طرح ایجاد منطقه آزاد سیستان تاکنون بسیاری از سیستانیها را امیدوار به جبران بخشی از محرومیتهای سالهای اخیر این منطقه کرده است.
به گزارش جهان به نقل از نسیم، سیستان و بلوچستان به دلیل برخورداری از موقعیت خاص جغرافیایی و پتانسیلهای فراوان در زمینههای اقتصادی و تجاری میتواند نقش موثری در رشد شاخصهای اقتصادی کشور ایفا کند؛ اما تاکنون استعدادها و پتانسیلهای این منطقه آنچنان که شایسته است؛ مورد توجه قرار نگرفته و این امر برخی محرومیتها و مشکلات معیشتی نگران کننده را رقم زده است.
ایجاد منطقه آزاد تجاری در منطقه سیستان طرحی است که ابتدای امسال و پس از سفر رئیسجمهور برای توسعه منطقه به یک مطالبه عمومی تبدیل شد. مردم سیستان که نزدیک به ۱۵ سال در محرومیت و خشکسالی قرار دارند و بسیاری از آنها نیز به دلیل بیکاری از این منطقه مهاجرت کردهاند؛ اجرای این طرح را مرهمی برای بخشی از مشکلاتشان میدانند.
به همین دلیل چند ماه است که مردم سیستان به طرق مختلف مطالبه خود را به گوش مسئولین کشوری رساندهاند که منطقه آزاد سیستان تنها روزنهای است که میتواند جلوی مهاجرت مردم و خالی شدن سیستان را از سکنه بگیرد.
در این میان اظهارات گاه متناقض در میان مسئولین سبب شد که مردم سیستان نسبت به اجرایی شدن این طرح دچار تردیدهایی شوند.
این تردیدها نه تنها در میان مردم منطقه سبب واکنشهایی شد؛ بلکه نمایندگان سیستان و امام جمعه زابل را نیز در کنار مردم برای اجرایی شدن طرح منطقه آزاد سیستان وارد صحنه انتقاد و پیگیریهای گسترده و رایزنی با مقامات دولتی در سطح بالا کرد. با این وجود از دولت نیز خبرهایی میرسد که این طرح همچنان در حال مطالعه و کار کارشناسی قرار دارد.
«نسیم» سیستان و بلوچستان در این گزارش ضمن بررسی توجیهات اقتصادی و اجتماعی طرح ایجاد منطقه آزاد سیستان، آخرین وضعیت آن را پیگیری کرده است.
عباسعلی نورا، نماینده سابق مردم زابل در مجلس و مشاور فعلی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در این باره در گفتگو با «نسیم» گفت: در قانون مناطق آزاد تجاری صنعتی کشور آمده که باید در این مناطق تولید مورد توجه قرار گیرد. اگر این ملاک مدنظر باشد فرقی با منطقه آزاد ویژه اقتصادی ندارد؛ ولی اگر تجارت کیفی که در برخی مناطق آزاد رایج است ملاک باشد و هدف سودرسانی کلان به مردم منطقه باشد؛ این نقطه مثبت و تمایز نسبت به منطقه آزاد تجاری صنعتی خواهد بود.
وی ادامه داد: اکنون نیز آنچه در مباحث مربوط به منطقه آزاد سیستان به نظر میرسد؛ همان منطقه آزاد تجاری است که انجام چنین پروژهای با توجه به تجربهای که از مناطق آزادی مانند چابهار، قشم و کیش حاصل شده؛ تحول عظیمی در سیستان ایجاد خواهد کرد؛ اما آنچه که میتواند مکمل این تحول باشد و تا حدودی مورد غفلت واقع شده؛ پرداختن به بخش تولید برای ایجاد اشتغال در منطقه است.
نورا اظهار داشت: علنی شدن طرح منطقه آزاد سیستان سبب شد برخی استانهای دیگر کشور نیز خواستار ایجاد منطقه آزاد شوند. این عامل کمی از انگیزه دولت برای اجراییکردن طرح کاسته است. این ادعاها فقط در صورتی که علمی و کارشناسی شده باشد؛ قابل قبول است و در غیر این صورت موجب عدم تمرکز دولت خواهد شد.
وی ادامه داد: چون همه مردم سیستان خواهان ایجاد منطقه آزاد هستند؛ انتظار میرود مسئولان تمام تلاش خود را برای رسیدن به این هدف انجام دهند. ضمن اینکه با توجه به همسایگی سیستان با کشور افغانستان که دارای نیازهای فراوان و از طرفی دارای مواد خام بسیار است و در عین حال هیچ منطقه آزادی در همجواری آن وجود ندارد و سیستان نزدیکترین گذر مرزی به مناطق پرجمعیت این کشور همچون "هلمند و کابل و قندهار" است؛ ایجاد منطقه آزاد تجاری جزو ضروریات سیستان به شمار میرود. بخش اعظم مشکلات سیستان نیز میتواند با ایجاد منطقه آزاد برطرف شود.
حجتالاسلام علیاکبر کیخا، امام جمعه زابل نیز در این خصوص در گفتگو با «نسیم» بیان داشت: در ارتباط با ایجاد منطقه آزاد سیستان تا به هدف خود نرسیم؛ دست از پیگیری برنمیداریم. مسئولان استان اعم از استاندار، فرمانداران و نمایندگان مردم سیستان در مجلس در این رابطه در حال رایزنی هستند.
وی ادامه داد: از آنجا که کارشناسان مربوطه، طرح ایجاد منطقه آزاد سیستان را منطقی میدانند و به توجیهات اقتصادی آن اقرار کردهاند؛ اگر کسی قصد ممانعت از اجرای آن را داشته باشد؛ باید دلایل و مستندات محکمی مبنی بر به صرفه نبودن آن ارائه کند. تاکنون کسی چنین دلایلی ارائه نکرده؛ بنابراین بهانه اینکه طرح توجیه ندارد؛ پذیرفته نیست.
حجتالاسلام کیخا گفت: در جلسهای که اخیراً با استاندار داشتم؛ وی تأکید کرد که آن بخش اقدامات لازم در زمینه ایجاد منطقه آزاد سیستان که بر عهده وی بوده؛ انجام گرفته است و طرح منطقه آزاد سیستان در حال طی کردن مراحل قانونی است.
وی در خصوص مطالبات مردمی در زمینه ایجاد منطقه آزاد سیستان، اظهار داشت: مردم نجیب و صبور سیستان باید به مسئولان فرصت دهند تا با انجام بررسیهای لازم طرح را تصویب کرده و به مرحله عملیاتی برسانند. مسئولان هم باید بدانند که مردم در این زمینه هیچگونه کوتاهی و تقصیری را تحمل نمیکنند. ایجاد منطقه آزاد تجاری سیستان جزو نیازهای اساسی مردم منطقه است و باید محقق شود. زیرساختهای مناطق اقتصادی "رامشار و میلک" منطقه سیستان که تصویب شده؛ در انتظاریم مسئولان اقدام عملیاتی انجام دهند و تا رسیدن به خواسته خود پیگیر هستیم. مردم سیستان به طرق مختلف پیگیر شکلگیری منطقه آزاد هستند. فقر مردم، خود نشانه مطالبه آنها است. بیماریهای شایع در منطقه، رکود بازار و مسئله مهاجرت، همه بیانگر نیاز به ایجاد منطقه آزاد است و گوش شنوای مسئولان را میطلبد. رسانهها نیز زبان گویای مردم هستند و باید ضمن رصد مشکلات آنها، به حل و فصل این مشکلات کمک کنند.
امام جمعه زابل در پایان تأکید کرد: با توجه به وعدههای مسئولان، به اجرایی شدن منطقه آزاد تجاری سیستان خوشبین هستیم و وعدههای مسئولان را مبنی بر صحت میگذاریم؛ اما اگر مشاهده کنیم که عدهای قصد ناامید کردن مردم را دارند و یا اهل پیگیری مطالبات آنها نیستند؛ ادبیات برخورد با آنها را تغییر میدهیم.
سیدباقر حسینی، نماینده مردم زابل در مجلس نیز در این ارتباط در گفتگو با «نسیم» گفت: با توجه به صحبتهایی که در آخرین جلسه مجمع نمایندگان با استاندار داشتیم؛ ظاهراً آقای هاشمی در خصوص ایجاد هر چه بهتر منطقه آزاد سیستان توافقاتی با آقای ترکان داشته است. طرح در حال تعیین دقیق مکان و مساحت منطقه و طیکردن روال قانونی است و هنوز از سوی استانداری ارائه نشده است.
وی ادامه داد: تاکنون در ارتباط با زمان ارائه طرح قولی داده نشده اما طرح باید پس از ارائه از سوی استانداری به تأیید شورای عالی مناطق آزاد کشور برسد و توسط دولت به مجلس تقدیم شود؛ که این اقدامات پروسه زمانبری است.
حسینی در خصوص تمایل مردم سیستان برای ایجاد منطقه آزاد، عنوان داشت: مردم سیستان در سفر ریاست جمهوری با تمام توان مطالبه خود نسبت به ایجاد منطقه آزاد را اعلام کردند و تماسها و دیدارهای ما با مردم نشان میدهد که نیاز به این پروژه و پروژههای دیگر همچون بازارچههای مرزی در این منطقه احساس میشود؛ چرا که اجرای چنین طرحهایی هم پیشرفت منطقه را به دنبال دارد و هم مشکلات معیشتی مردم را به حداقل میرساند.
هوشنگ ناظری، فرماندار زابل در خصوص منطقه آزاد سیستان در گفتگو با «نسیم» گفت: براساس سخنان استاندار طرح منطقه آزاد تجاری سیستان در دست مطالعه قرار دارد و پس از آماده شدن توجیهات اقتصادی و اجتماعی آن، به شورای عالی مناطق آزاد و هیأت دولت ارائه میشود تا در قالب لایحه به مجلس تقدیم شود. ضمن اینکه علاوه بر این طرح، طرح مربوط به منطقه آزاد شهرستان میرجاوه نیز در دست پیگیری است.
وی افزود: معمولاً مطالعات مربوط به طرح منطقه آزاد باید توسط شورای عالی مناطق آزاد کشور صورت گیرد؛ اما با توجه به اینکه بخشی از مطالعات منطقه آزاد سیستان در سالهای گذشته توسط ارگانهای بومی انجام شده؛ اکنون نیز استانداری مسئولیت این امر را بر عهده گرفته است. مطالعات سالهای قبل مربوط به ایجاد منطقه ویژه اقتصادی بوده که باید بروز شود. اگر کار مطالعات به صورت مرتب و زمانبندی شده انجام شود؛ پیشبینی میشود روند آن حداکثر طی چهار ماه آینده به پایان برسد.
ناظری ادامه داد: تعیین محدوده منطقه آزاد میتواند یکی از دلایل طولانی شدن مطالعات باشد که در این زمینه مسائل مهمی مطرح است. سیستان از پنج شهرستان تشکیل شده و همه این شهرستانها باید ذینفع باشند. همچنین اتصال منطقه آزاد به مرز اهمیت بسیار دارد و باید برای حل مشکل قاچاق به عنوان یک محدودیت نیز چارهای اندیشیده شود. مزیتهای ایجاد منطقه آزاد سیستان با توجه به موقعیت استراتژیک آن و اتصال به افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی به عنوان حلقه آخر ترانزیت کالا و ایفای نقش مکمل برای بندر چابهار بر کسی پوشیده نیست؛ اما جزئیات طرح باید به دقت مورد بررسی کارشناسان قرار گیرد. مردم خواهان تحول در منطقه هستند. البته باید بدانیم که تحول فقط با ایجاد منطقه آزاد صورت نمیگیرد؛ اما به هر جهت اجرای این طرح عامل موثر و نقطه اتکایی برای سایر پروژهها خواهد بود.
علیاصغر جمشیدنژاد، معاون سیاسی و اجتماعی استاندار سیستان و بلوچستان در این ارتباط در گفتگو با «نسیم» اظهار داشت: ایجاد منطقه آزاد هنوز در مرحله بررسی طرح است. این طرح چند مرحله را نیز باید طی کند. در مرحله اول باید طرحی از سوی استانداری نوشته شود و به شورای عالی مناطق آزاد ارائه شود که این مرحله انجام شده است. در مرحله بعد طرح باید به تصویب هیأت دولت برسد و پس از آن در قالب لایحه به مجلس تقدیم شود. در حال پیگیری طرح هستیم.
علیاوسط هاشمی، استاندار سیستان و بلوچستان نیز اخیراً در نشست هماندیشی با کارشناسان و نخبگان منطقه سیستان در این رابطه گفت: طرح ایجاد منطقه آزاد سیستان در حال مطالعه است. طی توافقی که با دبیر شورای مناطق آزاد کشور داشتیم؛ موافقت شده یک مشاور خارجی برای مطالعه این طرح تعیین کنند. تاکنون از ظرفیت منطقه ویژه اقتصادی سیستان به خوبی استفاده نشده است. پیشرفت استان و به ویژه منطقه سیستان در گرو نقش مسئولانه و موضع فعال همه مردم و نخبگان منطقه است که میتواند ضامن به حرکت واداشتن مسئولان باشد.