حاشیه نگاری های لوزان ۲ به روایت یک خبرنگار؛
از تماس‌های ناغافل اوباما و نبود مزاحمان همیشگی تا پناهندگی یک خبرنگار!
دوشنبه ۲۴ فروردين ۱۳۹۴ ساعت ۰۹:۵۸
کد مطلب: 417023
این مسئله در رابطه با اتفاقات بزرگ بین المللی صد البته از جذابیت های بیشتری برای افکار عمومی برخوردار است. پرونده هسته ای جمهوری اسلامی ایران و مذاکرات کشورمان در این باره با گروه ۵+۱ به عنوان یکی از مهمترین رخدادهای بین المللی که بی تردید جزو مهمترین اتفاقات ۱۶ ماه گذشته در عرصه جهانی بوده نیز از قاعده مستثنی نیست.
در همین راستا به عنوان یکی از خبرنگاران حاضر در چند دور از مذاکرات هسته ای طی یک سال و نیم گذشته که از نزدیک در جریان رخدادهای متن و حاشیه این مذاکرات و از جمله مذاکرات لوزان بوده ام، در گزارش زیر به صورت گذرا به حواشی لوزان ۲ خواهم پرداخت.
پناهندگی خبرنگار ایرانی و «کی بود کی بود من نبودم» های همیشگی!
همان صبح روز پنجشنبه و در ابتدای مذاکرات ناگهان خبری دهان به دهان چرخید. خبر از این قرار بود: «امیرحسین متقی خبرنگار خبرگزاری ایسکانیوز وابسته به دانشگاه آزاد که دور قبلی یعنی در فاصله ۲۵ تا ۲۸ اسفندماه به لوزان آمده بود اعلام پناهندگی سیاسی کرده است.»
این خبر گرچه در ابتدا در حد یک شنیده غیر موثق بود اما به سرعت رنگ واقعیت به خود گرفت. به ویژه که وی در صفحه اینستاگرام خود این مسئله را رسما اعلام کرد و همان شب هم در مصاحبه ای با علیرضا نوری زاده تحلیلگر ضد انقلاب رسانه های معاند جمهوری اسلامی به بیان اراجیفی پرداخت که عملا کار خود را یکسره کرده باشد.
این حاشیه سازی البته خواه نا خواه خبرنگاران ایرانی را متاثر کرد اما به دلیل اینکه او اساسا خبرنگار ورزشی و نه حوزه تخصصی سیاست خارجی بود به سرعت هم مدیریت خبرگزاری مذکور و هم مجموعه رسانه ای وزارت خارجه را برای این اهمال بزرگ به چالشی جدی کشید، چالشی که در ادامه به رسانه ها کشیده و طبق معمول به «کی بود کی بود من نبودم» منتهی شد!
مذاکرات ایران با «پنج به علاوه یک» یا با «شش منهای پنج»!
با اینکه عنوان کلی مذاکرات، «مذاکرات جامع هسته ای ایران و اعضای ۵+۱» است اما در این مدت بیشتر جلسات میان طرف های ایرانی و آمریکایی برگزار شد و اروپایی‌ها، چینی‌ها و روس‌ها عموما حضور نداشتند یا نفرات دون پایه ترشان به عنوان نماینده در جلسات شرکت می کردند. این اتفاق که البته از دید خبرنگاران به دور نبود هر بار از سوی مسئولین دیگر هیئت های حاضر در مذاکرات به شکلی توجیه می شد.
دوچرخه سواری کری و تماس های ناغافل اوباما!
به دلیل فشردگی و نفس گیر بودن مذاکرات در این دور، بارها اتفاق افتاد که اعضای هیئت های مختلف به پیاده روی در کنار دریاچه اوچی شهر لوزان پرداخته و نفسی تازه می کردند که البته در همان حال هم از هجوم خبرنگاران در امان نبودند.
نکته جالب اما در این مورد اینکه؛ از آنجا که آمریکایی ها طی روزها و هفته های گذشته متهم به این مسئله شده بودند که علیرغم ادعاهایشان، آنها هستند که به شدت به مذاکرات نیازمندند و چون حربه دیگری در اختیار ندارند اجبارا تن به مذاکره داده اند، جان کری در این پیاده روی ها ـ که البته سه بار هم به دوچرخه سواری منتهی شد ـ سعی می کرد خود را فارغ‌البال نشان دهد تا اینگونه القا کند که ماجرا برای او و دولت متبوعش آنچنان هم که گفته می شود مهم نیست.
این اتفاق آنجا جالب تر شد که دو بار در میانه دوچرخه سواری ناگهان به او خبر دادند که اوباما پشت خط تلفن منتظر اوست و کری دوچرخه سواری اش را نیمه کاره رها کرد و به هتل بازگشت تا جواب اوباما را بدهد!
صالحی و مونیز هم کلاسی از آب درآمدند!
یکی از نکات جالب مذاکرات چند دور اخیر هسته ای پس از اضافه شدن علی اکبر صالحی به تیم ایرانی این بود که خبرنگاران متوجه شدند او به عنوان رییس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران و ارنست مونیز وزیر انرژی ایالات متحده آمریکا هر دو دانش آموخته دوره دکتری دانشگاه «MIT» آمریکا و هم کلاس بوده اند.
قیاس کنایه آمیز و معنادار شبکه آمریکایی از محل مذاکرات
سایت خبری شبکه سی ان ان در یکی از حاشیه نگاری های خود درباره این دور از مذاکرات هسته ای نوشت: «شهر لوزان در میان رشته کوه های آلپ سوئیس در سواحل دریاچه ژنو قطعا یکی از مکان های دیدنی برای مذاکراتی در این سطح است و می توان آن را با نوعی «کمپ دیوید» برای ثروتمندان و افراد مشهور مقایسه کرد. البته این نخستین بار نیست که هتل معروف و تاریخی بوریواژ لوزان میزبان یک رویداد بزرگ دیپلماتیک شده است. در سال ۱۹۲۳ نیز «پیمان لوزان» که پایان دهنده به حیات سیاسی امپراتوری عثمانی و آغازگر حیات جمهوری نوین ترکیه بود در همین هتل به امضا رسید.»
این قیاس سی ان ان گرچه در نگاه اول قیاسی سهوی و نشأت گرفته از ذوق خبرنگار نشان می داد اما شاید معنای دیگری را هم به ذهن متبادر می کرد که به شکلی کنایه ای گفته شده بود، چرا که هم کمپ دیوید یادآور خاطره ای تلخ از مذاکره با آمریکایی ها است و هم پیمان لوزان نماد پایان دادن به یک هژمونی منطقه ای در عصر قدرت عثمانی ها!
نبود مزاحمان همیشگی در اطراف محل مذاکرات!
یکی از اتفاقات جالب این دور از مذاکرات در لوزان سوئیس که علامت سوالی برای بسیاری از خبرنگاران ایجاد کرده بود، نبود مزاحمین همیشگی در اطراف هتل محل مذاکرات بود. قضیه از این قرار بود که در ادوار پیشین مذاکرات به ویژه در شهر وین، همواره دو گروه اندک یکی از صهیونیست های مدافع منافع رژیم غاصب اسرائیل و یکی از تروریست های وطن فروش منافقین در اطراف محل مذاکرات حاضر شده و با ایجاد سر و صدا و سر دادن شعار و بالا بردن پارچه نوشته ها مخالفت خود را با مذاکرات هسته ای اعلام می کردند که البته این بار در لوزان به دلایل نامعلومی که برای خبرنگاران روشن نشد، اثری از آنان نبود.
حضور پر رنگ و فعال خبرنگاران ایرانی رسانه های معاند
حاشیه مهم و البته از جهتی تاسف بار مذاکرات ـ نه تنها در این دوره که در دوره های پیشین ـ حضور فعال خبرنگاران ایرانی مشغول در رسانه های رسما معاند جمهوری اسلامی ایران در محل مذاکرات بود که به شدت در فضاسازی های منفی علیه منافع کشورمان فعال بودند. این خبرنگاران نه تنها به جهت دهی به رسانه های جبهه مقابل اعم از غربی ـ عبری ـ عربی مشغول بودند که متاسفانه بعضا در خط دهی به برخی خبرنگاران خودی هم موفق عمل می کردند!
الهام عکاسان و خبرنگاران از یک اثر هنری در محوطه هتل بوریواژ
هتل «بوریواژ» لوزان که به دلیل زبان فرانسوی اهالی این شهر سوئیسی «بوقیوژ» تلفظ می شود مجموعه ای به غایت زیبا و به قول معروف کارت پستالی است به ویژه که در کنار طراحی زیبای داخل و محوطه بیرونی اش نمایی رو به دریاچه و رشته کوههای آلپ دارد.
طراحی هتل بوریواژ همانند یک محیط روستایی با پس زمینه ای بسیار زیباست. در تراس طبقه اول این هتل یک صفحه شطرنج بسیار بزرگ چیده شده است که این چیدمان و اثر هنری را می توان با استعاره با شطرنج هسته ای جاری بین ایران و گروه ۱+۵ قیاس کرد. همین مسئله نیز باعث شده بود تا عکاسان دست از سر این اثر هنری برنداشته و حتی خبرنگاران نیز در گفته ها و نوشته های خود بارها به آن اشاره کرده و از این استعاره استفاده بردند.
رسانه و خبرنگار به مثابه یک ابزار در دست طرفین مذاکره
در اینکه سیاست مداران در همه جای دنیا نگاهی ابزاری به رسانه ها و خبرنگاران دارند شکی نیست اما این نوع نگاه و رفتارهای ناشی از آن در برخی مواقع به شدت چندش آور است. این اتفاق البته در مذاکرات لوزان ۲ نیز بارها تکرار شد چنانچه مقامات شرکت کننده در مذاکرات گاهی اوقات از خیل رسانه ای راه افتاده در مقابل و اطراف هتل بوریواژ استقبال نمی کردند اما گاهی نیز همین لشکر خبرنگار تشنه خبر از سوی مذاکره کنندگان برای انتقال برخی پیام های دیپلماتیک و تقویت موضع و جنگ رسانه ای مورد استفاده قرار می گرفت.
جالب اینکه در همین حال طرفین همواره به خبرنگاران خودی درباره این سوء استفاده ها هشدار می دادند، چنانچه یک مقام دولتی آمریکا در پرواز بازگشت به لوزان به خبرنگاران حاضر در پرواز هشدار داده بود که مقامات و مذاکره کنندگان ایرانی ممکن است از آنها به عنوان ابزاری برای تاثیر گذاری در روند مذاکرات استفاده کنند. این مقام آمریکایی که نخواسته بود نامش فاش شود افزوده بود: «ایرانی ها در این کار کاملا ماهر هستند، در واقع آنها با استفاده از رسانه ها و خبرنگاران غربی حاضر در محل، برای ارائه پیام هایشان و تلاش برای شکل دادن به روند مذاکرات به نحو احسن بهره برداری می کنند.»
دسترسی های ویژه برای خبرنگاران غربی در مقابل محدودیت های خبرنگاران ایرانی
برای پوشش خبری مذاکرات لوزان ۲ حدود ۶۰۰ خبرنگار از سراسر دنیا به این شهر آمده بودند. فضایی که برگزار کنندگان مذاکرات برای خبرنگاران در نظر گرفته بودند عملا در مجموعه تعریف می شد، یکی دو اتاق انتظار در لابی هتل بوریواژ و دیگری سالن بزرگی در طبقه دوم موزه المپیک شهر لوزان در فاصله چند صد متری از هتل مذکور که عموم خبرنگاران در این دو فضا مستقر شده بودند.
نکته آنکه؛ گرچه قرار بود کارت های تردد صادر شده همگی از یک اعتبار برخوردار باشند اما خبرنگاران همراه هیات های غربی در حالی به طور ویژه به محل مذاکره دسترسی داشتند که دیگر خبرنگاران و به ویژه ایرانی ها از این امتیاز محروم بودند. چه اینکه ایرانی جماعت بالاخره کار خود را انجام می دهد و بچه ها با ترفندهای مختلف این محدودیت ها را دور می زدند!
شب طاقت فرسا هم برای مذاکره کنندگان و هم برای خبرنگاران
شاید سخت ترین شب مذاکره شب آخر یعنی چهارشنبه شب بود، شبی که از ساعت ۹ شب به وقت محلی تا ۶ صبح پنج شنبه مذاکرات یک نفس به مدت ۹ ساعت ادامه یافت و برخی گره های اصلی مذاکرات هم در همین شب گشوده شد. در این شب به دلیل اینکه مسئولین تیم ایرانی به بچه ها گفته بودند شب آخر است همه خبرنگاران همراه، هتل های خود را تسویه کرده و روز آخر را با چمدان های خود در محل مذاکرات حاضر شده بودند اما جلسه مذکور آنقدر طول کشید که همگی مجبور به ماندن در محل مذاکرات شدند و همان جا در حد یکی دو ساعت در شرایطی سخت و از فرط خستگی خوابیدند.
از سویی البته برخی هم دوباره به هتل های خود برگشتند و برای یک شب دیگر اتاق اجاره کردند. البته این اتفاق ـ یعنی آماده باش برای بازگشت ـ از شب چهارم به بعد دو بار دیگر رخ داده بود ولی تیزهوشی و پیش بینی درست بچه ها مانع از در به در شدن آنها شده بود!!
اطلاع رسانی در حد لالیگا!
در طول مذاکرات یکی از مواردی که همواره با اعصاب خبرنگاران بازی می کرد در دست نبودن اطلاعات دقیق از درون نشست ها بود، ضمن اینکه هر بار هم که یکی از اعضای هیئت ها یا منابع نزدیک به آنان به میان خبرنگاران می آمد به بیان حرف های کلی مانند مذاکرات رو به جلوست و... بسنده می کرد این مسئله حتی در آخرین لحظات هم به شکلی عجیب خودنمایی کرد آنجا که اعلام رسیدن به تفاهم سیاسی در مورد صدور بیانیه نه به طور رسمی که ابتدا از سوی هیات های اروپایی در اختیار خبرنگاران قرار گرفت و این در حالی بود که مذاکرات هنوز در دقایق و ساعات نهایی خود در جریان بود.
اعلام این مساله از سوی اروپایی ها سبب شد یک خبرنگار اروپایی مطلع شده دیوانه وار و عجولانه به سمت منطقه استقرار رسانه ها برود و همه را برای شنیدن خبر جدید و مهم دور خود جمع کند.
پیام این خبرنگار اروپایی این بود: همه خبرنگاران قرار است با اتوبوس هایی به سمت دانشگاه پلی تکنیک لوزان بروند تا در آنجا متن بیانیه تفاهم سیاسی از سوی هیات های مذاکره کننده در جریان یک کنفرانس خبری به اطلاع خبرنگاران و جهانیان برسد. با اعلام این خبر صدها خبرنگار به سرعت آماده حرکت به محل دانشگاه لوزان شدند و هرج و مرجی برای خروج از درب های هتل به وجود آمد.
