یادداشت‌جدیدجعفريان درباره‌مستندميلياردي
دوشنبه ۱۰ مهر ۱۳۹۱ ساعت ۱۲:۱۹
کد مطلب: 247497
چنانكه قرار بود، من به مشهد رفتم و به همراه سه نفر از دوستان بخش هايي از مستند جنجالي آستان قدس را ديدم. قرار من آن طور كه در نوشته نخست آمد، ديدن اثر بود و داوري درباره آن. به بهانه اين مستند برخي دوستان آراي سياسي خود را عرضه كرده اند. من در تأييد يا رد اين موارد حرفي و البته تخصصي هم ندارم. با اين حال اين نوشته نمي تواند صرف اظهارنظر درباره فيلم باشد و تمام. به گمان من بايد نتيجه را به سه بخش تقسيم كرد. ۱- شخص مصطفي واعظ طبسي ۲- كيفيت فيلم و حواشي آن ۳- توليت و تصويربرداري در حرم امام رضا (ع)
۱- مصطفي واعظ طبسي: او در خط، سفال، حكاكي روي سنگ هاي گرانبها و تذهيب هنرمندي حرفه اي است، در خط، شاگرد اميرخاني بوده است. سال هاي سال قاليبافي و هنر رنگ آميزي نخ قالي را در مشهد آموخته است. در هنر مهجور حكاكي روي سنگ هاي گرانبها، نفر اول ايران و شايد جهان باشد. او گوشه گيرترين عضو خانواده طبسي هاست.
به سبب عشق و آشنايي اش با هنر، چنانكه آمد مدت هاست سعي دارد بدنه سنتي آستان قدس را با لزوم هنرهاي مدرن، به ويژه سينما آشتي دهد. پاي برخي سينماگران و مستندسازان بزرگ نظير «مجيد مجيدي»،«فرهاد اصلاني»، «جعفر اطيابي» و ... را نيز به آنجا باز كرد. اما سپردن مستندي ۵۰۰ ميليوني – به گفته خودش- به دختر جواني كه هيچ تخصصي در اين عرصه نداشت، اين حلقه را گسست.
مصطفي مي گويد: پس از ساخت آن مستندها، ما براي مجموعه بعدي به دنبال گروه مطمئني بوديم و يكي از دوستان كه مسئوليت فرهنگي مهمي دركشور دارد، اين گروه را به ما معرفي كرد. ما هم اطمينان كرديم. مصطفي بخش اعظم گفته هاي سحر ريحاني را تكذيب مي كند. مي گويد تاكنون به كشور كره سفر نكرده است. استوديويي براي اين خانم فراهم نشده و مبلغ قرارداد ۵۰۰ ميليون توماني براي ۱۳ قسمت ۲۰ دقيقه اي بوده است.
او همچنان مدعي است اثر توليدي مستندي فاخر و بسيار با كيفيت است و حتي در حالي كه ما بخش هايي از كار را مي بينيم و ايرادات را گوشزد مي كنيم، ناگهان مي گويد: من اين كار را يك تومن [منظور ايشان يك ميليارد تومان] مي خرم! اما بعد كه بحث ادامه مي يابد، مي توان دريافت كه او عصبي است و اين موضع را از سر لجبازي و عكس العمل در برابر انبوه حرف هايي كه تا حالا شنيده، مي گويد. چرا كه بعد آن شب خود او تلفني به من گفت: شايد اشتباهي رخ داده باشد. من حرفه اي سينما كه نيستم اما حيف است اين پنجره اي كه گشوده شده با يك اشتباه بسته شود. خدا مي داند كه ما تصور مي كرديم كار صلاح و خير و درست را انجام مي دهيم. بيشتر ناراحتي او از اين است كه چرا از كارهاي مثبت بزرگ كسي چيزي نمي نويسد و همين كه اشتباهي رخ مي دهد، همه به ميدان مي آيند و چشم بر همه چيز مي بندند.
مي گويد: من در اوج تحريم ها تجهيزات پزشكي هسته اي را به بيمارستان رضوي مشهد آوردم؛ تجهيزاتي كه در ايران و حتي دنيا نمونه اند. چرا كسي از اين پروژه و ده ها نمونه مشابه به آن حرفي نمي زند. اما همين كه اشتباهي رخ مي دهد به تمام آستان قدس هجوم مي آورند؟ بگذريم. مصطفي طبسي آدم محترمي است. از آن آقازاده ها نيست كه پرونده اش پر از اين اشتباهات باشد، يك عمر سكوت و كار در خلوت خود. لذا اگرچه هيچ قراردادي به ما نشان نمي دهد و هيچ سندي براي صحت گفتارش نمي آورد [و البته ما هم طلب نمي كنيم] اما معصوميتي در وجود اين مرد هست كه نمي شود حرفش را باور نكرد. باز هم بگذريم و برسيم به مستندي كه ما ديديم.
۲- كيفيت فيلم و حواشي آن: فيلم كاري معمولي است. در حالي كه دقيقه اي ۲ ميليون تومان صرف توليد آن شده است، به زحمت به يك سوم اين قيمت مي ارزد. بخش اعظم آنچه ما ديديم، اسلوموشن بود و اين در حالي است كه سازندگان براي اين حجم از كار به خود زحمت نداده بودند يك دوربين تصويربرداري ويژه اسلو خريداري كنند.
تصاوير عادي ضبط و در تدوين تبديل شده بود. فيلم يك مشت كارت پستال تكراري بود كه همه شما بارها نمونه هايش را از تلويزيون ديده ايد، كليپ هايي معمولي. دردسرتان ندهم. مقداري، تراولينگ و چند متر ريل با اسلوموشن آزاردهنده، دارايي بيشتر نماها بود. وقتي دوربين از حرم بيرون آمده و معنويت محيط به قبول كار در مخاطب كمك نمي كرد، كار بيشتر افت مي كرد و بد مي شد. چنانكه خانم ريحاني هم گفته، ايشان كه سازنده كار بوده نيز نفهميده اند چه ساخته اند چه رسد به مخاطب.
حالا چطور اين فرصت با دقيقه اي ۲ ميليون تومان دستمزد نصيب دختر جواني مي شود كه به گفته خودش حتي مذهبي هم نيست اما مي گويد: اين كار هم پول بود و هم مذهب! اين را بايد از دوستان آستان قدس پرسيد. اينجاست كه با وجود اين همه فيلمساز و مستندساز مشهدي و غيرمشهدي ارادتمند آقا و آرزومند اين فرصت آدم دق مي كند و در مي ماند چرا كسي اينها را به هيچ كجا معرفي نمي كند و چرا هميشه مرغ همسايه غاز است.
به گمان اين قلم به جاي سكوت يا اتخاذ مواضع عجيب و غريب، خوب بود همان آغاز آقاي مصطفي طبسي يا هر كس كه مسئول واگذاري اين مستند با اين بودجه به اين گروه بود، اشتباهش را مي پذيرفت و قبول مي كرد از سر بي تخصصي، كار را به اهلش نسپرده بعد هم شرح مي داد كه كلي كار خوب مثلاً انجام شده، حالا يكي هم اينجوري شده. بايد همه را با هم ديد.
دوستان در آستان قدس بايد قبول كنند جامع العلوم نيستند و براي برخي تصميم گيري هاي مهم در حوزه هايي كه تخصصي در آنها ندارند، نيازمند مشورتند. باري اين بود حاصل فيلمي كه ما ديديم. در مابقي قسمت ها بنده كنكاش نكردم. نظير حكايت كره و چگونگي پيدا شدن اين خانم و قراردادهاي بعدي و... البته خود دوستان توضيحاتي دادند كه در بسياري موارد ما هم پذيرفتيم. در مورد هزينه هم باز آنها تأكيد مي كردند در سينما هزينه ها سر از چند ده ميليارد مي زند و پول هايي رد و بدل مي شود كه اين رقم مقابلش هيچ است. اشاره مي كردند به برخي پروژه هاي تلويزيون.
۳- توليت و تصويربرداري در حرم امام رضا (ع): بحث ورود دوربين به محدوده حرم معضلي است كه به اين بهانه بسياري به آن پرداختند. جالب است جشنواره رضوي مي گذاريم، بالاجبار بخش فيلم هم به آن اضافه مي كنيم، اما فيلمسازان اجازه ورود به حرم رضوي ندارند و شب وفات امام هفتم، پدر امام رضا (ع) است اما دوربين تلويزيون اجازه ورود به حرم نيافته و بالاي بام هتل جهان فيلم مي گيرد. اين مسائل سبب شده تا مردم شاكي شوند. مگر آنها بايد تاوان اختلاف هاي ضرغامي و طبسي را بدهند؟ چرا در چنين ايام بايد مردم از پخش زنده حرم رضوي محروم شوند؟ توليت وظيفه تسهيل و تسريع استفاده از حرم رضوي را براي همگان دارد. بر سر آن نمي تواند و نبايد گروكشي كند. با اين رفتارها مردم در مي مانند اين توليت است يا مالكيت؟!
آستان قدس اما براي ممانعت حضور وسيع دوربين ها در حرم رضوي دلايلي دارد كه شنيدني اند و در مواردي قانع كننده. اما هر چه هست بايد براي رفع اين مشكلات چاره اي انديشيد. نباشد خانم سحر ريحاني در پروژه اي كه هم پول است و هم مذهب (به قول خودش) بتواند در كنار ضريح قرق شده گل رز هم پرپر كند اما بسياري فيلمسازان در حسرت يك فريم تصوير از حتي صحن هاي عمومي حرم بسوزند. بايد يك اتوماسيون و گردش كار پيش بيني شود كه طبق آن هر دوربيني كه از مركزي رسمي معرفي مي شود بتواند با نظارت آستان قدس در برخي نقاط حرم حضور يافته و كار خود را انجام دهد.
آستان قدس بايد با رسانه ها آشتي كند و از آنجا كه اين حركت، حركتي نو و در نوع خود كم سابقه و حتي بي سابقه است، بايد از مشاوريني خبره بهره گيرد تا به در و ديوار نزند و آخر الامر اينكه مبادا اشتباهاتي از اين دست به تعطيل شدن كار مستند و مستندسازي در آستان منجر شود و قهر چند ده ساله مجدد اين مجموعه مردمي با سينما.
