده تاسیس دانشگاه در ایران محسوب می شد ولی اهداف اساسی دیگری هم وجود داشت که بدون اعلام عملا برای رسیدن به آن تلاش می شد. حتی برای رسیدن به اهداف اعلام نشده تکاپوی محسوس و غیرمحسوس بیشتری انجام می‌گرفت ؛ به طوری که اهداف آموزشی و تعلیماتی دانشگاه یا عملا به حاشیه می رفت و یا اینکه راهی برای تقویت راه وصول به اهداف اعلام نشده بود.برخی اهداف اعلام نشده تاسیس دانشگاه در دوره رضاخان و پسرش عبارت بود از : انتقال فرهنگ غربی و استعماری به ایران از طریق دروازه‌ای به نام دانشگاه پرورش قشری غرب زده در میان نخبگان و تحصیل کردگان ایجاد کارخانه و کارگاهی برای استحاله جوانان و سوق دادن آنها به طرف پذیرش فرهنگ غرب ایجاد ذهنیت غرب محوری در میان جامعه علمی کشور و مبالغه در بزرگ جلوه دادن و بی نقص نمایاندن دستاوردهای غرب ایجاد تفرقه و دوگانگی در جامعه از طریق ایجاد فضای اختلاف و تضاد در بین اهل دانشگاه و حوزه و….
هنگامی که امام خمینی به پا خاست. اصلاح ابعاد منفی و استعماری دانشگاه را نیز یکی از اهداف انقلاب اسلامی برشمرد و به طور مکرر در این باره سخن گفت . امام خمینی که اصلاح مراکز علمی و فرهنگی (دانشگاه حوزه و…) را زمینه و مقدمه اصلاح جامعه می دانست معتقد بود که تا بین دانشگاه و حوزه پیوند استوار برقرار نشود نه انقلاب به ثمر می رسد و نه جامعه به درستی اصلاح می‌شود و اگر هم انقلاب به ثمر برسد و اصلاحی نیز در جامعه صورت بگیرد بدون پیوند حوزه و دانشگاه اصلاح و انقلاب دوامی نخواهد یافت . به همین دلیل بود که امام خمینی می فرمود : "باید توجه داشته باشید! باید دانشگاه‌ها و مدارس و همه جا توجه داشته باشند! دانشگاه پیوند خودش را با فیضیه محکم کند. و فیضیه محکم کند پیوستگی خودش را به دانشگاه. شما دو قشری هستید که اگر اصلاح بشوید اصلاح می شود ملتها. و اگر خدای نخواسته شما اصلاح نشوید یا منزوی بشوید مملکتتان و کسانی که می توانند در مملکت کاری بکنند منزوی خواهند شد و قدرتهایی که منافع خودشان را از دست داده‌اند به میدان می آیند و یک حکومت وجیه المله می آورند روی کار و آن حکومت وجیه المله تمام چیزهای ما را به باد فنا خواهد داد!" (۱)
امام خمینی نقش استعمار و عوامل آن را در پدید آمدن اختلاف بین حوزه و دانشگاه همواره مورد تاکید قرار می داد و در این باره می‌فرمود :"عوامل استعمار به ما که می رسند می گویند تیپ جوان و تحصیلکرده و دانشجو فاسد شده اند عقاید مذهبی و ملی خود را از دست داده اند و سر به بیراهه نهاده اند و چشم و گوش بسته مقلد بیگانگانند و به شما که می رسند می‌گویند مراجع و روحانیون خرافی و مرتجعند و واقعیات زمان را درک نمی کنند و متابعت از آنها سیر قهقهرایی و عقبگرد است و شرط تعالی و ترقی این است که از این عناصر فناتیک و امل و عقایدشان چشم بپوشیم و فاصله بگیریم ! ما و شما در این بین وظیفه داریم علی رغم خواست و کوشش تفرقه جویان و مستعمرین روابط معنوی و فکری خود را عمیقتر نموده و در هر حال تفاهم کنیم و متفقا با استفاده از تجارب و اطلاعات و نیروی یکدیگر موجبات ثبات و عظمت و سعادت و ترقی و تعالی خود را فراهم نماییم. شما جوانان تحصیلکرده مردان آتیه و فردا و رجال و شخصیتهای آینده اجتماعید باید بهوش و بیدار باشید و با تمامی عوامل عقب افتادگی و تفرق و ذلت ملتهای خود مبارزه کنید …." (۲)
ایشان همچنین در جای دیگری فرموده اند: "جوانهای ما را همچنان منقلب کرده بودند که نسبت به شما یک نحوه دیگر فکر می‌کردند چنانچه شما هم نسبت به آنها یک طور دیگر فکر می کردید و هر دو فکر فکرهای وارداتی تبلیغاتی بود. هم آن طوری که دانشگاه درباره شماها فکر می کرد « یک مشت آخوند… » و هم این طوری که شما نسبت به دانشگاه که همچو به طور مطلق « یک دسته فکلی نمی دانم کذا » این هر دو تبلیغات بود که جدا کنند طبقه جوانی که بعدها باید مقدرات یک مملکت را در دست بگیرد از شما جدا کنند. اصلا برنامه این است که شما را از طبقه فعال جوان جدا بکنند یعنی طبقه‌ای که روشن هستند و مرجع امور خواهند شد و شما را هم از آنها و آنها را هم از شما و دو قوه ای که دو قوه مفکره یک ملت هست اینها را مقابل هم قرار بدهند تا کارهایشان همه خنثی بشود. نه دانشگاهی بتواند کار خودش را انجام بدهد کار صحیح و نه شما بتوانید کار صحیح . شما را در مقابل هم قرار بدهند و خودشان هر کاری می خواهند بکنند و ما راجع به آن قضایای آنها بی تفاوت باشیم خودمان تو سر هم بزنیم ." (۳)
بنیانگذار کبیر انقلاب همچنین تأکید ویژه ای بر ضرورت وجوب پیوندهای ناگسستنی میان این دو گروه از جامعه علمی کشور داشتند و می فرمودند: "تمام توجه به این باشد که قشر دانشگاهی با قشر ـ عرض می کنم که ـ مدارس قدیمه اینها با هم جوش بخورند. یکی از کارهایی که اینها در سالهای طولانی کردند این بود که دانشگاهی که یک عضو مهمی در هر کشوری است با روحانیت که یک عضو مهمی در کشور ماست اینها را از هم جدا کنند این را دشمن او کنند او را دشمن این با تبلیغات تبلیغاتشان هم مع الاسف در خود ماها در همه اثر کرده بود که این طایفه آن طایفه را قبول نداشتند و احیانا لعن می‌کردند آن طایفه هم آن طایفه را همین طور اثرش این بود که نتیجه را دیگران می گرفتند ما دعوا می کردیم دیگران نتیجه می بردند ." (۴)
امام خمینی درباره نقش استعمارگران و دشمنان اسلام در پدید آوردن اختلاف بین حوزه و دانشگاه به قدری مطمئن بود که هر صدای اختلاف انگیزی را برآمده از حنجره استعمار و اجنبی می دانست و می فرمود : "اساتید دانشگاه بدانند که اگر دانشگاه را بسازند کشورشان را بیمه کرده اند تا آخر. و معلم های دبیرستان و دبستان و همه جا که مهیا می کنند بچه‌ها را برای دانشگاه بدانند که اگر آنجا مهذب کردند این بچه ها را و این بچه ها را مومن به بار آوردند و مومن تحویل دانشگاه دادند و دانشگاه مومن تحویل ملت داد کشور خودشان را از همه آسیبها نجات داده اند. آنهایی که در این امر اخلال می کنند ـ خدای نخواسته اگر باشد ـ آنها اشخاصی هستند که خدمتگزار یکی از دو قدرت هستند و خیانت به ملت می کنند. آنهایی که اگر دیدید که بین شما و فیضیه می‌خواهند جدایی بیندازند فیضیه هم دید که بین آنها و دانشگاهی‌ها می خواهند جدایی بیندازند بدانید که این یک دست اجنبی در کار است و آنها می‌خواهند که شما دو قشر را مثل سابق از هم جدا کنند و منافع خودشان را در این بین ببرند چنانچه بردند و دیدیم ." (۴)
امام خمینی به وحدت حوزه و دانشگاه به قدری حساس بودند که در وصیتنامه الهی و سیاسی خود نیز به این موضوع اشاره کردند و به دو کانون مهم علمی و فرهنگی کشور (حوزه و دانشگاه ) توصیه نمودند که همواره مراقب توطئه های دشمنان اسلام در این باره باشند و به هیچ‌وجه اجازه ندهند این پیوند استواری که در پیروزی انقلاب اسلامی و استمرار آن نقش محوری داشت از میان برود. امام خمینی در وصیتنامه الهی و سیاسی خود چنین فرمود :"توصیه این جانب آن است که نسل حاضر و آینده غفلت نکنند و دانشگاهیان و جوانان برومند عزیز هر چه بیشتر با روحانیان و طلاب علوم اسلامی پیوند دوستی و تفاهم را محکم تر و استوارتر سازند و از نقشه ها و توطئه های دشمن غدار غافل نباشند و به مجرد این که فرد یا افرادی را دیدند که با گفتار و رفتار خود در صدد است بذر نفاق بین آنان افکند او را ارشاد و نصیحت نمایند و اگر تاثیر نکرد از او روگردان شوند و او را به انزوا کشانند و نگذارند توطئه ریشه دواند که سرچشمه را به آسانی می توان گرفت ." (۶)امید است حوزه و دانشگاه به عنوان دو کانون مهم علمی و فرهنگی کشور همواره بر این سخن امام خمینی(ره)توجه ویژه داشته باشند و با استمرار پیوند و همدلی همواره تیری بر قلب دشمنان دین و میهن باقی بمانند.
۱ ـ صحیفه امام جلد ۱۴ ص ۱۸۷ و ۱۸۸
۲ ـ همان جلد دوم ص ۱۷۷
۳ ـ همان جلد ۹ ص ۵۰۳ تا ۵۱۳
۴ ـ همان جلد ۷ ص ۴۰۳ تا ۴۱۷
۵ ـ همان جلد ۱۶ ص ۵۰۹
۶ ـ همان جلد ۲۱ ص ۱۶۹ تا ۲۰۶
