سؤال کلیدی آمریکا قبل از اقدام علیه ایران
مهدی محمدی
جمعه ۲۰ دی ۱۳۹۲ ساعت ۱۵:۵۹
کد مطلب: 336500
جمعی از نمایندگان سنای امریکا به سرکردگی مارک کرک و رابرت منندز طرح تحریمی جدیدی را آماده کرده اند که در صورت تصویب مقرر می کند دولت امریکا در صورت عدم پای بندی به توافق ژنو روند صفر کردن صادرات نفت ایران را آغاز کند. این طرح البته در گذشته نیز همواره موضوع بحث بوده ولی اکنون و پس از توافق ژنو اختلاف نظری عمده در این باره پدیدار شده است که آیا تصویب چنین تحریمی به نفع سیاست های امریکا هست یا نه.
پیگیری استدلال هایی که موافقان و مخالفان این موضوع هر یک در دفاع از دیدگاه خویش مطرح می کنند، حاوی یک نکته بسیار با اهمیت است.
دولت که با تصویب چنین قانونی مخالف است و رسما اعلام کرده اقدام کنگره در صورت نهایی شدن با وتوی رییس جمهور مواجه خواهد شد، استدلال می کند که چنین تحریمی به روند دیپلماسی در مقابل ایران که اکنون در مسیری صحیح قرار دارد صدمه خواهد زد. حتی جامعه اطلاعاتی امریکا در اقدامی نادر ارزیابی ارائه کرده که می گوید هرگونه تحریم جدید دیپلماسی را تضعیف خواهد کرد. وقتی از مقام های دولتی امریکا پرسیده می شود چرا چنین عقیده ای دارند، در پاسخ به نکته ای بسیار مهم اشاره می کنند و آن هم این است که تحریم جدید مخالفان توافق ژنو در ایران را قدرتمندتر می کند.
اشاره مقام های امریکایی به جریان های عمدتا اصولگرایی است که عقیده دارند طرح اقدام مشترک در ژنو یک توافق متوازن نیست و خطوط قرمز ایران را نقض می کند، و نتیجه می گیرند در مذاکرات درباره توافق نهایی باید راهبردی متفاوت در پیش گرفته شود.
نکته بسیار مهم در اینجا این است که دولت امریکا تا چند ماه پیش –مشخصا قبل از انتخابات- مطلقا چنین دیدگاهی نداشت. در آن ایام دولت امریکا معتقد بود که افزایش تحریم ها بدون تردید به سود دیپلماسی است و باعث می شود امکان تغییر محاسبات ایران و تن دادن به یک معامله درباره برنامه هسته ای اش افزایش پیدا کند. دقیقا بر همین مبنا بود که دولت عملا به کنگره مجوز داده بود تا با تکیه بر یک استراتژی خطی، مستمرا تحریم های جدیدتری تصویب کند و بر فشارها بر ایران بیفزاید.
اکنون اما در حالی که کنگره دقیقا بر همین استدلال تکیه کرده و عقیده دارد اگر تحریم های فعلی ایران را وادار به این مقدار از نرمش کرده، پس تحریم های بیشتر می تواند ایران را به نرمش های بیشتر وادارد، دولت این استدلال را رد می کند و با پیش کشیدن بحثی در این باره که «تحریم های جدید چه کسانی را در داخل ایران تقویت می کند» کنگره را تهدید می کند که اگر لازم باشد تحریم ها را وتو خواهد کرد.
چه چیز تغییر کرده که باعث شده دولت امریکا که زمانی معتقد بود تحریم ها و فشارهای بیشتر لزوما دیپلماسی را تقویت می کند، امروز تغییر دیدگاه بدهد؟ اینجاست که یک مسئله بسیار کلیدی رخ می نماید و آن این است که معیار دولت امریکا برای سنجش میزان سودمندی یک اقدم خصمانه علیه ایران این است که این اقدام کدام طرف در داخل ایران تقویت می کند و به ادعایش اعتبار و مشروعیت می دهد نه اینکه کدام اقدام لزوما برنامه هسته ای ایران را بیشتر تحت فشار می گذارد. تا زمانی که تحریم ها به تقویت اصلاح طلبان منجر می شد، دولت امریکا و جامعه اطلاعاتی این کشور کاملا موافق تشدید تحریم ها بود. اما اکنون که این عده خود بر سر کارند و ظاهرا تحریم ها به نتیجه ای که دولت و جامعه اطلاعاتی امریکا می خواسته اند رسیده، و تحریم های جدید می تواند آنها را در محیط سیاست داخلی ایران تضعیف کند، بنابراین دولت امریکا می گوید –و این گفته کاملا از لحاظ راهبردی قابل درک است- که با تحریم های جدید مخالفت است.
منطقی ترین نتیجه ای که از این وضعیت می توان گرفت این است که دولت و جامعه اطلاعاتی امریکا برای سرنوشت جریان غربگرا در ایران و برای هدف نهایی خود یعنی تغییر ریخت جامعه سیاسی ایران به سود غربگرایان، بسیار بیش از برنامه هسته ای اهمیت قائل است چرا که عقیده دارد حتی مسئله هسته ای هم زمانی یک راه حل پایدار پیدا می کند که بنا به تعبیر موردعلاقه جان کری میانه رو ها در ایران قدرت را در دست داشته باشند.
وقتی امریکایی ها می خواهند تصمیمی درباره ایران بگیرند، نخستین سوالی که از خود می پرسند این است: «این اقدام چه کسی را در ایران تقویت می کند»؟ آیا اصلاح طلبان و برخی دولتی ها هرگز از خود پرسیده اند چرا برای دولت امریکا تا این حد اهمیت و مطلوبیت دارند؟
احسنت به این نکته سنجی دقیق