سالروز درگذشت سرپرست حوزه علمیه قم؛
سید صدرالدین صدر از مراجع ثلاث+عکس
شنبه ۸ آذر ۱۳۹۳ ساعت ۱۰:۵۳
کد مطلب: 393699
۵ آذر سالروز درگذشت این مرجع تقلید شیعی است که در زیر زندگینامه مختصر وی آورده شده است:
نسب و تحصیلات
نام او محمد علی، کنیه‌اش ابوالرضا و لقبش صدرالدین بود. با این حال به نام لقبش شهرت یافت و خود نیز همه جا خویش را «صدرالدین» میخواند. در کاظمین به دنیا آمد. نام پدرش آیت الله سید اسماعیل صدر و مادرش بانو صفیه، دختر آیت الله سید هادی صدر بود. دوران کودکی و نوجوانی را کنار پدر و خانواده در سامرا، مقر مرجعیت و تدریس میرزای شیرازی، سپری کرد. ریاضیات، ادبیات، منطق و اغلب دروس سطح فقه و اصول را در همان سامرا نزد اساتید برادر بزرگ ترش، سید مهدی، فرا گرفت. هنگامی که پدرش سیداسماعیل صدر در سال ۱۳۱۴ ه.ق به کربلا هجرت کرد، او نیز به این شهر رفت و به بهره گیری از پدر و دیگر استادان کربلا پرداخت. سپس به سفارش پدرش، برای تکمیل تحصیلات، رهسپار نجف شد و دروس دوره سطح و خارج را آنجا آموخت.
اساتید و شاگردان
برخی از اساتید ایشان عبارتند از: محمدحسین نایینی ، شیخ حسن کربلایی ، آقاضیاءالدین عراقی ، سید اسماعیل صدر ، ملا محمدکاظم خراسانی ، سید محمدکاظم طباطبایی یزدی و میرزا فتح الله شریعت اصفهانی.
آیت الله صدر یکی از مدرسان برجسته حوزه بود و شاگردان بسیار تربیت کرد. نام برخی از شاگردان وی چنین است:
سید محمدباقر سلطانی ، سید موسی شبیری زنجانی ، سید مهدی غضنفری خوانساری ، علی مشکینی ، محمد صدوقی ، سید موسی صدر ، سید رضا صدر ، مرتضی فقیهی ، سید حسن مدرسی یزدی، سید حسین موسوی کرمانی و رمضانی فردویی.
عزیمت به مشهد
صدر در سال ۱۳۳۹ه.ق رهسپار ایران شد و حدود شش سال در مشهد به تدریس پرداخت. در این مدت، علاوه بر تدریس، به موعظه و ارشاد مردم نیز همت گماشت. آن ایام با خشکسالی مصادف بود و او توانست، با اقدامات پیگیر و گردآوری اعانه بسیاری از مستمندان را از خطر مرگ نجات بخشد. او پس از مدتی به نجف رفت و در درس محمدحسین نایینی شرکت کرد. سپس به ایران بازگشت و در قم به تدریس و وعظ پرداخت. در یکی از سالها، هنگامی که برای زیارت به مشهد رفته بود، در آن شهر اقامت گزید و به تدریس و اقامه نماز جماعت در مسجد گوهرشاد پرداخت.
عزیمت به قم
در آن زمان، موسس حوزه علمیه قم شیخ عبدالکریم حائری یزدی دوران کهنسالی را می‌گذراند و نگران آینده حوزه تازه تاسیس بود. او به منظور تقویت حوزه علمیه قم و تامین آینده آن، گروهی را به مشهد مقدس فرستاد تا از صدر برای اقامت در قم دعوت کنند. وی دعوت موسس حوزه علمیه قم را پذیرفت و رهسپار قم شد.
صدرالدین صدر مورد توجه آیت الله حائری بود، علاوه بر تدریس سطوح عالی، از مشاوران وی شمرده می‌شد و در امور حوزه نیز به او کمک می‌کرد. آیت الله حائری صدر را وصی خود قرار داد و به پیشنهاد صدر، سید محمد حجت نیز به وصایت وی برگزیده شد.
مرجعیت
پس از وفات موسس حوزه علمیه قم، مرجعیت و زعامت حوزه به آیات عظام حجت، خوانساری و صدر رسید و این سه معروف به مراجع ثلاث شدند.
هنگامی که آیت الله سید حسین بروجردی برای معالجه به تهران آمد، صدر که در آن زمان رهبر حوزه علمیه قم به شمار می‌آمد، از وی خواست به قم بیاید. پس از ورود او جایگاه نماز جماعت خود در حرم حضرت معصومه را به آیت الله بروجردی واگذار کرد؛ از ریاست حوزه فاصله گرفت و به پشتیبانی گسترده از آیت الله بروجردی بسنده کرد. او در تبیین فلسفه این کار، این آیه قرآن را ذکر می‌کرد: «تلک الدار الاخره نجعلها للذین لا یریدون علوا فی الارض و لافسادا و العاقبه للمتقین.»
فرزندان
اولین همسر آیت الله صدر، دخترخاله‌اش بود که در جوانی در عراق درگذشت. وی پس از بازگشت به ایران، در حوالی سال ۱۳۳۹ هجری قمری در مشهد با بی‌بی صفیه قمی دختر سید حسین طباطبایی قمی (از مراجع تقلید) ازدواج کرد و صاحب هشت فرزند (سه پسر و پنج دختر) شد:
ـ سید رضا صدر، که از مدرسان حوزهٔ علمیهٔ قم بود.
ـ سید موسی صدر
ـ سیدعلی صدر
ـ صدیقه صدر، همسر سید محمدباقر سلطانی طباطبایی. صاحب چهار فرزند شد: ۱) صادق طباطبایی، ۲) فاطمه طباطبایی، که با سید احمد خمینی ازدواج کرد ۳) مرتضی طباطبایی ۴) عبدالحسین طباطبایی
ـ طاهره صدر، همسر شهید سید مهدی صدر عاملی
ـ بتول صدر، همسر هادی عبادی
ـ منصوره صدر، همسر علی اکبر صادقی و مادر زهره صادقی (همسر سید محمد خاتمی)
ـ فاطمه صدر، همسر سید محمد باقر صدر
ـ رباب صدر
آثار علمی
آیت الله صدر آثار زیر را از خود به یادگار گذاشت، که برخی از آنها عبارتند از:
ـ المهدی در این کتاب روایات اهل سنت درباره حجت بن الحسن گردآوری شده است. پیش از آن، کتابی در این موضوع، با این نظم و ترتیب خاص، نگاشته نشده بود. کتاب المهدی عربی است و ترجمه‌اش نیز چاپ شده است.
ـ خلاصه الفصول کتاب فصول تالیف شیخ محمدحسین اصفهانی از متون درسی حوزه علمیه بود. ولی به خاطر طولانی بودن، معمولاً طلاب به خواندن بخشی از آن اکتفا کردند. صدر آن را تلخیص کرد تا به جای کتابهای قوانین و فصول تدریس گردد.
ـ الحقوق همان رساله حقوق امام سجاد علیه‌السلام است که با مقدمه کوتاه صدر چاپ شده است.
ـ لواء محمد (۱۲ جلد)
ـ مدینه العلم (۶ جلد)
ـ مختصر تاریخ اسلام
ـ حاشیه عروه الوثقی
ـ حاشیه وسیله النجاه
ـ سفینه النجاه
درگذشت
سید صدرالدین صدر در تاریخ ۵ آذر ۱۳۳۲ شمسی / ۱۹ ربیع الاول ۱۳۷۳ قمری درگذشت.
آیت الله بروجردی بر پیکر وی نماز گذارد و او را در کنار قبر شیخ عبدالکریم حائری، در حرم فاطمه معصومه(س) به خاک سپردند.
