'بمب خبری اس ۳۰۰'
رسانه‌های غربی دستور لغو "ممنوعیت تحویل سامانه دفاع موشکی به ایران" را چگونه تحلیل کردند؟
سه شنبه ۸ ارديبهشت ۱۳۹۴ ساعت ۰۹:۲۵
کد مطلب: 419743
فرمان لغو ممنوعیت انتقال اس ۳۰۰ از سوی رییس جمهور روسیه بازتاب های بسیاری در رسانه های جهان پیدا کرد و در ادامه نقد ها و گزارش های بسیاری درباره آن منتشر شد؛ پوشش خبری این رویداد از زاویه چارچوب سازی رسانه ها قابل تحلیل است.
همیشه پای «مذاکرات» در میان است
یکی از محورهای مهم در این پوشش رسانه ای مربوط ساختن این خبر با بیانیه لوزان است به طوری که به مخاطب القا شود خبرهای اولیه یک توافق و دست یابی ایران به تفاهم با ۱+۵ موجب تجهیز ایران به موشک های مدرن می شود. تشدید نگرانی ها پس از توافق جامع امری بدیهی است که در لایه بعدی این پوشش خبری به مخاطب انتقال داده می شود تا این خبر را در یک چارچوب کلی تر ببیند.
دویچه وله با تیتری از صحبت های رییس ستاد مشترک ارتش آمریکا این گونه به این موضوع پرداخت: «هشدار ژنرال دمپسی: گزینه نظامی علیه ایران همچنان پابرجاست» گزینه نظامی واژه ای آشنا در صحبت های مقامات آمریکا درباره ایران است و این خبرگزاری در پاراگراف اول این خبر از تسلیحات هسته ای ایران صحبت می کند تا این پازل معنایی تکمیل شود. هرچند در واقع ارتباط لغو ممنوعیت انتقال اس ۳۰۰ به ایران را نمی توان با مذاکرات هسته ای بی ارتباط دانست و در یک نگاه کلی سناریوهایی در این باره مطرح است اما به نظر می رسد گزارش هایی از این دست با سوگیری خاص خود به دنبال چارچوب سازی برای افکار عمومی هستند.
بی سی سی نیز با همین رویکرد بیانیه وزیر اطلاعات رژیم صهیونیستی را با این تیتر گزارش کرد: «اسرائیل: لغو ممنوعیت فروش اس-۳۰۰ نتیجه تفاهم لوزان است». این تیتر را تقریبا در قریب به اتفاق رسانه های غربی می توان دید. این بنگاه خبری در تحلیلی با این عنوان که «چرا پوتین ممنوعیت تحویل اس-۳۰۰ به ایران را لغو کرد؟» به بررسی زوایای مختلف این اقدام می پردازد و در نهایت ارتباط این تصمیم با تفاهم لوزان را تبیین می کند تا به نوعی افکار عمومی را متوجه خطرات احتمالی توافق جامع با ایران، برای تجهیز بیشتر تهران به تسلیحات نظامی کند.
جالب اینجاست که این رویکرد در اخبار مرتبط با این موضوع تا جایی دیده می شود که صدای آمریکا چنین تیتری را برای خبر یکی از سخنرانی های رییس جمهور روسیه انتخاب می کند: «دفاع پوتین از فروش اس-۳۰۰ به ایران پیش از آغاز دور جدید مذاکرات اتمی» بخش دوم تیتر به درستی می کوشد تا این ارتباط را تقویت کند. این رسانه با ارائه این تحلیل که «ایران قصد دارد از تخفیف یافتن تحریم‌ها برای خرید سلاح استفاده کند، نه بهبود وضعیت معیشتی مردم آن کشور» افق مذاکرات را نگران کننده نشان می دهد.
فضاسازی های غیر فنی
یکی دیگر از محورهایی که در همین زمینه از سوی این رسانه ها پیگیری می شد عواقب انتقال این موشک به ایران بود. در حالی که یک جستجوی ساده نشان می داد سامانه موشکی اس ۳۰۰ یک سامانه دفاعی است و نه تهاجمی اما خبرها به تشدید نگرانی ها از تجهیز ایران به این موشک در شرایط کنونی و ناآرامی های منطقه ای اشاره داشت. بی بی سی این رویکرد را در پوشش خبر تماس تلفنی نتانیاهو با پوتین در پیش گرفت و چند بار از به خطر افتادن «امنیت اسرائیل» سخن گفت.
دویچه وله هم با تیتر «پیامدهای فرامنطقه‌ای تحویل موشک‌های اس۳۰۰ به ایران» که برای یکی از گزارش های خود در این باره انتخاب کرد علاوه بر اشاره به برهم خوردن موازنه قدرت در منطقه سعی کرد ابعاد فرامنطقه ای به این موضوع دهد. این چارچوب تحلیلی در حالی با لحن و شیوه ارائه اخبار به مخاطب و گنجاندن جزئیات خاص در خبر انتقال پیدا می کند که بررسی پوشش های خبری گذشته این رسانه ها نشان می دهد همواره تشدید نگرانی از پیشرفت های نظامی ایران در لایه های پنهان پوشش اخبار این حوزه وجود داشته است. این درحالی است که همیشه ایران تاکید کرده در این پیشرفت ها رویکرد دفاعی غالب بوده است و عملکرد قوای نظامی جمهوری اسلامی ایران در چند دهه گذشته نیز این موضوع را تایید می کند.
«ابهام سازی» در سرنوشت اس ۳۰۰
استفاده از «ابهام» در سرنوشت انتقال این موشک ها به ایران و شرایط پس از آن نیز یکی از تکنیک هایی بود که در این خبرها به کار گرفته شد تا عملیات روانی آن ها را تکمیل کند. این رسانه ها در این زمینه با کلی گویی و بیان ماهرانه برخی احتمالات تجهیز ایران به این سامانه دفاعی را در ذهن مخاطب مبهم و چند پهلو جلوه دادند تا این پیام با برداشتهای مختلفی روبرو شود.
بی بی سی در اخبار خود از جملاتی با این هدف استفاده کرده است. این بنگاه خبری ضمن پوشش خبر بیانیه وزارت اطلاعات رژیم صهیونیستی از این جملات استفاده می کند: «گفته می شد که ایران قصد داشت با خرید این موشک ها، سپری دفاعی برای تاسیسات هسته ای خود ایجاد کند» دویچه وله نیز در حالی که در گفتگو با کارشناسان اشاره می کند این موشک ها در شرایط جنگی مورد استفاده قرار نگرفته اند اما از برخی احتمالات اینگونه سخن گفت: «موازنه جنگی در یمن هم میتواند با استقرار این سامانه به نفع ایران تغییر کند. در صورت استقرار ناوهای ایران در اطراف یمن دیگر هواپیمایی قادر به حمله علیه آن نخواهد بود»؛ «کارشناسان نظامی روس پیش بینی میکنند که ارتش ایران سامانه اس ۳۰۰ را در تنگه هرمز با اهداف تدافعی و تهاجمی مستقر کند و اهمیت این موضوع فراتر از دفاع ایران در مقابل تهدیدات و حملات هوایی خواهد بود» این ابهام سازی در خبرهای دیگر نیز پیگیری شد تا با تحریک مخاطبان بدون ارائه تحلیلی دقیق از آن ها به نگرانی های احتمالی دامن زده شود.
همان طور که «موج آلمانی» پیش بینی کرده بود این رویداد قابلیت تبدیل به یک بمب خبری را داشت و این رسانه های بین المللی بودند که این بمب را ساختند. به نظر می رسد باید به این مساله فکر کرد که چنین راهبردهایی نه تنها برای ساخت این بمب خبری که شاید برای یک اتفاق بزرگتر تمهید شده باشند؛ اتفاقی در حد «بیگ بنگ!»
