پنجشنبه ۶ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 25 Apr 2024
 
۴
۲۳
تقابل عدالت و تورم ۲ زاییده هدفمندی در فاز دوم؛

ایجاد یک فرصت شغلی با درآمد کم بهتر است یا پرداخت یارانه به ۱۰ عضو خانواده؟

سه شنبه ۶ اسفند ۱۳۹۲ ساعت ۰۸:۱۷
کد مطلب: 345950
درحالی سخن از فاز دوم این قانون و اما و اگرهای پیش روی آن وجود دارد که همگان بر خروج ایران از این تنگنای اقتصادی به واسطه کاهش تحریم‌ ها و موفقیت در مذاکرات سیاسی با غرب دلخوش کرده‌ اند.
ایجاد یک فرصت شغلی با درآمد کم بهتر است یا پرداخت یارانه به ۱۰ عضو خانواده؟
سرویس اقتصادی جهان - پریسا صمدی: فاز دوم هدفمندی یارانه‌ ها که در پس اما و اگرهای فراوان قرار گرفته و بسیاری از کارشناسان اقتصادی را به نظریه پردازی در این بخش وا داشته است در حالی به اجرای خود در سال آینده نزدیک می ‌شود که تقابلی میان توزیع عدالت و افزایش تورم را همزمان در پی خواهد داشت.

هدف از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، تامین عدالت اجتماعی و بالا بردن بهره‌ وری اقتصادی بود. اما پس از اجرا، مشخص شد که این قانون به هیچ ‌کدام از این اهداف دست نیافته است. در واقع اجرای این قانون، تنها یک تغییر در نحوه اعطای یارانه ‌ها بود و البته سوالاتی در مورد منطقی بودن پرداخت یارانه به همه اقشار مردم مطرح شد.

این برنامه همچنین به عنوان برنامه ‌ای که مورد توصیه بانک جهانی بود، به همگان معرفی شد. اما در حقیقت نه بانک جهانی و نه صندوق بین‌المللی پول چنین برنامه‌ای را در مشاوره‌ های سالانه خود به مقامات ایرانی و توصیه ‌های کلی ‌شان به کشورها پیشنهاد نکرده بودند. تنها توصیه این نهاد‌ها این بود که اگر شما قصد دارید به شخصی یارانه پرداخت کنید، بر اساس اصل استقلال مصرف ‌کننده بهتر است آن را به صورت نقدی پرداخت کنید نه به صورت کالایی؛ زیرا در این صورت دریافت ‌کننده بهتر خواهد توانست تصمیم بگیرد آن را در کجا هزینه کند. علاوه بر کسری بودجه به ‌وجود آمده، طرح، در رسیدن به دیگر اهداف اصلی خود ناکام ماند.

نگاهی کلی به الگوی فعلی مصرف در ایران نشان می‌ دهد که هرچند مصرف سوخت در کشور پس از افزایش اولیه قیمت‌ ها به صورت موقت کاهش یافت، اما در مجموع هیچ کاهش مصرفی اتفاق نیفتاد و مصرف بنزین در کشور در حال حاضر به سطح قبلی بازگشته است. همچنین هیچ افزایشی در بهره ‌وری صنعتی اتفاق نیفتاد. سهم ۲۰ تا ۳۰ درصد فقیر جامعه از درآمد ملی شاید در ابتدا به دلیل پرداخت یارانه‌ ها اندکی افزایش یافت، اما افزایش بعدی نرخ تورم این تاثیرات اولیه را نیز خنثی کرد. قاچاق نیز به سطح سابق بازگشته است. وضعیت محیط زیست هم بدتر شده است.

بر اساس معیارهای موجود، جامعه ایران یک جامعه دارای مساوات نیست. ضریب جینی حدودا ۰.۴ در ایران نشان‌ دهنده توزیع درآمدی نسبتا قابل قبولی است؛ اما تمام شاخص ‌های دیگر تصویری دیگر از جامعه ایران نشان می‌ دهد. بر اساس نتایج نظر سنجی اخیر موسسه گالوپ، حدود ۵۰ درصد پاسخ دهندگان ایرانی خود را فقیر توصیف کردند. براساس اعلام شورای عالی سالمندان ایران، اکنون ۶ میلیون سالمند در ایران زندگی می‌کنند که ۳۰ درصد آنها (۱.۷ میلیون نفر) زیر خط فقر زندگی می‌ کنند و تحت تکفل نهادهای خیریه هستند. نتایج تحقیقی دیگر نشان می ‌دهد که ثلث کم درآمد جامعه ایران تنها ۱۵ درصد تولیدات ملی را مصرف می‌کنند، در حالی که ثلث پر درآمد جامعه ۶۰ درصد این تولیدات را مصرف می‌کند.

از نظر انصاف، هیچ معنایی ندارد که افراد طبقه متوسط و بالای جامعه یارانه دریافت کنند. در حالی که پرداخت یارانه به مردم واقعا فقیر، تا حدی به گذران زندگی آنها کمک می‌ کند، چنین کمکی به افراد متمول حتی نمی ‌تواند تامین‌ کننده هزینه یک وعده غذای آنها باشد. از نظر کارآیی، پرداخت یارانه به همه مردم موجب تشویق غیر ضروری مصرف می ‌شود و در کشوری که نیاز به صرفه ‌جویی در منابع و انجام سرمایه‌ گذاری برای کاهش نرخ بیکاری دارد، مضر به نظر می‌ رسد.

تشویق به افزایش مصرف همچنین از نظر ایدئولوژیک با معیارهای اسلامی نیز سازگاری ندارد. پرداخت یارانه به همه اقشار جامعه همچنین دارای خطراتی سیاسی است. در حالی که تمهید پرداخت یارانه نقدی، به مذاق دریافت ‌کنندگان خوش می‌ آید، اما کاهش یا توقف پرداخت آن موجب برانگیخته شدن اعتراضات خواهد شد. در حقیقت، بزرگترین چالش پیش روی دولت جدید نحوه کاهش و بالاخره متوقف کردن پرداخت یارانه ‌هاست. از نظر اجتماعی و روانی نیز، پرداخت یارانه ماهیانه به همه کار دشواری است. ایجاد یک فرصت شغلی جدید ولو با درآمدی کم برای عضو یک خانواده بسیار پر منفعت ‌تر از دادن یارانه نقدی به ۱۰ عضو خانواده است.

فاز دوم هدفمندی یارانه ‌ها، تقابل عدالت و تورم

هدفمندی یارانه ‌ها که دولت گذشته اجرای آن را از افتخارات خود بر می‌ شمرد از جمله طرح ‌های عظیم اقتصادی است که از همان روزهای آغازین خود مخالفان فراوانی را پیش روی خود می دید. به عباردت دیگر، آنچه از ابتدای هدفمند شدن یارانه‌ ها تا کنون گذشته است بر همگان واضح و بارها مورد نقد و بررسی و تحلیل ‌های مختلف قرار گرفته است. اما درحالی صحبت از چگونگی اجرای فاز دوم هدفمند کردن یارانه‌ ها در میان است که هم اکنون نیز انگشت اتهام بسیاری از کارشناسان اقتصادی به عنوان یکی از عوامل بزرگ افزایش تورم در کشور روی همین قانون است.

قانونی که توزیع عدالت را به عنوان یکی از علل اصلی اجرایی شدن در پیشانی خود دارد و اهداف مدیریت انرژی، سرمایه و بهبود سبد غذایی خانوار نیز از دیگر اهداف آن بوده است. حال آنکه این توزیع عدالت تا چه حد بر افزایش نرخ تورم در کشور اثر گذاشته و آیا میزان یارانه پرداختی به مردم در برابر افزایش قیمت ‌های ناشی از همین قانون پاسخگو بوده است یا خیر را کارشناسان به خوبی پاسخ داده و در جای خود تحلیل کرده‌اند.

اینکه با ورود به مرحله دوم قانون، که حذف برخی دهک ‌های جامعه و افزایش چشمگیر قیمت انرژی از مهمترین و واضح ترین مشخصات آن است تا چه حد به اهداف این قانون بزرگ نزدیک می ‌شویم، جای بسی تامل و تفکر دارد. بدیهی است، حذف برخی از دهک ‌های جامعه و افزایش یارانه نقدی دهک ‌های پایین ‌تر رنگ و بوی بیشتری از عدالت در جامعه را به همراه خواهد داشت؛ اما، اینکه این عدالت در کنار تورم ناشی از قیمت ‌ها و فشار مضاعفی که به همین دهک ‌ها وارد می ‌شود می تواند وضعیت مردم را بهتر کند؟

از سوی دیگر مشکلات بخش تولید و خروج بسیاری از کارخانه ‌ها و کارگاه‌ های کوچک از چرخه صنعت کشور که تولیدکنندگان و برخی کارشناسان اقتصادی یکی از دلایل آن را قانون هدفمند کردن یارانه‌ها می ‌دانند موجب افزایش بیکاری موجود در کشور شده است. این در حالی است که اغلب افرادی که در جریان این امر شغل خود را از دست داده ‌اند از همین دهک ‌های پایین جامعه بوده که به طور قطع شروع فاز دوم یارانه‌ ها فشار بیشتری بر آن ‌ها وارد کرده و افزایش یارانه نقدی نیز نمی ‌تواند راهگشای مشکلات این قشر از جامعه باشد. از دیگر سو، چرخه تولید کشور که به دلایل مختلف با چالش ‌های گوناگونی رو به رو است با اجرای این مرحله از هدفمندی یارانه‌ ها در تنگنای بیشتری قرار گرفته و چه بسا مراکز صنعتی کوچکی که در برابر این فشارها توان رقابتی خود را از دست داده با مشکلات جدی تری مواجه شده و باز هم با تعطیلی این مراکز نیمه صنعتی بیکاری در جامعه با افزایش رو به رو شود.

درحالی سخن از فاز دوم این قانون و اما و اگرهای پیش روی آن وجود دارد که همگان بر خروج ایران از این تنگنای اقتصادی به واسطه کاهش تحریم‌ ها و موفقیت در مذاکرات سیاسی با غرب دلخوش کرده‌ اند. از این رو، به نظر می ‌رسد دولت برای آغاز فاز دوم، قانونی که به عقیده بسیاری از کارشناسان اقتصادی از همان ابتدا با عجله و بدون فراهم آوردن بسترهای لازم به مرحله اجرا درآمد، با چالش بزرگی مواجه خواهد بود.

بررسی کامل و دقیق جزییات این قانون پیش از اجرای فاز دوم از دولت انتظار می رود؛ تا سال آینده عرصه اقتصادی کشور به محلی برای رو در رو قرار گرفتن تورم و توزیع عدالت که هر دو زاییده این قانون ‌اند، تبدیل نشود. به طور قطع تقابل تورم و توزیع عدالت هرگز به سود مردم نخواهد بود و به فرض اینکه دهک ‌های حذف شده از این قانون همگی به درستی صورت پذیرد و آنان که از تمکن مالی برخوردارند از لیست یارانه بگیران خارج شوند، همان دهک‌ های پایین جامعه نیز که قانون هدفمندی یارانه ‌ها برای آنها به اجرا در آمد، از این جریان بیشتر متضرر می ‌شوند.

حال باید دید تدبیر دولت یازدهم در رابطه با این قانون تا کجا اثر بخش خواهد بود و تبصره‌ای که به بودجه سال آینده اضافه کرده است از صافی مجلس شورای اسلامی چگونه عبور می‌کند.

در پایان باید گفت تجربه سال های گذشته اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ ها نشان می ‌دهد که اجرای این طرح نه منصفانه بوده است و نه به صرفه و نتوانسته فقر و نابرابری اقتصادی را در جامعه علاج کند. عملکرد یکسان در قبال اقشار فقیر و متمول جامعه هیچ ارزش رفاهی و توزیعی نداشته است. برنامه‌ای که تصور می ‌شود نه تنها هزینه‌ های خود را تامین نمی ‌کند، بلکه موجب ایجاد هزینه برای دولت می ‌شود و تنها موجب به هدر رفتن منابع کشور شده است. امید که دغدغه این دولت در توزیع درست عدالت در کشور در حذف فشارهای اقتصادی از دوش مردم این سرزمین که همواره دین خود را به میهن خود ادا کرده‌اند، راهگشا باشد.
نام شما

آدرس ايميل شما
برای ارتقای فرهنگ نقد و انتقاد و کمک به پیشرفت فرهنگ و اخلاق جامعه، تلاش کنیم به جای توهین و تمسخر دیگران، نظرات و استدلال هایمان را در رد یا قبول مطالب عنوان کنیم.
نظر شما *


هدفمندی خوب بود ولی باید ادامه پیدا کنه از راهش
Canada
یارانه ربطش به ایجاد شغل چیه؟ قیمتها آزاد شده، سوبسید روی قیمتها بطور مساوی بین مردم تقسیم میشد، اسمشو عوض کردن به یارانه. شما میخوای با قیمتها آزاد شده، از جیب مردم به تولید کننده کمک مالی کنید، بعدشم میخوای از مردم بیگاری بکشی، بعد با پول خودشون بهشون حقوق بدید!!!
راستی اشغال یارانه چه ربطی به اشتغال داره روزی که عاملان سوختی ومواد غذایی رو گرون کردن سوبسید ان را به اسم یارانه به مردم دادن حالا اگر همهی مواد سوختی وغذایی به روزاول برمیگردد یعنی دوره امام یا شاه یارانه را قطع کنید وگرنه قلطع کردید دست به یارانه بزنیت نگاه کنید مردم چکارتون مکنند انشا ء الله مثل تونس ولی چه فایده ایرانیا خایه ندارد
احمد
Iran, Islamic Republic of
انشاء الله بعد سال جدید کارمندا و کارگرا و مستضعفین زیر بار تورم بالای 60 درصد خفه خواهند شد!!! فقر! فساد! فحشا! بی اخلاقی!
سلمان
Iran, Islamic Republic of
سیاه نمایی هم درست نیست
کریم
با این وضع که دارا پیش می ره روزی رو می بینم که مردم همدیگه رو زنده زنده می خورن!!! بنزین 1050 تومانی افزایش حدود40 درصدی برق و گاز و آب و تلفن به تبع اون تورمی که در تاریخ بشریت بی سابقه خواهد بود!!!
جواد
به خدا ما روی یارانه ها واسه قسطامون حساب کردیم تو رو خدا یکی بیاد جار بزنه بگه حذف نکن بدبخت میشیم.اون موقع ک تحریم بودیم همه یارانه می گرفتن حالا ک باصطلاح تحریم ها کمرش شکسته مردمو تهدید میکنین نیان واسه یارانه ثبت نام کنن جریمه میشن..من میترسم نفت دوبرابر بشه یارانه همه ایران قطع بشه.پس قضیه سانتریفیوژبچرخه زندگی مردمم بچرخه همین بود.به خدا روحانی یارانه ها رو قطع کنی خودت ضرر می کنی....
Iran, Islamic Republic of
اگر خوب اداره نشه هدفمندی دو این جراحی بزرگ عفونت پیدا می کنه
United States
این همه بلدم بلدم واسه رسیدن به این نقطه بود؟
یا مهدی
Iran, Islamic Republic of
یک مقاله با نگاهی صد در صد لیبرالیستی به مقوله اقتصاد!
حمید
البته دولت با اجرای مرحله دوم مخلف است این مجلس است که دولت را مجبور به اجرا می کند
United States
روحانی مچکریم!
قيمت تمام كالاها و خدمات مورد نياز مردم در دوسال گذشته بين 200 تا 500 درصد افزايش يافته حقوق بگيران در اين دو سال 20 الي 30 درصد افزايش حقوق داشته اند . فشار هاي كمر شكن را مردم و قشر 90 درصدي جامعه تحمل مي كنند و مسئولين فكر مي كنند با اين مبلغ ناچيز مردم را به اوج مي رسانند . مشكلات كشور را بايد بطرز صحيح و با برنامه هاي بزرگ اقتصادي و سياسي حل نمود نه با فشار مضاعف به مردم ضعيف مطمئن باشيد اين روند در آينده عواقب بسيار تلخ و جبران ناپذير براي ملت - كشور و نظام در پي خواهد داشت .
روح الله
همه ی یارانه های پرداختی تا به امروز 1% از خرج های دولت هم نشده. هرچند کل این یارانه ها از منبع درامد حاصله از اجرای طرح هدفمندیه
اگه یکم فساد کاهش پیدا کنه با ثروتی که کشور ما داره میشه هم شغل ایجاد کرد و هم یارانه به فقرا پرداخت کرد. و هزار و یک کار دیگه.
France
دولت که اطلا عات مالی همهٔ مردم را دارد پس چرا برای مردم و خودش با خوداظهاری یارانه‌ای دردسر درست می کند، اعلام کند از فلان دهک به بعد حذف تمام!
اگر قرار باشد حقوق کارمندان و کارگران همپایه تورم بالا نرود با توجه به بالا رفتن قیمت ها همه کارگران و کارمندان جزو قشر فقیر جامعه ونیازمندان به یارانه خواهند بود. دیگر لزومی ندارد دولت هزینه ای چند میلیاردی بر بیت المال تحمیل نماید تا کسانی که نیازمند واقعی هستند را بیابد!
ناشناس
تمام همت مسئولین و رسانه ها صرف پرداخت و یا عدم پرداخت یارانه به متمولین شده و من هم بعنوان یک متمول بسیار خوشحالم که مردم سرگرم همین بحث باشند و مالیات بر درآمد یکمیلیاردی سالانه ام فراموش شود.
کش آوردن این بحث در خوش بینانه ترین حالت مبین لختی و تنبلی مسئولین نظام است که نمیخواهند سیستم مالیاتی را اصلاح کنند و چنانچه یارانه بیجایی پرداخت شده ضمن دریافت مالیات حقه بر در آمدهای میلیاردی این چندرغاز یارانه را هم پس بگیرند.
جالب است که در مصوبات اخیر بودجه و افزایش برخی مالیات ها اقشار آسیب ناپذیر کاملا مغفول مانده اند.
کارمند
پس از گذشت 34 سال از انقلاب مردمی که برای کمک به جبهه سرودست می شکستند را به کسانی تبدیل کرده اید که برای گرفتن سرو دست یکدیگر را می شکنند.
سارا
با سلام خدمت شما .معذرت میخواهم کسانی که میخواهند یارانها رابردارند وحذفش کنند خداییش خودشان را جای کارگر .کشاورزو...بگزارند بعضیها هستند که از طریق همین یارانها زندگی خودشان را با مشکلاتی که دارند میچرخانند .خدایی نکرده قصد توهین به هیچ کسی راندارم اما متاسفانه کسانی که هی حرف از حذف این چنین مواردی را میزنند خودشان حقوقی که میگیرند بیشتر از این است یک بار وجدانن وخدایی خودشان را با پایین تر از خودمان مقایسه کنیم .چرا وجدانها دارد خاموش میشود آیا اینها یکی از نشانهای آخرت الزمان است که مردم به جان هم میفتند ودیگر آن عدالت خدا وهمه پایمال میشود واقعا راست گفتند این بزرگواران چرا وجدانن وخدایی حرف حق اگر بخواهیم بزنیم محکوم میکنند پس کجاست آن همه ادعایی که نسبت به خدا داریم در چند سال قبل زمان آقایان خاتمی .هاشمی رفسنجانی گرانی هم بود این دنیا زودگذر است خدا کند انسانها در پیشگاه خداوند ومعصومین «ع»در روز آخرت روسفید باشیم.اتفاقا یارانها منصفانه بوده است قشرهای پایین جامعه ویک نفر مثل من خیلی کمک خرجیم بوده همین 45هزارتومان چرا عدالت خدا را باید نادیده بگیریم اگر راست میگویید در همین آوردن سبد کالا به مردم که زمان قبل یکی از آقایان که کوپنی را آورد ه بود اصلا هم خوب نیست واکثرا ناراضی از این اغلام اگر میخواهند عدالت را برگزار کنند وجدانن بهترین ومرغوب ترین برنج تایلندی .کامفیروز .مرغ گل پایگان .وروغن لادن و....را به مردم بدهید نه برنج دانه بلند هندی که ضرر هم داردبه بدن اگر این مسولیین که حالا میگویند یارانها منصفانه نبوده آیا وجداننا وخدایی این مواد خوراکی هم که توضیع کردید بهترین ومرغوب ترین برنج وغیره را دادید همه یکسان هستیم یک روز یا چند ثانیه دیگر زنده ایم عمر دست خداست من که دارم این حرف را میزنم نمیخواهم خدایی نکرده توهینی کرده باشم نه فقط حرف دلم است ومیدانم که اکثرا هم همین حرف را میزنند .به کسی خدایی نکرده توهین نمیکنم در زمان آقای خاتمی بی بندو باری زیادشد تا الان چرا کسی حرف این را نمیزند چرا فقط میگویید از نظر اقتصادی چرا از نظر اجتماعی سخنی نیست در دولتهای قبل هم از نظر اقتصادی مشکل داشتیم نمونش توکشور هر سال میدانها را تغییر میدهند.24ساعته معابر را عوض میکنند چرا درکشور چین و..مردمش معتاد نیستند چرا جلو اعتیاد خانمانسوز را حرفی ازش زیاد نمیزنند!و....خوب همینها هست که بودجه را میبرد بالا نه تنها یارانها که فقط بحث از یارانه میشود.ا میگویند حذف شود !زشما مقام محترم رییس جمهور عزیزم که میدانم خدایی پای حرف ودل مردم هستید نگذارید یارانها راقطع کنند.«باتقدیم احترام»
امین
تحلیل بسیار بدی را ارائه دادید.
در مورد بنزین قرار نبود که مصرف کم بشه بلکه شیب وحشتناک اون متوقف بشه، که اگر نمی شد تا الان تمام پول کشور باید صرف واردات بنزین می شد. در ثانی دلیل این تورم زیاد هدف مندی یارانه ها نبود بلکه افزایش قیمت دلار بود و دلیل آن این بود که با وجود تورم هرساله دولتها در این 16 سال قیمت دلار را ثابت نگه داشتند که با زور دلارهای نفتی بوده است حالا که نفت را نخریدند قیمت دلار به قیمت واقعی خود نزدیک شد و با بالا رفتن قیمت دلار تورم وحشتناک ایجاد شد. و در آخر حضرت علی(ع) که مظهر عدالت است بیت المال رو به طور مساوی پخش کرد، یعنی شما عادلترید؟؟؟!!!
ابوالفضل
خیلی خوب گفتی دمت گرم
عادل فرحانیان
پرداخت یارانه به همه مردم ایران وظیفه مسلم دولت حاضر و دولتهای آینده است؛ اینکه در پرداخت یارانه با کسری مواجه هستند ناشی از ضعف مدیریت و عدم دارا بودن تفکر اقتصاد منطقی است؛ وگر نه اگر دولت به یکباره بیاید و همه قیمتها را آزاد اعلام کند و یارانه به مردم پرداخت کند مطمئنا هیچ ضرری و کسیر نخواهد داشت، اما مشکل بزرگتر این است که این دولت به اصطلاح تدبیر و امید از دادن پول به ملت ابا دارد همانند دوستان سابقشان ، پس تدبیر و امیدتان کجاست آقای تدبیر ؟ شما به دروغ در جامعه رواج دادید که کمر تحریم ها شکست ، اما ضرر بیان این اکاذیب به ضرر شما تمام شد؛ چون توقعات مردم بالا رفته است، مطمئنا روز خواهد آمد و این روز نزدیک است ....همه دروغگویان به قعر تاریخ سقوط خواهند کرد:
1- اجرای سیاست توزیع سبد کالا شکست خورد
2- تعطیلی نیروگاههای هسته ای کشور
3- توقف غنی سازی اورانیوم
4- کذب بودن توقف نرخ تورم و یا پایین آمدن آن
و همه و همه از سیاستهای شکست خورده و پیش پا افتاده این دولت است.
امین
واقعا متاسفم که نمی تونید یه تحلیل مخالف خودتون رو بگذارید؟!!!!!