موج بركناري مربيان ليگ برتري فوتبال آرام آرام شكل جدي‌تري به خود مي‌گيرد و هر چه رو به جلوتر حركت كنيم بر تعداد قرباني‌ها افزوده مي‌شود. نمي‌توان از حالا پيش‌بيني كرد كه آيا تعداد مربياني كه در اين فصل بيكار مي‌شوند قابل قياس با جام هشتم است يا خير.

به نوشته ایران؛ در دوره پيشين ليگ برتر بركناري مربيان به شكل باورنكردني رواج پيدا كرده بود، تا جايي كه صداي بسياري از كارشناسان هم درآمد و آنها نسبت به تصميم‌هاي بسياري از مربيان واكنش نشان دادند. حتي گروهي مدعي شدند كه باشگاه‌ها از اين حيث از بسياري باشگاه‌هاي عربي نيز پيشي گرفته‌اند. اكنون هشت هفته از ليگ برتر مي‌گذرد. بازي‌هاي هفته نهم در راه هستند. آيا بايد منتظر قرباني تازه‌اي بين مربيان بود؟

كنار گذاشتن حميد كللي‌فر سرمربي پيشين تيم شاهين بوشهر آغاز يك پروسه تمام نشدني بود كه هر روز در حال پيشرفت است. ظاهراً هيچ استثنايي بين مربيان خارجي تيم‌ها وجود ندارد و بعد ازاخراج و بازگشت مشروط کرانچار سرمربی تیم پرسپوليس، جايگاه ديگر مربيان خارجي شاغل در ليگ برتر ايران هم كاملاً متزلزل شده است و هر لحظه امكان تصميم‌ جديدي از سوي سران باشگاه‌ها مي‌رود.

حساس‌تر شدن مسابقات بدون شك انتظارات را از مربيان زيادتر مي‌كند. در چنين اوضاعي است كه عيار واقعي مربيان نمايان خواهد شد و مي‌توان با سنجيدن تمام شرايط اقدام به تصميم‌گيري كرد.


● بدون حاشيه امنيت
كاملاً واضح است كه مربيان ليگ برتري از هيچگونه حاشيه امنيتي برخوردار نيستند و هر لحظه خطر بركناري آنها را تهديد مي‌كند. بررسي‌هايي كه كانون مربيان فوتبال ايران انجام داده است بيانگر اين است كه ميانگين فعاليت رسمي يك مربي حرفه‌اي در فوتبال كشورمان تنها 120 روز است. حال آنكه مربي چگونه در اين مدت مي‌تواند توانايي‌هايش را به اجرا درآورد، این موضوعي است كه مديران باشگاه‌ها چندان به آن فكر نمي‌كنند.

در اين بين البته كار كردن در باشگاه‌هاي پرطرفدار سخت‌تر است، زيرا فشار هواداران همواره يك عامل محرك براي مديران است تا با قرباني كردن مربيان به نوعي خود را از خطر كنار گذاشتن مصون نگه دارند. برخي‌ها پرسپوليس را نمونه عيني اين ادعا مي‌دانند. درست در روزهايي كه بيشترين انتقادها عليه مديرعامل اين باشگاه از سوي طرفداران پرسپوليس به گوش مي‌رسيد عباس انصاري فرد تصميم به اخراج زلاتكو كرانچار گرفت تا قبل از دربي به نوعي يك شوك سنتي به تيم خود وارد كند.

هرچند که کمتر از 24ساعت بعد وی متقاعد شد که تصمیم عجولانه ای گرفته است. اينكه عمر مديريت انصاري فرد هم تا روز دربي به درازا خواهد كشيد نيز نكته‌اي است كه پاسخ آن بسيار مبهم است. اولتیماتوم به سرمربي سابق تيم ملي كرواسي در جام جهاني 2006 آلمان در حالي صورت گرفت كه اين مربي هيچ نقشي در انتخاب بازيكن‌ها نداشته است و درست در آخرين روزهاي فصل آماده‌سازي به جمع قرمزها پيوست.

ترديدي نيست كه براي يك مربي كه با فرهنگ فوتبال كشورمان نيز بيگانه است بايد فرصت زيادي درنظر گرفت و صبوري پيشه كرد تا به اهداف خود رسيد. اما در هر حال قرمزها خيلي صبور نيستند. اميرحسين پيرواني مربي تيم اميد كشورمان درخصوص مشكلات پرسپوليس مي‌گويد: بازي اين تيم مقابل پيكان فرصت خوبي بود تا پرسپوليس را كاملاً زيرنظر بگيريم.

اين تيم با روش 1-3-2-4 بازي مي‌كرد، اما كرانچار نتوانست خلأ وسط زمين را پركند. پرسپوليس مشكلاتي را به لحاظ فني داشت اما نسبت به بازي‌هاي قبل هجومي‌تر ظاهر شد. به نظر من كرانچار هنوز بازيكنانش را به خوبي نشناخته بود و اين مشكل بسياري از مربيان خارجي ما است.


● ناكامي خارجي‌ها
امسال دو تيم ديگر هم مربيان خارجي به كارگرفته‌اند و عجب آن كه دو مربي ليگ هم خوب نتيجه نگرفته اند.

فولاد خوزستان با وجود آن كه فصل گذشته با مجيد جلالي خوب نتيجه گرفته بود تصميم به همكاري با لوكابوناچيچ گرفت. سابقه خوب لوكا در فوتبال ايران سبب شد تا جنوبي‌ها دست همكاري با اين مربي بدهند ولي با گذشت هشت هفته از ليگ برتر، اين تيم در رده هفدهم جدول رده‌بندي قرار گرفته و همراه با ابومسلم مشهد، همسايه قعرجدولي‌اش تنها تيم‌هايي هستند كه هنوز رنگ برد را نديده‌اند.

بوناچيچ در توجيه نتايج ضعيف خود تقصيرها را به گردن شاگردانش مي‌اندازد و مي‌گويد كه سقف توانايي آنها همين است و در انتخاب بازيكنان اشتباهاتي صورت گرفته است.

دهكردي مديرعامل باشگاه فولاد كه اين روزها تحت فشار زياد منتقدان قرار دارد از طرح‌هاي بلندمدت و سه ساله بوناچيچ خبر مي‌دهد اما نتايج ضعيف فولاد وي را به فكر فرو برده است. ارني برندتس كه در هلند عنوان سومي ليگ را هم كسب كرده است با راه‌آهن نتوانسته خوب نتيجه بگيرد. يك برد، چهار تساوي و سه شكست حاصل عملكرد اين مربي بوده است كه چندان قابل توجه نيست. با اين حال محمدحسن انصاري‌فرد مديرعامل باشگاه راه‌آهن به ظاهر تصميمي براي جابه‌جايي ندارد. ناكامي مربيان خارجي در فصل گذشته هم كاملاً مشهود بود.

پاس همدان در جام هشتم با وينكو بگوويچ هرگز روزهاي خوبي را تجربه نكرده بود و پس از اضطراب‌هاي تمام نشدني تنها خود را در ليگ برتر حفظ كرد. سپاهان كه فيرات، تمرين دهنده علي دايي در تيم ملي را به خدمت گرفته بود تنها دوازده هفته وي را تحمل كرد!

سايپا نيز نتوانست با ليت بارسكي آلماني نتايج خوبي كسب كند و بعد از يازده هفته وي را بركنار كرد. پرسپوليس هم كه نلووينگادا را در اواسط فصل به خدمت گرفت سهميه صعود در جام باشگاه‌هاي آسيا را از دست داد و در هر سه جام ليگ برتر، جام حذفي و ليگ قهرمانان آسيا نيز ناكام ماند. اينكه چرا مربيان خارجي در فوتبال باشگاهي ايران چندان كارساز نيستند در نوع خود جالب توجه است. دست‌كم آمارها تأكيد بر اين موضوع دارند كه اكثر مربيان خارجي كارايي لازم را نداشته‌اند.


● هزينه گزاف
مجيد جلالي، كارشناس فوتبال درخصوص حضور مربيان خارجي مي‌گويد: «آمارها حاكي از آن است كه سالانه در كشور بالغ بر 700 ميليارد ريال براي جذب مربيان خارجي در تمام رشته‌هاي ورزشي هزينه مي‌شود اما براي تربيت مربيان وطني حتي كمترين هزينه نيز صورت نمي‌گيرد. با همه اين هزينه‌ها هنوز هم شاهد هستيم كه بيشتر مربيان خارجي بازدهي خوبي ندارند اما هنوز هم هزينه‌هاي هنگفتي براي ورود آنها به كشور در نظر گرفته مي‌شود بدون آنكه بعد از ناكامي آنها دلايل عدم نتيجه‌گيري اين مربيان بررسي شود.

سرمربي فصل پيش تيم فولاد خوزستان نتيجه گرايي باشگاه‌ها را بزرگترين مشكل كنوني فوتبال كشورمان مي‌داند و عنوان مي‌كند مربيان هم براي حفظ جايگاه خود به اين سمت و سو روي آورده‌اند. جلالي توضيح مي‌دهد: با اين شرايط نبايد انتظار داشت بازيكن سازي صورت گيرد و بعد از رفتن علي دايي كسي بيايد و جاي او را در تيم ملي پر كند.

يك مربي براي بازيكن سازي و تأثير نقش خود در سازندگي فوتبال دست كم به سه سال زمان نياز دارد اما اين موضوع مهم در باشگاه‌هاي فوتبال كشور كمتر موردتوجه قرار مي‌گيرد و يك مربي ايراني تنها 17 هفته حاشيه امنيت دارد.

جلالي كه همواره درخصوص بحث‌هاي اينچنيني بررسي‌هاي زيادي صورت مي‌دهد در پاسخ به اين پرسش كه عمر مربيان ايران روي نيمكت تيم‌ها در قياس با ساير كشورها چه تفاوت‌هايي دارد، مي‌گويد: مقايسه اين آمار با بالاترين سطح آن در جهان حاكي از اين واقعيت است كه عمر متوسط مربيان فوتبال در تيم‌هاي بزرگي مثل منچستر يونايتد، آرسنال و چلسي به ترتيب دو هزار و 900، دو هزار و 600 و دو هزار و 100 روز است.

در حالي كه مربيان فوتبال در ايران به طور ميانگين تنها 120 روز حاشيه امنيت دارند. اين آمارها نشان مي‌دهد كه به مقوله مربيگري در فوتبال كشورمان هنوز به شكل حرفه‌اي توجه نمي‌شود. در حالي كه ما نتوانسته‌ايم از بين مربيان شاغل در فوتبال كشورمان مربي را پيدا كنيم كه سابقه طولاني فعاليت رسمي در يك تيم را داشته باشد.

تحقيقي كه از ليگ‌هاي اروپايي به عمل آمده است نشان مي‌دهد كه مربيان فوتبال در كشورهاي اسپانيا و انگليس از زمان و عمر بيشتري براي فعاليت برخوردار هستند و همين موضوع سبب شده است تا تيم‌هاي باشگاهي اين كشورها و در كل فوتبال اين دو كشور در سطحي مطلوب قرار داشته باشند كه البته اين مهم به سادگي صورت نگرفته است و حاصل نگاه حرفه‌اي به مقوله مربيگري در اين كشورها است.»

در شرايطي كه پس از كللي‌فر سرمربي تيم شاهين بوشهر خداداد عزيزي هم خيلي زود از هدايت تيم استقلال اهواز كنار گذاشته شد تا مجيد باقري‌نيا جايگزين وي شود. چندين مربي ديگر هم هستند كه خطر بركناري بيخ گوش آنهاست. ناصر پورمهدي سرمربي تيم بحران زده ابومسلم مشهد يكي از اين گزينه‌هاست كه شايد عمر مربيگري وي به هفته نهم نرسد.

عليرضا منصوريان هم طبق وعده‌هاي قبلي مسئولان باشگاه پاس همدان تنها از يك فرصت ديگر براي بهبودي اوضاع برخوردار است اما اوليايي مديرعامل اين باشگاه گفته كه هر لحظه ممكن است تصميم جديدي اتخاذ كند. اين شرايط كاملاً نشان مي‌دهند كه مربيان ليگ برتري هيچگاه از آرامش كافي برخوردار نبوده‌اند و هر لحظه ممكن است قرباني تصميم‌هاي احساسي مديران باشگاه‌ها شوند.