"تحقق تمدن تراز اسلامی در زمان غیبت" در مناظره پنجره:
کچویان: در طول تاريخ، نظامهای تراز دينی متعددی داشتهايم/ نصیری: نظر من با حجتیه‌ای‌ها تفاوت دارد
شنبه ۲۶ مهر ۱۳۹۳ ساعت ۱۳:۵۱
کد مطلب: 386352
بيش از ما خطرات اين مهم را مهدي نصيري میدانست. پيشکسوت رسانه است و آشنا با فوت و فن، به همين دليل بود که تا همين چند روز پيش درباره انتشار مناظره مردد بود. از سوي ديگر در روزهاي ناخوش احوالي و کسالت دکتر کچويان راضي کردن ايشان براي برقراري ديالوگ و چالش با نصيري که از دوستانش نيز محسوب ميشود کار دشواري بود اما بهنظر ميرسيد اظهارات نصيري درباره تمدن، مدرنيسم و تمدن اسلامي او را مجاب کرده بود تا در ميزگردي اشکالاتش را بر ديدگاههاي نسبتا جديد نصيري وارد کند. در ادامه گزیده‌هایی از مناظره مهدی نصیری و حسین کچویان در هفته نامه پنجره را می خوانیم:
نصیری: ما نميتوانيم در عصر غيبت، جامعهاي را شکل بدهيم که مثلا بالاي ۵۰ درصد، فرض کنيد ۷۰ـ ۸۰ درصد اسلامي باشد که من تعبير به تراز اسلام ميکنم. گرچه تحقق نسبي آن ممکن است و همين الان ما نسبيتي از تمدن اسلامي و شيعي را در جامعه خودمان داريم. اولين شرط تحقق جامعه و تمدن تراز اسلامي حضور و بسط يد امام معصوم(ع) است.ائمه معصومين (ع)جامعهاي را محقق ميکردند که ۷۰ يا ۸۰ درصد مناسبات سياسي، اجتماعي و اقتصادي آن در فرم، محتوا و ساختارها منطبق با موازين ديني بود.
کچویان: ما امروز در سياست، ساختارهايي ايجاد کردهايم که در آن مجلس خبرگان، ولي فقيه و... را داريم. اين ساختارها کاملا شرعي و مورد تاييد ديانت است. لذا اين درصد کمتر و بيشتر در اين ساختارها چه معنايي پيدا ميکند؟ کم و زياد اسلامي بودن آن چگونه ميشود؟
نصیری: نظام پارلمانتاريستي، انتخابات مجلس، انتخابات رياستجمهوري و تفکيک قوا برگرفته از مدل حکومتي اسلامي و ديني نيست. البته مشکل حادي با اين مدل ندارم و آن را مبتني بر مصلحت سنجي درست ميدانم.
کچویان: زمان حضرت رسول(ص) نظام قبيلهاي نظام معمول بود و حضرت هم در قالب همان نظام عمل ميکردند. بنابراين شما نميتوانيد به اعتبار اينکه الان پارلمان آمده و ما پارلمانتاريستي عمل ميکنيم بگوييد مدل ما غيراسلامي است. يک آدم ديني در تراز حضرت رسول آمده و در اين جهان زندگي کرده و ميخواسته جامعه خود را ديني کند. خودش را با جهان واقعي سازگار ميکند و متناسب با آن عمل ميکند. ما هم همين کار را کردهايم.
نصیری: مسئله بيعت با پارلمانتاريسم، انتخابات و اين قصهها فرق ميکند و يک امر ثابتي هم هست. یعني اين اشتباه است فکر کنيم چون آن روز نظام قبيلهاي بوده و مطلوبيت داشته، امروز که تمدن مدرن و تجدد آمده، آن مدل مطلوبيت ذاتياش را از دست داده و ديگر اساسا آن مطلوب نيست.
کچویان: الان هم همين کار را ميکنيم. يک ساختار حقوقي گذاشتهايم ميگوييم هرکس در اين ساختار حقوقي راي داد بايد ملزم به آن باشد. يک قانون اساسي وجود دارد که اين حقوق را به شما ميدهد و اين وظايف را هم براي شما تعريف ميکند.
نصیری: وقتي پيامبر اکرم (ص)از جانب خدا مبعوث ميشود، هيچ نيازي به اخذ مشروعيت از مردم ندارد. منتها براي اينکه حکومتش را محقق کند نيازمند اين است که قلوب مردم را با خودش همراه کند.
کچویان: الان هم همین طور هست. وقتي ولي فقيه در نماز روز جمعه۲۵ خرداد ۱۳۸۸ و بعد از آن حوادث گفتند جمع کنيد و ديگر به نقض قانون ادامه ندهيد، از کجا و چگونه اين مشروعيت را گرفته بودند که اينگونه حرف بزنند؟
نصیری: اينکه ولي فقيه نميتواند براساس قانون اساسي، مسئول اجرايي کشور را خودش مستقيم انتخاب کند، اينها ربطي به مدل حکومتي تراز دين ندارد. حکومت پيامبر و بيعت ربطي به ساختارهاي قبيلهاي نداشت صندوق راي نگذاشت يا تفکيک قوا ايجاد نکرد و براي مسئولان اجرايياش و واليانش از مردم راي نگرفت.
کچویان: نظام اجرايي تراز اسلامي ما نظام ولايت فقيه است که تمام ارکان قدرت، بازوي اجرايي او هستند. ولي الان در وضعيت فعلي اين سيستم محقق نشده و شکل نيمبندي از آن محقق شده است اما سيستم تراز ما آن است.
نصیری: اولين شرط تحقق تمدن، جامعه و دولت تراز اسلامي، حضور امام معصوم و بسط يد اوست؛ يعني امام معصوم و مصون از خطا بايد در رأس قدرت قرار داشته باشد. وقتي امام معصوم در ميان شما نيست، بين خوديترين و مومنترين آدم‌هايتان، اختلافات نظري جدي داريد.
اساسا گويا اسلامشناسي در روزگار ما با چند تن از مشاهير به تماميت خودش رسيده است و الان در بهترين مقطع تاريخي هستيم و تنها نياز به چند تا برنامه پنجساله و ۱۰ساله داريم تا اسلام در همه وجوه محقق شود و کاري که انبيا نتوانستند انجام بدهند ما داريم به سرانجام ميرسانيم و از اين دست خيالات.رئیس جمهور سابق سال آخر رياستجمهوريشان يکبار گفت تا يکسال ديگر مشکل بيکاري را حل ميکنيم. واقعا حرف از اين بيپايهتر در دنياي امروز که عصر غلبه اقتصاد مدرن و تکنولوژي مدرن است و بيکاري در ذات آن نهفته است، نميشود زد.
متاسفانه ما بهشدت در جمهوري اسلامي ايران دچار فقر غربشناسي، مدرنيته و تجددشناسي هستيم. تحليل غالب از امر تجدد و مدرنيته تحليلي بسيار سطحي است. مدرنيته را حادثهاي بسيار معمولي ميبينند و در نهايت ميگويند شتاب امور بيشتر شده و مدرنيته سرعت امور را بيشتر کرده و امکانات و قدرت بشر را افزايش داده است. بعد هم ميگويند علم و تکنولوژي مدرن و ساختارهاي معيشتي را از فرهنگ و اخلاق تفکيک ميکنيم و با اينها مشکلي نداريم.
کچویان: در طول تاريخ، نظامهاي تراز ديني متعددي داشتهايم که يکي از آنها نظام تراز ديني حضرت رسول(ص)است. چهکسي ميتواند بگويد در مدينه حضرت رسول نظام تراز ديني محقق نشده است؟ بحث کدام عدم تحقق است؟ آنجايي که انبيا موفق شدهاند و جامعهاي را در دست گرفتهاند و اداره کرده‌اند، نظام تراز ديني محقق شده است. اگر کسي گفته ميخواهيم نظام تراز ديني عصر غيبت را الان محقق کنيم، قطعا خطا کرده است. ولي ما نظامهاي تراز ديني متعددي داشتهايم که در جهان محقق شدهاند. وقتي ميگوييم حکومت تراز ديني، نميگوييم ميرسيم به آن اوجي که در عصر ظهور است. يعني کليت ساختارها ديني ميشود، بنيادها ديني ميشود بهنحوي که بتواند فرآيند تحولش را بهسمت ديني شدن بيشتر ادامه دهد. تا امروز کسي نگفته ما ميخواهيم جامعه عصر ظهور را درست کنيم. جامعه عصر ظهور با اعجاز ايجاد ميشود. يکي از اعجازهايش شکوفايي عقول انسان است. براساس احاديث و فهمي که از آنها وجود دارد تا قبل از ظهور از پنج درصد عقل بشر استفاده ميشود ولي در عصر ظهور تمام عقول شکوفا ميشود. البته نميخواهم و دوست هم ندارم اينگونه بگويم اما بخشي از ادله شما همان ادله انجمن حجتيه است. مگر آنها نبودند که امام را به استهزا ميگرفتند؟ مگر نميگفتند نميشود به اين حکومت دست زد و تمام قدرت و توان شرق و غرب دنبال اين حکومت است؟
نصیری: جناب کچويان بنده را تلويحا با انجمن حجتيه قياس کردند. اما آنچه منسوب به انجمن حجتيه است، اين است که آقايان اساسا قائل به تشکيل حکومت در عصر غيبت نيستند و جايز نميدانند. بنده اصلا نظر و عقيدهام اين نيست. بهنظر من بخش قابل توجهي از تنشهاي فکري، فرهنگي و اجتماعي ما به اين برميگردد که ما وعدههايي دادهايم و ادعاهايي کردهايم که قابل عمل و تحقق نبودهاند.
کچویان: ما بهاندازه وسعمان مکلف به اصلاح هستيم و بايد تلاش کنيم. در جامعه امروز بايد افقي را به مردم نشان دهيم؛ يک افق واقعبينانه و نسبي که بايد براي آن تلاش کنيم. اينها همه سر جاي خودش، ولي بنده ميخواهم عرض کنم همه اين کارهايي که ميکنيم و همه زورهايي که ميزنيم، در حد آن نسبيت است.
نصیری: ولي بنده هيچ اميدي به بهتر شدن وضع حجاب در اين جامعه ندارم. بنده هيچ اميدي به اينکه بانکداري بدون ربا داشته باشيم ندارم. بله، ميتواند نرخ سود پايين بيايد و بايد براي اين تلاش کنيم. اين نظام آموزشي از آغاز تا پايانش در حد زيادي غيرديني است. البته ميتوان براي اصلاح نسبي آن کارهايي کرد و بايد هم کرد اما تحقق نظام آموزشي تراز دين روياي بيتعبير است. همين الان بسياري از شاخصهاي فرهنگي و اجتماعي شما رو به سقوط و افول بيشتر است؛ مثل طلاق، مثل فردگرايي و فرار از ازدواج، مثل افزايش پروندههاي قضايي و خيلي چيزهاي ديگر.
منبع: هفته‌نامه پنجره
