در بین کشورهای خارجی تنها یک کشور، آن هم انگلستان به شدت به دنبال ورود در بازارهای مالی ایران از جمله بورس است. در دیدار اخیر وزیر امور خارجه انگلستان با آقای سیف، انگلیسی ها رسما علاقه خود به سرمایه گذاری در بورس ایران را اعلام نمودند

گروه اقتصاد جهان نیوز ـ علی رهبری*: وضعیت بورس در این روزها اصلا تعریفی ندارد. متاسفانه بورس علی رغم وعده های انتخاباتی دولت در دو سال اخیر، همواره روند نزولی داشته و در حال حاضر به پایین ترین حد خود رسیده است. شاخص حدود ۶۰ هزار واحد بورس در این روزها به حدی به زیان سرمایه گذاران خرد بوده که سر و صدای همه را درآورده است.

در شرایط خونسردی مسؤولان دولت، مردم به شدت نگران آینده هستند و اینکه بالاخره قرار است چه اتفاقی بیفتد. برخی معتقدند که شرایط کنونی بورس در دو سال اخیر متاثر از واقعیت های اقتصاد کشور است. به عبارت دیگر به دلیل رکود شدید در اقتصاد، سوددهی شرکت ها و بنگاه های اقتصادی کاهش یافته و بر این اساس شاخص بورس نیز کاهش یافته است. از طرف دیگر برخی نیز معتقدند که این روند نزولی بورس آن هم طی دو سال گذشته به هیچ عنوان طبیعی نیست و مسئولان در عین توانمندی در برگرداندن رونق به بازار، اقدام موثری در این خصوص نکرده و برنامه های خود را به بعد از تعیین تکلیف نهایی پرونده هسته ای کشور موکول کرده اند. برخی دیگر نیز بر این اعتقادند که دولت تعمدا شرایط بورس را در سطح پایین نگه داشته تا شخصیت های حقیقی و حقوقی خارجی انگیزه کافی سهام و سرمایه گذاری را داشته باشند.

بر این اساس سه دلیل برای رکود بازار وجود دارد:

۱- رکود اقتصادی سبب کاهش سوددهی شرکت ها و افت شاخص ها شده است.

۲- عدم اقدام موثر دولت در بهبود شاخص و موکول کردن رونق به بعد از امضای نهایی "برجام".

۳- پایین نگه داشتن دستوری بورس جهت ایجاد جذابیت برای سرمایه گذاران خارجی.

اگر با نگاهی دقیق اخبار پیرامون بورس را بررسی نماییم، به خوبی می توان پشت پرده اصلی کاهش شاخص بورس را بازیابی و شناسایی کرد. با توجه به اظهارات و اتفاقاتی که این روزها در بورس در حال رخ دادن است، به نظر می رسد هر سه عاملی که به آن اشاره شد دلایل اصلی رکود بورس هستند.

در چندروز اخیر دو اتفاق مهم در بورس رخ داد:

اول اینکه هیئت های انگلیسی با رئیس سازمان بورس ملاقات داشتند و دوم آنکه آقای حسین عبده تبریزی، عضو شورای عالی بورس و از جمله کسانی که در سیاست های مالی دولت بسیار تاثیرگذار بوده، نظر خود را در خصوص علل وضعیت کنونی بورس و آینده آن اعلام نمود.

بررسی این دو اتفاق در کنار هم به روشنی پرده از حقایق و تحولات نهان بورس بر می دارد. قرابت این دو اتقاق به خوبی سه دلیل ذکر شده بالا را در مورد چرایی روند نزولی بورس، تایید می کند.

شرایط رکود که بر اقتصاد حاکم است

با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید علی رغم ادعای مسئولان دولت مبنی بر اینکه مشکلات اقتصادی ناشی از سوء مدیریت است و نه صرفا تحریم ها، دولت تمام توان دستگاه های حیاتی خود را بر روی به نتیجه رساندن مذاکرات متمرکز و در عوض مسئولان اقتصادی وقت خود را به روزمرگی سپری نمودند. همین مسئله سبب شد تا اصلاح اساسی اقتصاد و رفع مشکلات تولید ملی به دست فراموشی سپرده شود و نتیجه آن موجب تعمیق رکود شد. تشدید رکود، مسلما بر سوددهی بنگاه های اقتصادی تاثیر می گذارد و به تبع بورس روند نزولی به خود می گیرد.

حسین عبده تبریزی عضو شورای عالی بورس در بخشی از اظهارنظر خود با برشمردن عوامل مختلف در کاهش شاخص بورس، به کاهش سود آوری شرکت های بورس اشاره می کند و می گوید:" عامل اول سودآوری شرکت‌هاست که واقعیت‌های اقتصادی کشور را نشان می دهد. وقتی در اقتصاد کنونی نرخ تورم کاهنده می شود بنگاه اقتصادی برای کسب بازده، ناگزیر به افزایش سودآوری از طریق ایجاد و افزایش بهره‌وری به نسبت سرمایه هستند."

عدم اقدام موثر دولت در بهبود شاخص و موکول کردن رونق به بعد از امضای نهایی برجام

عملکرد دولت از ابتدا تا کنون در خصوص پیگیری مذاکرات ایران با۵+۱ به حدی یک طرفه بوده که شاید بتوان از آن به "بازی با چاقوی دو لبه" یاد کرد به طوری که حیات و ممات سیاسی دولت به نتیجه مذاکرات و اثرگذاری اقتصادی آن است. به بیان بهتر اگر بعد از توافق هسته ای، تحولات اقتصاد ایران مطابق با انتظارات ایجاد شده از دولت نباشد، مذاکرات هسته ای تنها برگ برنده دولت خواهد بود، چرا که یکی از اصلی ترین دلایل رای دادن مردم به دولت تدبیر و امید، اتخاذ تدابیر لازم در جهت بهبود اقتصاد کشور بوده است. لذا دولت نیاز به رونق اقتصادی همزمان با به نتیجه رسیدن مذاکرات دارد. از طرف دیگر همواره نوسانات مثبت بورس آثار روانی مثبتی بر پیکره جامعه داشته و در افزایش رضایتمندی مردم از دولت مؤثر بوده است. اظهارات حسین عبده تبریزی موید همین نکته است.

وی به صراحت بر این نکته تاکید می کند که هنوز یک برگ برنده برای بورس باقی مانده و آن فضای جدید ایجاد شده بعد از امضای نهایی "برجام" است. عبده تبریزی در این باره می گوید:"کماکان معتقدم که بازار هنوز یک موضوع را شناسایی نکرده و آن عبارت است از موقعیت جدید کشور در منطقه و جهان که اعتبار ایران را اضافه می کند و این تنها چیزی است که بازار به مقدار قابل ملاحظه‌ای هنوز آن را تنزیل نکرده و بازار از این نقطه رشد خود را شروع می کند."

وی همچنین در جایی دیگر اظهار می دارد:"آنچه که پیش بینی کردم می تواند اتفاق بیافتد. در پیش بینی های مالی حرکت‌ها می تواند چند هفته جابجا شود اما روشن است که این بازار بالا خواهد رفت و طبیعی است که توقع مردم تحقق این موضوع در کم‌ترین زمان ممکن باشد."

پایین نگه داشتن دستوری بورس جهت ایجاد جذابیت برای سرمایه گذاران خارجی

در بین کشورهای خارجی تنها یک کشور، آن هم انگلستان به شدت به دنبال ورود در بازارهای مالی ایران از جمله بورس است. در دیدار اخیر وزیر امور خارجه انگلستان با آقای سیف، انگلیسی ها رسما علاقه خود به سرمایه گذاری در بورس ایران را اعلام نمودند. چند روز پیش نیز "شارما"، کاردار انگلستان در ایران، در دیدار با رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار ایران بر انگیزه انگلستان در سرمایه گذاری در بورس ایران تاکید نمود. اینکه چرا انگلیسی ها به شدت به دنبال بورس ایران هستند سوال مهمی است. در این خصوص چند نکته قابل تامل است:

اول آنکه مسلما کشور انگلستان قبل از هر اقدامی، به طور دقیق موضوع را بررسی می کند و صد در صد در صورت کسب منافع بالا، مبادرت به انجام آن می کند. لذا قطعا سرمایه گذاری در بورس ایران دارای منفعت بالایی برای انگلیسی ها است.

دوم آنکه بهترین سیاست در بورس، خرید سهام در پایین ترین قیمت و فروش در بالاترین قیمت است. به طور حتم دولت این اصل بدیهی اقتصاد را می داند. با توجه به اینکه در حال حاضر در بورس، قیمت به پایین ترین سطح ممکن کاهش یافته است، این سوال مطرح می شود که چرا دولت با علم به این موضوع نه تنها اقدام مثبتی در جهت افزایش شاخص صورت نمی دهد بلکه با استفاده از تکنیک هایی، باعث کاهش شاخص بورس شده است. یقینا برنده اصلی در این میدان انگلستان است و در این بین دولت، خدمت بزرگی به سرمایه گذاران انگلیسی می نماید.
* کارشناس ارشد اقتصاد