حمایت ۳۰۰ چهره محلی از هنر چکن‌دوزی
سه شنبه ۹ تير ۱۳۹۴ ساعت ۱۶:۳۳
کد مطلب: 430898
بدون تردید، سوزن دوزی بلوچ را باید در زمره یکی از اصیل ترین و جالب ترین صنایع دستی کشور به حساب آورد. ذوق و خلاقیت زنان سوزن دوز به صورت طرح های سنتی- محلی بسیار متنوعی جلوه گرمی شود که بیانگر خصوصیات و ویژگی های هر منطقه است. هر دختر بلوچ از سنین کودکی، ضمن آموختن و انجام امور مربوط به خانه داری، موظف به فرا گرفتن چکن دوزی نیز هست و به سبب دخالتی که سلیقه های گوناگون در تهیه نوارهای سوزن دوزی دارد، می توان طرح ها و نقش های متنوع و اصیل سوزن دوزی را در منطقه بلوچستان مشاهده کرد.
چکن دوزی با وجود برخورداری از قدمت چند هزار ساله و زیبایی چشم نواز، این روزها با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کند و رونق سابق را ندارد. باوجود مشکلات موجود بر سر راه سوزن دوزان، بخش قابل توجهی از معیشت مردم در سیستان و بلوچستان از همین طریق تامین می شود که در صورت تقویت و احیاء، می تواند شرایط زندگی خانواده های بلوچ را دگرگون کند.
اخیرا سازمان بسیج سازندگی حمایت از کارگاه‌ها و تعاونی‌های چکن دوزی را با هدف کمک به تحقق اقتصاد مقاومتی و اشتغالزایی در دستور کار قرار داده که با استقبال مردم سیستان و بلوچستان نیز روبرو شده است. در همین راستا جمعی از مسئولان محلی و هنرمندان چکن دوز با امضاء طوماری ضمن تشریح هنر با ارزش مردم سیستان و بلوچستان، خواهان توجه مسئولان استانی و کشوری برای احیاء سوزن دوزی و چکن دوزی شده‌اند.
متن این طومار به شرح زیر است:
بلوچستان، این خطه گسترده و خشک، با مردمان سخت کوش و خستگی ناپذیرش خاستگاه یکی از ظریف‌ترین هنرهای دستی ایرانی نیز هست و آنچه ساکنان این منطقه از دیر باز پیشکش سایر هموطنان خود و نیز ساکنان دیگر نقاط جهان کرده اند تلفیقی صمیمانه از صبر و هنر زنان و دختران هنرمندی است که در هیات سوزندوزی هایی ظریف و جذاب متجلی است . هنر صنعت ارزنده ایی که فقط میتوان نور چشم زنان بلوچ نامیدش و نه هیچ چیز دیگر...
بدون تردید سوزندوزی بلوچ را باید در زمره یکی از اصیل‌ترین و جالب ترین صنایع دستی کشور بحساب آورد. این صنعت که در آن ذوق و خلاقیت زنان سوزندوز به صورت طرحهای سنتی محلی که بیانگر خصوصیات و ویژگیهای هر منطقه است خلاصه می گردد، امروزه در میان صنایع هنری و سنتی کشور مرتبه و مقام بسیار والایی دارد.
در مناطق شهری و روستائی بلوچستان کمتر زن یا دختری را می توان یافت که با این هنر اصیل و ارزنده آشنائی نداشته باشد و اصولا سوزندوزی آنچنان با زندگی زن بلوچ آمیختگی یافته که وقتی درصدد یافتن منشا و مبدا آن برآئیم در این کار توفیقی چندان نخواهیم یافت زیرا هر دختر بلوچ از سنین کودکی ، ضمن آموختن و انجام امور مربوط به خانه داری موظف به فرا گرفتن سوزندوزی نیز هست و به سبب دخالتی که سلیقه های گوناگون در تهیهی نوارهای سوزندوزی دارد می توان طرحها و نقشهای متنوع و اصیل سوزندوزی را در منطقه ی بلوچستان مشاهده نمود. بر این اساس می توان به جرات گفت تقریبا تمام دختران وزنان بلوچ که در فاصله سنی ۱۰ تا ۴۵ سالگی قرار دارند با سوزندوزی آشنا هستند.
شناخت این هنر ارزنده توسط ساکنان سایر شهرها با افزایش تقاضا برای محصولات سوزندوزی و ازدیاد تولید در مناطق مختلف مقارن بوده است و از این رو انواع رومیزی، کوسن ، سفره، آباژور، پرده و غیره نیز توسط سوزندوزان تولید می شود.
مهمترین مراکز تولید سوزندوزی عبارت است از: اسپکه، هریدک، کوپچ ، پیپ، مته سنگ، چانف ، مهنت، ایرندگان، قاسم آباد، گشت، سوران، کله گان، بمپور، اسماعیل آباد و زاهدان.
در سوزندوزی به بیش از دو نوع ماده اولیه نیازی نیست: نخ و پارچه. سوزندوزان حسب امکانات و سلیقه از نخ دمسه بر(D.M.C.) یا از نخ های پاکستانی استفاده می کنند.
پارچه‌هائی که روی آن سوزندوزی انجام می‌گیرد یا پارچه پنبه‌ایی پاکستانی است که نازک و ریز باف بوده و برای محصولات پر کار در قطعات کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرد و یا پارچه گاندی ایرانی است که معمولا به عرض ۱۲۰ سانتیمتر در بازار زاهدان بافت می‌شود.
معمولا سوزندوزان مستقلا به تهیه محصول می‌پردازند و در صورت کار گروهی پس از پیاده کردن طرح کلی، هرزن یا دختر سوزن دوز یک رنگ را تماما سوزندوزی می نماید و برای قسمت بعدی و استفاده از رنگ دیگر در تولید محصول آن را به هنرمند بعدی سپرده و این عمل تا خاتمه کار و تکمیل محصول ادامه می یابد. براثر اقداماتی که توسط سازمان صنایع دستی ایران به منظور شناساندن و معرفی محصولات سوزندوزی بلوچ بعمل آمده، عرضه فرآورده های تولیدی در منطقه مذکور از محدوده این استان پای فراتر نهاده و آوازه نقشهای اصیل و زیبای آن تا خارج از کشور و اقصی نقاط عالم راه یافته و با استقبال فوق العاده علاقمندان به محصولات هنری و سنتی ایران روبرو گردیده و در حال حاضر همه ساله مقادیری از نمونه های جالب و ارزنده اینگونه محصولات به ممالک مختلف جهان صادر می شود.
از نمونه های سوزندوزی ، فرآورده های تکمیلی نظ یر: کیف، جای جوراب، قوطی سیگار، کیف بغلی، کیف پول خرد، جلد عینک، جای کلید، جای دستمال کاغذی، دستمال سفره، شلوار، کت ، مانتو، کراوات، پارچه ، کفش، کمربند، کیف، آباژور، چکمه، شلیته، بلوز، کاپشن، جلد آلبوم، قاب عکس و ... تهیه می شود.
زنان سیستانی و بلوچ صبور و بردبار از زمان های دور تاکنون همدوش مردان خود، با ذوقی سرشار، بیشتر وسایل خانه را به بهترین شکل درست می کردند و با نقوش زیبا می آراستند.
از تهیه پارچه تا دوخت و تزئین پوشاک و بافت فرش، گلیم و جاجیم با زییاترین نقوش برجای مانده از آبا و اجدادشان که سینه به سینه منتقل شده، از دیرباز بر دوش زنان این دیار بوده است.
رهاورد اهتمام مردان و زنان این دیار برای تامین مایحتاج زندگی خود، هنری ممتاز و ارزنده از سرزمین کهن سیستان و بلوچستان است که پیوند تنگاتنگ این آثار با زندگی روزمره مردم، آنها را از سایر هنرهای ایرانی متمایز کرده است. اگر به نقوش بکار رفته در آثار هنری مردم این دیار بدقت بنگری، پیوند عمیق لحظه ها، باورها و قصه های مردانگی و غیرتمندی گذشتگان طی قرنهای متمادی در شکل گیری تمدن این منطقه را حس خواهی کرد.
عمده ترین هنرهای سنتی و دستی سیستان و بلوچستان، "پشتی، گلیم، قالی، سیاه دوزی، سکه و آیینه دوزی، سوزن دوزی بلوچی، خامه دوزی، پریوار دوزی، حصیربافی، پرده بافی، سیاه چادر بافی، سفالگری، جواهر سازی، آویزدیواری از نوع اسفند، تولید ابزارآلات موسیقی، توتن و لنج سازی" است..
امروز هنر سوزن دوزی در سیستان و لوچستان بیشتر با نام بلوچ دوزی و پریواردوزی یاد می شود زیرا این هنر در منطقه سیستان اکنون به صورت خامه دوزی و سیاه دوزی انجام می گیرد و تا اندازه ای متمایز از سوزن دوزی بلوچستان است.
اهمیت سوزن دوزی در نقوشی است که بطور عمده به صورت اشکال هندسی پدید می آید و هنرمند با استفاده از ساده ترین مواد اولیه چون پارچه، نخ و سوزن، بی نظیرترین نقوش رنگی را روی پارچه بوجود می آورد و در پریواردوزی از آینه های کوچک نیز استفاده می کنند.
سوزن دوزی به عنوان شغلی دائمی برای زنان بلوچ به شمار می رود که به طور عمده از این طریق امرار معاش می کنند و استفاده از رنگ، نوع نقوش و جنس پارچه ها رابطه مستقیمی با درآمد اقتصادی هر خانواده دارد.
نقش های نمادین روی پارچه ها در سوزن دوزی بلوچی با عقاید، باورها، طبیعت و معیشت مردم رابطه مستقیم دارد و تداوم این نقوش را می توان در سایر هنرهای سنتی استان از جمله سفال گری، گلیم بافی و قالی بافی به وضوح مشاهده کرد.
عمده ترین منطقه تولید سوزن دوزی شهرستان های "نیشکهر، فنوج و ایرانشهر" است و به صورت پراکنده در سراسر سیستان و بلوچستان نیز می توان اشتغال به این نوع هنر دستی را مشاهده کرد.
به این هنر ارزشمند زنان بلوچ نه تنها از دید یک هنر میتوان نگاه کرد بلکه آن را می توان به عنوان یک شغل و اشتغال زایی تلقی کرد و همانند سایرصنعت ها و هنرهای مردمان ایران زمین مثل فرش بافی و قالی بافی و...آن را به یک تجارت جهانی تبدیل کرد.
طرحها و نقشهای لباس‌های بلوچی که طرفداران خاص خود را دارند را میتوان به صورت انبوه تولید و روانه بازارها حتی در سطح جهانی کرد.
برای اینکه در عصر حاضر بخواهیم از طریق های مختلف مثل احداث کارخانه ها اشتغال زایی کنیم نیاز به هزینه ای هنگفت داریم اما بر خلاف آن هنر سوزن دوزی زنان بلوچ تنها وسایل مورد نیازش نخ وسوزن و بارچه ی مرغوب و... است از این طریق می توان برای هزاران نفر با کمترین هزینه اشتغال زایی کرد.
اکنون ما جوانان بلوچ می خواهیم این هنر را اعتلا بخشیده و به آن رونق بخشیم تا در اقتصاد مقاومتی نقش آفرینی کنیم و در این مسیر از مسئولان استانی و کشوری برای حمایت از ایجاد اشتغال از طریق توجه به هنرهای دستی یاری می طلبیم.
۱. حجت الاسلام والمسلمین سید محمد علی قریشی امام جمعه فنوج
۲. سهراب لشگری عضو شورای اسلامی شهر فنوج
۳. قاسم اربابی عضو شورای اسلامی شهر فنوج
۴. شه بخش نصرتی عضو شورای اسلامی شهر فنوج
۵. بهنام نصرتی
۶. علی نصرتی
۷. الیاس قاضی زاده
۸. رحیم بخش
۹. احمد کرنگش
۱۰. یوسف نصرتی
۱۱. حمید رئیسی
۱۲. عثمان بلوچ نور
۱۳. محمد تاج احمدی
۱۴. علی بلوچ نور
۱۵. سید مرتضی قریش
۱۶. حمید ملکزهی
۱۷. عابد شهنوی
۱۸. عثمان سابکزی
۱۹. امید محمدی
۲۰. عبدالحمید محمدی
۲۱. شهرام محمدی
۲۲. بهرام محمدی
۲۳. عبدالرحمن محمدی
۲۴. سهیل محمدی
۲۵. سعید اربابی
۲۶. دادخدا گذدری
۲۷. سجاد لشگری
۲۸. مرادی بکنزهی
۲۹. اصغر طالب زاده
۳۰. امید ملکزهی
۳۱. احمد محمد اربابی
۳۲. اسماعیل نصرتی
۳۳. اسماعیل اربابی
۳۴. علی هوتی
۳۵. محمود اربابی
۳۶. جمال اربابی
۳۷. میلاد محمدی
۳۸. محمد محمدی پور
۳۹. لشگر هکری
۴۰. وحید محمدی
۴۱. احسان کرده کمتدان
۴۲. رسول بخش نصرتی
۴۳. امان کدخدائی
۴۴. نادر لشگری
۴۵. فرزاد لشگری
۴۶. اسماعیل لشگری
۴۷. اسماعیل سلیمانی
۴۸. شهرام رئیسی
۴۹. عبدالحسین چاکری
۵۰. نصیر محمدی
۵۱. امیر محمدی
۵۲. میثم نصرتی
۵۳. محمود ملازهی
۵۴. محمد میلادی
۵۵ .امید نصرتی
۵۶. امیر کدخدائی
۵۷. خنضله درزاده
۵۸. عظیم اربابی
۵۹. عبدالاستاد اربابی
۶۰. هاشم اربابی
۶۱. محمد نصرتی
۶۲. عبدالله درزاده
۶۳. محمد لشگری
۶۴. میلاد اربابی
۶۵. جمشید غلامی
۶۶. آمنه ارباب
۶۷. احمد نصرتی
۶۸. احمد عظیمی زاده
۶۹. احمد کدخدائی
۷۰. عیسی امیری
۷۱. جابر بلوچی
۷۲. جواد امیری
۷۳. اصغر عظیمی
۷۴. محمد امین محمدی
۷۵. حسن قاضی زاده
۷۶. محمد امین نصرتی
۷۷. احمد محمدی
۷۸. محمد اکبر محمدی
۷۹. بنی بخش قاضی زاده
۸۰. احسان قاضی زاده
۸۱. آرمان نصرتی
۸۲. علی نصرتی
۸۳. عبدالله نصرتی
۸۴. میلاد نصرتی
۸۵. سجاد نصرتی
۸۶. اسماعیل نصرتی
۸۷. عبدالحمید اربابی
۸۸. جلال اکبری اربابی
۸۹. رحیم بخشی اربابی
۹۰. یونس اربابی
۹۱. وحید اربابی
۹۲. حسین اربابی
۹۳.آسا محمدی
۹۴. حمید اربابی
۹۵. انور محمدی
۹۶. محمد امین قاضی زاده
۹۷. علیرضا بلوچی
۹۸. نوید بلوچی نور
۹۹. دوشنبه اربابی
۱۰۰. عبدلله میرزایی
۱۰۱. عبدلوحید اربابی
۱۰۲. یوسف اربابی
۱۰۳. نعمان اربابی
۱۰۴. آرش ارباب
۱۰۵. محمد اسایی
۱۰۶. مصطفی اربابی
۱۰۷. عبدالخیر قاضی زاده
۱۰۸. فریدون میری
۱۰۹. مرتضی محمدی
۱۱۰. محمد امین محمدی
۱۱۱. مصطفی اربابی
۱۱۲. منصور اربابی
۱۱۳. عبدلله غلامی
۱۱۴. یونس اربابی
۱۱۵. عبدالحمید اربابی
۱۱۶. یعقوب اربابی
۱۱۷. خدا بخش کدخدائی
۱۱۸. بنی الله خادمی
۱۱۹. نیما بلوچی
۱۲۰. عبداحسین نصرتی
۱۲۱. غلام ریگی
۱۲۲. نواب ریگی
۱۲۳. سعید ریگی
۱۲۴. علی ریگی
۱۲۵. حسن ریگی
۱۲۶. محمد ریگی
۱۲۷. عیسی اربابی
۱۲۸. کمال ریگی
۱۲۹. حاجی احمد عرب
۱۳۰. حسین اربابی
۱۳۱. امیر رستمی
۱۳۲. احمد اربابی
۱۳۳. موسی اربابی
۱۳۴. امید محمدی
۱۳۵. علی رخشانی
۱۳۶. عبدالله شهنوازی
۱۳۷. عبید نصرتی
۱۳۸. محمد نصرتی
۱۳۹. امیر حسین اربابی
۱۴۰. میران رئیسی
۱۴۱. حامد رئیسی
۱۴۲. عبدالصمد رئیسی
۱۴۳. جاسم حنانی
۱۴۴. صمد کدخدائی
۱۴۵. راشهر بلوچی
۱۴۶. ابراهیم بلوچی
۱۴۷. عبدالغفور ایزد پناه
۱۴۸. علی ایزدیان
۱۴۹. احمد کدخدائی
۱۵۰. کمال میرزایی
۱۵۱. یوسف کدخدائی
۱۵۲. قاسم اربابی
۱۵۳. پیر بخش کدخدائی
۱۵۴. قادر بخش کدخدائی
۱۵۵. مراد بخش کدخدائی
۱۵۶. آزاد شهرویی
۱۵۷. عابد شهرویی
۱۵۸. دادرهم اربابی
۱۵۹. علی کدخدائی
۱۶۰. علی ساداتی
۱۶۱. شهریار چاکری
۱۶۲. حمید چاکری
۱۶۳. عبدالقادر کدخدائی
۱۶۴. یعقوب ارباب
۱۶۵. رضا چاوشی
۱۶۶. قادر بخش حیدری
۱۶۷. عبدالرزاق ارباب
۱۶۸. محمد حیدری
۱۶۹. عظیم حیدری
۱۷۰. شاهی حیدری
۱۷۱. ولی محمد حیدری
۱۷۲. یاسر کدخدائی
۱۷۳. ناصر کدخدائی
۱۷۴. محمد کدخدائی
۱۷۵. امیر کدخدائی
۱۷۶. عبدالعزیز کدخدائی
۱۷۷. ناصر کدخدائی
۱۷۸. عبدالنبی رئیسی
۱۷۹. دکال نصرتی
۱۸۰. حسن نصرتی
۱۸۱. الله یار اربابی
۱۸۲.رضا کدخدائی
۱۸۳. علی کدخدائی
۱۸۴. عارف کدخدائی
۱۸۵. سید حسین ساداتی
۱۸۶. محمد عظیمی
۱۸۷. سید محمد قریشی
۱۸۸. هاله قریشی
۱۸۹. احمد نورانی
۱۹۰. طلعت رئیسی
۱۹۱. عبدلله ریگی
۱۹۲. خداداد نورانی
۱۹۳. محمد نورانی
۱۹۴. جمال کدخدائی
۱۹۵. عبدالرسول مسکرهی
۱۹۶. شه بخش نصرتی
۱۹۷. قاسم نصرتی
۱۹۸. جمیل قاضی زاده
۱۹۹. عبدلله قاضی زاده
۲۰۰. جمعه نصرتی
۲۰۱. کریم اربابی
۲۰۲. اسماعیل اربابی
۲۰۳. محمد ارباب
۲۰۴. ادهم شیر خانزهی
۲۰۵. ملک شیرانی
۲۰۶. بهمن شیرانی
۲۰۷. علی شیرانی
۲۰۸. شهری نصرتی
۲۰۹. صاجرالله نصرتی
۲۱۰. عبدالله نصرتی
۲۱۱. سیامک چاکری
۲۱۲. علی چاکری
۲۱۳. ابراهیم چاکری
۲۱۴. کمال چاکری
۲۱۵. جابر رسایی منش
۲۱۶. شه بخش حاتمی
۲۱۷. کریم چاکری
۲۱۸. عبدالله محمدی
۲۱۹. اسد محمدی
۲۲۰. دادالله چاوشی
۲۲۱. سپهر اسکندری
۲۲۲. احمد لشگری
۲۲۳. اسماعیل لشگری
۲۲۴. غلام محمد لشگری
۲۲۵. راز محمد لشگری
۲۲۶. بنی بخش نصرتی
۲۲۷. خدا بخش نصرتی
۲۲۸. داد خدا حیدری
۲۲۹. داد محمد حیدری
۲۳۰. دلیل حیدری
۲۳۱. خیر محمد حیدری
۲۳۲. الیاس نصرتی
۲۳۳. صفر نصرتی
۲۳۴. نور محمد نصرتی
۲۳۵. جمشید نصرتی
۲۳۶. محمود نصرتی
۲۳۷. رشید نصرتی
۲۳۸. قدر زحمتکش
۲۳۹. . معصومه اربابی
۲۴۰. فاطمه اربابی
۲۴۱. مریم اربابی
۲۴۲. زهرا اربابی
۲۴۳. کلثوم اربابی
۲۴۴. نورخاتون اربابی
۲۴۵. آمنه میرزایی
۲۴۶. حلیمه نصرتی
۲۴۷. مریم نصرتی
۲۴۸. خدا رحیم نصرتی
۲۴۹. کلثوم نصرتی
۲۵۰. حمیرا درزاده
۲۵۱. سلیمه بکوچی
۲۵۲. شیما ریگی
۲۵۳. ازگند چاکری
۲۵۴. لال خاتون محمد پور
۲۵۵. گلی لشگری
۲۵۶. خدا خیردزاده
۲۵۷. زینب اربابی
۲۵۸. حدیثه میرزایی
۲۵۹. میرخاتون اربابی
۲۶۰. هاجر حیدری
۲۶۱. نفیسه ویرازهی
۲۶۲. سمیه دورازهی
۲۶۳. ثریا داودی
۲۶۴. عاطفه محمدی
۲۶۵. طاهره قریشی
۲۶۶. مطهره قریشی
۲۶۷. آرزو محمد زهی
۲۶۸. سارا اربابی
۲۶۹. زهرا محمدی پور
۲۷۰. راضیه کرنکش
۲۷۱. صاحب خاتون رئیسی
۲۷۲. گل خاتون فروغ لاشاری
۲۷۳. مریم حیدری
۲۷۴. لیلا چاکری
۲۷۵. پریسا نصرتی
۲۷۶. فریبا نصرتی پور
۲۷۷. آسیه همتی
۲۷۸. رشیده رحمانی
۲۷۹. آرزو نصرتی
۲۸۰. خداخیر چاوشی
۲۸۱. جمیله لشگری
۲۸۲. وحیده حسینی
۲۸۳. سمیره نصرتی
۲۸۴. آمنه نوکری
۲۸۵. سمیه اربابی
۲۸۶. صفا داودی
۲۸۷. زیور اربابی
۲۸۸. زینب نصرتی
۲۸۹. نسیمه زبردستی
۲۹۰. آرزو داودی پناه
۲۹۱. خدیجه استادی
۲۹۲. ناز خاتون استادی
۲۹۳. گل بی بی نورایی
۲۹۴. عطفه نصرتی
۲۹۵. آسیه کر نگش
۲۹۶. زینب بلوچی پناه
۲۹۷. صفیه استادی
۲۹۸. رقیه دینزاده
۲۹۹. چمل نصرتی
۳۰۰. مولد اربابی
۳۰۱. حفیضه ارجمندی
۳۰۲. گل نساء لشگری
۳۰۳. زلیخا اربابی
۳۰۴. رابیه محمدی پور
۳۰۵. فاطمه ملک زهی
۳۰۶. پریسا محمدی
۳۰۷. خیر بی بی اربابی
۳۰۸. امین محمدی
۳۰۹. اسلام اربابی
