الجزیره: عربستان و آمریکامنتظر ایرانند
دوشنبه ۲۷ مرداد ۱۳۹۳ ساعت ۱۵:۳۳
کد مطلب: 375747
احاطه وی به موضوعات سیاسی و تحولات منطقه، نشان از مطالعه و دقت نظرش در مسایل جاری دارد. بسیار صریح نظر خود را بیان می کند و البته هیچ تلاشی هم برای مخفی کردن نظرش در مورد علاقه اش به حماس و سایر موضوعات دیگر ندارد و همین مطلب این مصاحبه را در بعضی موارد تبدیل به مناظره ای صریح و چالشی کرد.
جنجالی ترین و چالشی ترین مصاحبه اش در ایران را با دکتر "علی لاریجانی" و آخرین مصاحبه اش با مقامات ایرانی را مصاحبه با دکتر "علی اکبر صالحی" رییس سازمان انرژی اتمی انجام داده است و از پرستیژ و شخصیت و اطلاعات دکتر صالحی به نیکی یاد می کند.
این روزها سرعت تحولات در منطقه حتی به دقیقه است و حتی در خلال گفتگوی ما با عبدالقادر فائز، اخبار منطقه ای، لحظه به لحظه مخابره می شد و انتظار داشتیم تا پایان گفتگو، موضوعات مورد بحث تغییر کرده باشد!
مصاحبه ای که قرار بود کمتر از یک ساعت باشد، در نهایت حدود ۲ ساعت به طول انجامید. در این مصاحبه بخش اول گفتوگوی جام نیوز را با موضوع "تحولات عراق" می خوانید:
* با سپاس از وقتی که در اختیار ما قرار دادید. با توجه به تحولات منطقه و داستان داعش، عراق، سوریه، وهمه مباحثی که این روزها وجود داردو با توجه به اینکه خود شما در سفر منطقه ای بودید، تحلیل خود را در اینباره بفرمائید تا به سوالات بعدی بپردازیم.
فائز: موضوع داغ منطقه، موضوع عراق است. در عراق يك مشكل اصلي وجود دارد كه روند سياسي عراق را تهديد کرده است. داعش و اسلام گراهاي تندرو در شمال عراق شروع به اقدامات كردند و چند شهر را گرفتند و ارتش عراق سخت در حال مبارزه با آنها است.
آنچه كه اکنون در عراق شاهد آن هستيم مشكل امنيتي نيست، بلكه مشكل اصلي سياسي است. اگر موضوع سياسي درست شود، بر روند امنيتي نيز اثر خيلي مثبت خواهد گذاشت. با انتخاب "حيدرالعبادي" مشكل داخلي عراق حل خواهد شد، ولي مشكل دوم هم شروع خواهد شد و آن اينكه نوري المالكي هنوز قبول نكرده كه حيدرالعبادي بعنوان نخست وزير تشكيل حكومت دهد. ولي من فكر مي كنم چون كشورهاي فرامنطقه، مثل ايران و تركيه تقريبا از حيدرالعبادي استقبال كرده اند، مشكلي وجود نخواهد داشت و كشورهاي بزرگ مثل آمريكا و اتحاديه اروپا نیز استقبال مي كنند.
كساني كه داخل عراق هستند، مثل آقاي نوري المالكي و هر كس ديگر كه اين روند سياسي جديد را قبول نكرده اند، جز قبول اين روند سياسي جديد، چاره ای ندارند. وقتی كشورهاي فرامنطقه، آمريكا و اتحاديه اروپا و حتي مرجعيت ديني در نجف و كشورهاي ديگر این روند را دنبال می کنند، قبول نکردن نوری المالکی، در يك تشكل بزرگ شيعه، يك اختلاف خيلي بزرگ ايجاد مي كند.
اکنون كل جهان، منتظر نظر "ايران" است كه ايران چه مي گويد، از ديروز تا امروز همه دارند نگاه مي كنند كه ببينند نظر ايران چيست.
ما ميدانيم كه "جمهوري اسلامي" در عراق يك كشور عادي به حساب نمی آید، تاثيرش خيلي زياد است، تاثيرش تاريخي است هم الان، هم در آينده.
امروز خبر اصليش آمد و فصل الخطاب بود؛ آقاي "شمخاني" مصاحبه كرده و بيانيه زده و گفته ما از روند قانوني كه در عراق است حمايت مي كنيم و حيدرالعبادي براي ما قابل قبول است؛ به شرطي كه حكومت ملي تشكيل دهد.
اما خطر اصلي در عراق این است كه اين حكومت جديد باید اولويت بندي داشته باشد. اولويت اصلي به نظر من در عراق، جنگ عليه داعش است.
اگر اين پرونده بسته نشود، عراق آرام نمي شود، حتي اگر پرونده سياسي خوب پیش برود هم، باید داعش کوبیده شود آنوقت همه چيز خوب مي شود؛ چون پرونده اصلي امنيتي است. فكر مي كنم پشت اين پرونده چيزي است كه باعث ترس كشورهاي منطقه شده است.
* تحلیلتان از حمله آمریکا به مواضع داعش و کمک به ایزدی ها چیست؟
فائز: آمريكا شروع به بمباران داعش کرده، و پشت اين قضيه این است که آمريكا به كردهاي عراقي اسلحه بدهد و يك ارتش كردي با عنوان پيشمرگ با اسلحه هاي سنگين و موازي با ارتش عراق ايجاد كند.
خطر این کمک نظامی این است که ما مي بينيم به مرور در مجلس كردستان عراق چيزي هست به اسم همه پرسي بر اساس كردستان عراق. اگر اين همه پرسي مثبت شود مي بايست كردستان عراق مستقل باشد. با وجود اين ارتش، و با داشتن اسلحه هاي سنگين، كردها در شمال عراق و در راس آنها "مسعود بارزاني" رئيس حكومت كردستان عراق مي گويد كه ما بايد مستقل باشيم و ارتش هم حمايت مي كند.
قبل از اينكه پرونده داعش باز شود، كردها اين قدر از لحاظ نظامي بزرگ و قوي نبودند و الان به بهانه داعش اسلحه هاي سنگين از آمريكا گرفته اند و اين براي حكومت مركزي بغداد خبر خوشي نيست. بخاطر همين چيزها حيدرالعبادي گفت: كل عراق چه شيعه باشد چه سني، چه عرب باشد و چه كرد، من نخست وزير همه هستم و اولويت من وحدت و استقلال عراق و دوم حذف داعش است.
البته امكان حذف پرونده داعش درعراق بدون توافق فرامنطقه و جهاني وجود ندارد. يعني كم كم "عربستان" مثل ديگران بايد بيايد، عربستان مي گويد اين ها (داعش) دشمن هستند، ايران مي گويد دشمن ماست و آمريكا مي گويد دشمن ماست. به قول "علي اکبر ولايتي" ما با عربستان و آمريكا در عراق همسو هستيم ولي همكاري نداريم.
* این همسویی چگونه ممکن است؟
این کشورها بايد كم كم به همكاري برسند. همكاري بعنوان همكاري صميمانه و دوستانه نيست؛ بلكه بعنوان اينكه ما يك دشمن مشترک داريم، چون داعش يك دشمن براي منطقه است و فقط دشمن شيعيان عراق نيست.
خب من يك فلسطيني هستم و مذهبم سني است، ولي وقتي از من بپرسي داعش چیست؟ به نظر من داعش قبل از اينكه دشمن اصلي شيعه باشد، دشمن منِ سني است، چون دارد مذهب اهل سنت را بر اساس فتنه گري بين شيعه و سني تخريب مي كند؛ بخاطر همين داعش يك تهديد براي منطقه، كشورهاي فرامنطقه و ديگر كشورهاي جهان است.
* فکر می کنید در این زمینه اقداماتی صورت گرفته است؟
اگر بخواهیم به برخی رویدادها نگاهی بکنیم، مي بينيم در همین زمینه يك توافق غيرعلني بين ايران و عربستان اتفاق افتاده است. آقاي "سعد الحريري" بدون هماهنگي با عربستان از اين كشور به بيروت برنمي گردد.
عربستان به سعدالحريري گفته براي توافق با ايران به لبنان برو. تا شكافهاي موجود در لبنان و حالت بي سرپرستي كه در اين كشور وجود دارد سروسامان داده شود. چون سني ها در لبنان يك مرجع اصلي سياسي ندارند و الان سعد الحريري بعنوان اينكه كل سني هاي لبنان را زير يك پرچم جمع كند، به لبنان می آید و بازگشت حریری بمعناي اين است كه سني ها به سمت اسلامگرايان تندرو و به سمت داعش نروند و براي لبنان، ايران و حتي خود عربستان اتفاق خوبي است.
بخاطر اين، فكر مي كنم جز توافق بين كشورهاي فرامنطقه، راهکاری در این زمینه وجود ندارد.
احساس مي كنم موضوع لبنان خيلي واضح است و كشورهاي تاثيرگذار در لبنان مشخص هستند و درصد تاثیرگذاری در لبنان با آغاز جنگ داخلی در این کشور کم شده است. در لبنان از یک طرف ايران است، از يك طرف عربستان و از يك طرف آمريكا و اتحاديه اروپا.
بازيگران فرامنطقه اي، خودشان اين چيزها را مي دانند و ايران و عربستان با همديگر كار مي كنند، اما در پرونده سوريه موضوع خيلي سخت و پيچيده است شما نمي دانيد بازيگران اصلي چه کسانی هستند؟ در سوريه همه دنیا حضور دارد و جنگ، داخلي نیست، جنگ فرامنطقه اي و جنگ جهاني است.
اما پرونده لبنان تقريبا يك پرونده آسان است، من خودم احساس مي كنم با برگشتن آقاي سعد الحريري به لبنان مي توانيم بگوييم اين گام اول توافق بين ايران و عربستان براي حل مشكل لبنان است.
* این که می گوئید مشكل لبنان حل شود چگونه است؟ یعنی با حل این مشکل فتنه گری از لبنان شروع نخواهد شد؟
فائز: سني هاي لبنان در روند سياسي لبنان ماندگار شده اند و حزب الله باید اين را بپذيرد و آخرش توافق سياسي مي شود كه سعدالحريري نخست وزير و ميشل عون رئيس جمهور لبنان شود.
ميشل عون خيلي به حزب الله نزديك است و از طرف دیگر سعد الحريري به عربستان نزديك است. با اين توافق مي توانيم بگوييم عربستان از نخست وزير بودن سعد الحريري راضي است و ايران و پشت سر آن حزب الله و سوريه از رياست جمهوري ميشل عون راضي هستند و اين نشان دهنده تحت كنترل بودن امور داخلي لبنان است.
غير از اين فكر مي كنم كه لبنان يك مشكل سياسي ديگری دارد، ما مي بينيم كه داعش و اسلام گرايان تندرو در مرز لبنان فعاليت دارند و اين بيانگر آن است كه ارتش لبنان به تنهايي نمي تواند جلوي آنها را بگيرد.
ارتش لبنان يك ارتش كلاسيك نيست، چون تسليحاتش نسبت به ارتش هاي ديگر كم است و تصميم سياسي ندارد. اگر احزابي كه در لبنان هستند، اجماع پيدا نكنند ارتش لبنان نمي تواند حمله كند.
اگر رئيس جمهور، نخست وزير و رئيس مجلس با هم باشند، يعني اين نگويد من شيعه هستم و آن نگويد من سني هستم و ديگري نگويد من مسيحي هستم -چون در ارتش لبنان اين گروهها وجود دارند- و يك تصميم بگيرند، ارتش مي تواند حمله كند و اگر از لحاظ سياسي به توافق نرسند، ارتش لبنان ضعيف خواهد شد.
الان ايران، عربستان و خود لبناني ها هم اين را مي دانند، بخاطر همين احساس مي كنم كه الان در لبنان به يك مرحله اي رسيدند كه توافق حاضر است ولي چند قدم ديگر تا توافق كلي ـ رئيس جمهور شدن ميشل عون، نخست وزير شدن سعد الحريري و تشكيل حكومت جديد در لبنان ـ مانده است.
با اين شرايط، حكومت جديد پشت ارتش لبنان را خالي نخواهد كرد تا منطقه عرسال را از اسلام گرايان تندرو و داعش و جهب‍ه النصره بازپس بگيرد.
* بنظر شما عرسال تحت تاثير داعش است يا جبهه النصره؟
بنظر من عرسال تحت تاثير داعش نيست و كسانيكه در آنجا فعاليت مي كنند كساني هستند كه از سوريه و جبهه النصره وارد شده اند، چون كساني كه در مرز لبنان و سوريه در حال جنگ اند از جبهه النصره هستند نه از داعش. چرا كه داعش در قسمت هاي مركزي و هم مرز با عراق فعاليت مي كند. ولي از لحاظ تفكرات النصره از داعش دور نيست. داعش با جهاد بين المللي ارتباط دارند يعني از كل دنيا هركسي كه بخواهد به سوريه برود و در جنگ عليه حكومت سوريه شركت كند، داعش از وي استفاده مي كند. النصره دوست دارد و سعي مي كند هويت سوري خود را از دست ندهد تا اينكه بگويد من سوري هستم و فرماندهاني دارد اما از لحاظ تفكرات ديني و سياسي خيلي به داعش نزديك بوده و مي شود گفت كه از اين لحاظ دو گروه نبوده بلكه يك گروه واحد هستند، مي دانيم كه آنها به القاعده نزديك هستند و به استقلال سوريه و اينكه فقط بايد سوري ها براي سوريه تصميم بگيرند اعتقادي ندارند چرا كه افراد غيرسوری در بين آنها وجود دارد.
* با حل مشکل عراق و لبنان چه اتفاقی می افتد؟
حل مشكل عراق و لبنان تاثير مثبت روي منطقه خواهد داشت، هم در پرونده سوريه و حتي مسئله فلسطين. بخاطر همين فكر مي كنم ايران و عربستان در لبنان گام بزرگي را برداشتند و خبري كه امروز در مورد حمايت سياسي ايران از حيدر العبادي خوانديم، يك خبر خوش در اين مقطع زماني است، چرا که كشورهاي ديگر با ايران همسو و همفكر شده اند و اين باعث مي شود كه اينها پشت روند سياسي عراق باشند تا جنگ داخلي در عراق شروع نشود.
البته آقاي المالكي مي گويد من قبول ندارم و فلان كار را مي كنم، ولي اگر مردم عراق و كشورهاي فرامنطقه و ديگر كشورهاي بزرگ پشت آقاي العبادي باشند كه هستند، فكر نكنم آقاي المالكي بتواند كاري از پيش ببرد و گزينه اي جز پذيرش بركناري، پيش رو داشته باشد.
* در انتخابات عراق دولت القانون راي آورد و طبق قانون آقاي فوائد معصوم مي بايست آقاي نوري المالكي را مامور تشكيل دولت مي كرد؛ اما چرا اين كار را نكرد؟ گاهي قانون به مجري قانون اين اجازه را مي دهد كه بنا به مصالحي تصميماتي بگيرد آيا مصلحت ها ايجاب مي كرد، در حاليكه اين مصلحت ها خلاف صريح قانون عراق است؟
در اين جا دو نكته است: نكته اصلي اينكه ائتلاف دولت قانون يك جزئي از ائتلاف ملي عراق است و نكته دوم: اولويت هايي كه عراق به آن نياز دارد.
در قسم اول درست است كه دولت قانون بيشترين كرسي در مجلس را بدست آورده است ولي خودش تابع يك ائتلاف بزرگ هم هست، اينجا اختلاف نظر وجود دارد.
* دادگاه چه می گوید؟
الان از نظر من بيشترين كرسي هايي كه در مجلس است، دست ائتلاف دولت قانون و دولت قانون مامور تشكيل كابينه است، ولی...
* ائتلاف ملي يك ائتلاف رسمي نبود، يك دور هم جمع شدن چند حزب بود.
نكته اصلي اينجا است؛ قبل از اينكه فوائد معصوم تصميم خودش را علني كند، ده روز قبل ائتلاف ملي عراق بطور رسمي نام خودش را بعنوان يك ائتلاف ثبت كرد. اين که درست نبود، ولي حدود ۱۰ روز قبل اين ائتلاف به ثبت رسيده است و در آن قيد شده كه شامل چه احزابي مي باشد.
دوستان از عراق براي من سندي فرستادند كه در آن تمام رؤساي ائتلاف ملي به جز دولت قانون امضاء كرده اند كه آقاي العبادي رئيس ماست و آن را بعنوان كانديدا برای پست نخست وزيري معرفی مي كنيم. بخاطر همين وقتي شما جزء يك حزب بزرگ هستيد نمي توانيد بگوييد من اكثريت را قبول ندارم.
* آیا حزبي كه بعد از انتخابات تشكيل شده وجاهت قانونی داد؟
از اين لحاظ شما درست مي گوييد و مي بايست كه قبل از انتخابات اين كار را مي كردند، ولي موقعي كه دادگاه قبول كرده و اسم آن ثبت شده، آقاي فوائد معصوم يك راهكار قانونی پيدا كرده كه مي توانم به كسي غير از نوري المالكي دستور تشكيل كابينه را بدهم؛ اين نكته اول.
اما موضوعي قانوني را كنار بگذاريد و به سمت موضوع اصلي بروید. گاهي وقتها شما به چيزي نياز داريد كه قانون از شما حمايت نمي كند، ولي شما مي دانيد كه نياز اصلي شما اين است.
تقريبا در عراق احزاب سياسي حتی افرادی مثل نوري المالكي، ابراهيم جعفري و ديگران اتفاق نظر دارند كه الان عراق نياز به يك شخص جديد دارد. المالكي تقريبا جزئي از مشكل شده است و نمي تواند راه حل مشكل باشد. نوري المالكي در اين ۸ سال كه نخست وزير بود، تمامي مسئوليت سياسي، اقتصادي و امنيتي عراق دستش بود.
الان بعد از ۸ سال مي بينيم كه عراق مشكل امنيتي خيلي بزرگي دارد، از لحاظ اقتصادي تحولی صورت نگرفته، از لحاظ سياسي هم شكاف بزرگي بين احزاب و گروه هاي عراقي وجود دارد، حتي بين احزابي كه خود را يك تشکل شيعي معرفي مي كنند نيز اختلاف نظر وجود دارد.
محبوبيت يا مقبوليت آقاي المالكي با پرونده داعش در عراق خيلي پائين آمد. شايد پشت اين پرونده كشورهاي فرا منطقه اي باشند ـ كه هستند ـ شايد كشورهايي مثل آمريكا هم باشند. اما بالاخره نتيجه اين كارها چيست؟ اين است كه آقاي نوري المالكي نتوانست جلوي مشكل امنيتي را بگیرد و هيچ كاري بكند و اين باعث شد كه سني هايي كه در حكومت بودند از حكومت دور شوند و اين يك مشروعيت خاصي به داعش داده است.
موقعي كه سني ها از يك طرف مي گويند ما اين حكومت را قبول نداريم و از طرف ديگر داعش مي گويد ما قبول نداريم، ارتش عراق به سمت استانهاي سني نشين مي رود، با آنها درگير مي شود و باعث مي شود كه برخی جوانهاي سني به سمت داعش بروند و اين مشكل خيلي مهمي براي عراق است كه سني ها جزو روند سياسي باشند. الان سني ها المالكي را قبول ندارند و اين را عراقي ها، ايران، عربستان و آمريكا مي دانند.
* الان كه فوائد معصوم آمد و به نوعي يار غار و رفيق ديرينه جلال طالباني و مخالف استقلال كردستان است آيا باز هم بارزاني مي تواند شعار استقلال كردستان را سر دهد؟
اگر حيدرالعبادي نخست وزير بشود خير.
* اگر نوري المالكي مي ماند، بارزانی استقلال خواهی اش را ادامه مي داد؟
صد در صد ادامه مي داد.
* در كردستان عراق دو حزب عمده وجود دارد؛ يكي اتحاد ميهني كردستان و يكي هم حزب دمكرات بارزاني، يعني اگر مالکی مي ماند اتحاد ميهني، فوائد معصوم و جلال طالباني حريف مسعود بارزاني نمي شدند؟
مي شدند؛ ولي تا اين حد كه آنها جلوي يك پرونده ملي براي كردها را بگيرند.
درست است كه فوائد معصوم رئيس جمهور عراق است، ولي رياست جمهوري در عراق يك پست تشريفاتي و غيرموثر است و مسعود بارزاني يك كرد ملي گراي شديد است.
بخاطر همين است كه به نظر من، حيدرالعبادي مانع رفتن مسعود بارزاني به سمت استقلال كردستان عراق مي تواند باشد.
البته پرونده استقلال كردستان يك وسيله اي شده براي امتياز گرفتن از دولت مركزي عراق. چند سال پيش نوري المالكي با آن مواجه بود امروز حيدرالعبادي براي ماندن كردستان كسري امتيازات مي دهد، ۴ سال آينده اگر حيدرالعبادي نخست وزير و مسعود بارزاني در كردستان باشد باز هم شعار استقلال طلبانه سر خواهد داد و پرونده استقلال كردستان پرونده مفصلي است.
* ابراهيم جعفري سابقه بيشتري داشت، چرا نخست وزير نشد؟
تمام گروه هاي شيعي عراق براي ابراهيم جعفري احترام قائلند و كسي با وي مشكلي ندارد، اما اتفاق نظري روي وي توسط كشورهاي فرامنطقه و ديگر كشورها وجود ندارد و اين موضوع مهمي است.
فكر مي كنم انتخاب نخست وزير در عراق سه سطح داشته باشد:
۱ـ يك سطح داخلي: احزاب شيعي بايد نخست وزير را قبول كنند و مشكلات اساسي با كردها و سني ها نداشته باشد.
۲ـ يك سطح فرامنطقه اي: پذيرش شخص جديد براي پست نخست وزيري توسط كشورهايي مانند ايران، عربستان و تركيه.
۳ـ يك سطح بين المللي: پذيرش شخص جديد توسط آمريكا. چرا كه آمريكا از نظر سازمان ملل يك بازيگر داخلي در عراق محسوب مي شود و آمريكا يك كشور تاثيرگذار در عراق است.
ابراهيم جعفري از نظر داخلي مشكلي خاصي برايش وجود ندارد؛ ولي به لحاظ فرامنطقه اي بخاطر سابقه نزديكي اش به ايران، زياد مورد قبول عربستان و تركيه نيست.
ايراني ها الان نياز به این دارند كه عراقي ها يك نخست وزير در عراق را قبول كنند، كه شايد صددرصد هم به ايران نزديك نباشد و اکنون اين مهم نيست، اما کسی باشد که اوضاع عراق را كنترل كند.
برداشت من این است که ايران در عراق سه اولويت مهم دارد:
۱ـ بسته شدن پرونده استقلال كردها در عراق.
۲ـ ادامه جنگ عليه داعش تا حذف كامل داعش از صفحه عراق.
۳ـ نرفتن سني هاي عراق به سمت فتنه گري.
شايد ابراهيم جعفري نتواند اين سه اولويت را جمع كند و من معتقدم كه آمريكا ابراهيم جعفري را قبول ندارد، چون آمريكا سابقه نزديكي ابراهيم جعفري به ايران را مي داند.
موضوع دیگری هم هست و آن اینکه بخاطر اختلاف نظري كه آمريكا با ابراهيم جعفري در زمان اشغال عراق داشته امکان نخست وزیری برای جعفری در اوضاع کنونی ممکن نبود و اين يكي از رازهايي است كه تا الان ما درباره آن نه خبري شنيديم و نه خوانديم؛ چرا كه حرفي در اين ارتباط به ميان نيامده است.
لذا در اين مقطع زماني مي بايست يك شخص جديد و قدرتمند كه قبلا نخست وزير عراق نبوده، معرفي مي شد و حيدر العبادي اين شرايط را در شخصيت و پرونده خودش دارد.
بخاطر همين احساس مي كنم كه شيعيان عراق و اقاي ابراهيم جعفري خودش را بعنوان يك كانديد مطرح نكرد. درست است كه گفت من هم هستم، ولي خيلي سفت و سخت جلو نيامد و اين براي ديگران خيلي معلوم است.
اين كار براي ديگران يك پيام دارد كه من دوست ندارم بيایم، شايد نتوانم مشكلات موجود را حل كنم؛ مخصوصا كه جعفري بين عربهاي عراق مشهور به نزديكي به ايران است.
{ADVERTISE_GENERAL_LOCATION_22_BLOCK}{ADVERTISE_GENERAL_LOCATION_23_BLOCK}
