جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - 29 Mar 2024
 
۰
سالانه 600 هزار تن نان دور ریخته می شود

نان خشکیه؛نمکیه

دوشنبه ۲۱ ارديبهشت ۱۳۸۸ ساعت ۰۹:۰۴
کد مطلب: 48820
نان خشکیه؛نمکیه
صداي دو رگه مردي سكوت كوچه را مي شكند: «نمكي، نون خشكه داري بيار».بعد از دقايقي، در يكي از خانه ها باز مي شود و خانمي پلاستيك كه نه، كيسه اي نان خشك را به زحمت دم در مي گذارد.
به سراغ اين خانم مي روم و از او مي پرسم، اين ميزان نان خشك را در طي چه مدت جمع كرده كه مي گويد: مدت زيادي است. گمان مي كنم يك ماه، يك ماه و نيم باشد.
مرد كه كيسه نان خشك را داخل كيسه روي گاري اش خالي مي كند، گردي به هوا بلند مي شود كه او را به سلفه مي اندازد.
اين بار به سراغ مرد نمكي مي روم و از او مي پرسم، آيا از تمام خانه ها به همين ميزان نان خشك جمع مي كند و او پاسخ مي دهد: نه، نسبت به چند سال قبل الان مردم كمتر نان خشك دارند. بعضي از خانه ها پلاستيكهاي خيلي كوچك نان خشك مي دهند، ولي هستند افرادي كه مثل اين خانم هميشه نان خشك زيادي دارند.
                                                ***
سرویس اقتصادی جهان نيوز: نان از قدیمی ترین و اصلی ترین موادغذایی است که از گذشته های دور تا به امروز غذای اصلی مردم در بسیاری از کشورهای جهان بوده است و روزانه بخش عمده ای از انرژی، پروتئین، املاح معدنی و ویتامین های گروه B مورد نیاز مردم جهان را تامین می کند. در ایران نیز مصرف نان حدود ۴۰۰ گرم در روز برای هر فرد است و با توجه به این که هر ۱۰۰ گرم نان، ۴۷۰ کالری انرژی تولید می کند، می توان گفت هر ایرانی حدود هزار و ۱۰۰ کالری انرژی و ۶۰ تا ۶۵ درصد پروتئین مورد نیاز روزانه خود را از طریق مصرف نان دریافت می کند. ایرانی ها به طور متوسط ۵/۲ برابر اروپاییان نان مصرف می کنند و مصرف این غذای مغذی در سفره مردم کشور جایگاه ویژه ای دارد. اما طی سال های اخیر مسئله ضایعات و دور ریز نان مشکل ساز شده است و از آن جایی که سرانه مصرف نان در ایران بالاست، لزوم افزایش کیفیت نان و کاهش ضایعات آن امری اجتناب ناپذیر است.
آمارها نشان مي دهد، كشور ما با سرانه مصرف 140 تا 164 كيلوگرم، جزو كشورهايي است كه بالاترين مصرف نان را به خود اختصاص مي دهند. اين در حالي است كه كشورهايي چون انگلستان 52 كيلوگرم، آلمان 83 كيلوگرم، سوئيس 41 كيلوگرم، فرانسه 53 تا 56 كيلوگرم، آمريكا 26 تا 29 كيلوگرم، كشورهاي اتحاديه اروپا 68 كيلوگرم، هند 97 كيلوگرم و تركيه 100 كيلوگرم سرانه مصرف دارند.
دكتر ناصر رجب زاده، از استادان صنعت غذاي ايران پيش از اين عنوان كرده بود: البته مصرف سرانه واقعي نان بسيار پايين تر است، زيرا ضايعات نانهاي ما بيشتر است و اين اصلاً خوب نيست كه تمام نيازهاي تغذيه اي خود را از طريق نان تأمين كنيم. بر اساس اطلاعات آماري كه از وزارت سلامت و كشاورزي آمريكا و سازمان بهداشت جهاني ارايه شده، بهتر است نيازهاي تغذيه اي خود را در حدود 40 درصد از غلات، برنج، ماكاروني، 35 درصد از سبزيها و ميوه ها، 20 درصد از گوشت، مرغ، ماهي و لبنيات و حدود 5 درصد هم از چربي و مواد قندي تأمين كنيم.
د ر چهارمین گردهمایی متخصصان صنایع غذایی اظهار شد: در حال حاضر 20 درصد ارزش افزوده بخش صنعت را، صنایع غذایی تشکیل می‏دهد اما متأسفانه حدود 30 درصد مواد غذایی در ایران ضایع می‏شود که این مقدار معادل غذای 15 میلیون نفر است. بنابراین، طبق آمار ارائه شده، اگر متوسط تعداد نفرات هر خانواده را حدود 5 نفر در نظر بگیریم می‏توان گفت که هر خانواده ایرانی به طور متوسط بیش از غذای یک نفر ضایعات غذایی دارد.
سالانه
در ایجاد ضایعات، مردم ۲۵ درصد، نانوایان ۵ درصد و کیفیت آرد و گندم مصرفی 7۰ درصد تاثیرگذار است
150 هزار تن نان به ارزش تقریبی 10 میلیارد تومان، تنها در تهران دور ریخته می‏شود. با احتساب دور ریز در سایر شهرهای کشور، سالانه بیش از 600 هزار تن نان خشک به ارزش تقریبی 40 میلیارد تومان دور ریخته می‏شود.علی‏رغم بار سنگینی که به عنوان یارانه نان بر بودجه دولت تحمیل می‏شود، نان به صورت مطلوب در اختیار مردم قرار نمی‏گیرد و حدود 30 درصد آن به صورت دور ریز و ضایعات درمی‏آید که معادل 5/2 میلیون تن گندم یعنی همان مقدار کسری سالیانه‏ای است که با پرداخت ارز از خارج وارد می‏شود.
موارد فوق‏الذکر نمونه‏هایی از اخبار اسفبار ضایعات و دور ریز نان است که مدام می‏خوانیم و می‏شنویم. اما به راستی راه چاره چیست و مقصر کیست؟ صنف نانوا یا خانواده‏ها و یا هر دو؟ در ایران ما، گندم همیشه از احترام و اهمیت ویژه‏ای برخوردار بوده است. هنوز هم مردم کوچه و بازار وقتی تکه نانی بر سر راه ببینند بر آب روان می‏ریزند و یا در گوشه‏ای قرارش می‏دهند. اکثر مردم گناه می‏دانند نان و گندم زیر دست و پای پایمال شود. گذشته از این اعتقادات، گندم مهمترین عامل تغذیه مردم است و هم اکنون بیش از 60 درصد زمینهای زراعی کشور، زیر کشت گندم می‏رود.
دکتر روزبهانی متخصص تغذیه و استاد دانشگاه معتقد است:" از نظر اقتصادي نان با توجه به ميزان انرژي و مقدار عوامل مغذي که در بدن تامين مي‌کند، در مقايسه با ساير مواد غذايي جزء ارزان ترين غذاها در کشور ما محسوب مي‌شود."
دکتر روزبهانی در ادامه می افزاید:" براي اين که بتوانيم نان مورد نياز کشور را تامين کنيم، سالانه حدود نيمي‌ از اراضي کشاورزي کشور را زير کشت گندم قرار مي‌دهيم که از اين سطح، ده ميليون تن گندم برداشت مي‌شود.
ميزان ضايعات در کشور بالغ بر دو ميليون تن و با محاسبه حداقل هزينه‌ها از زمان خريد گندم تا طبخ و توزيع اين ضايعات، بيش از يک ميليارد دلار خسارت مالي بر پيکر اقتصادي کشور وارد مي‌کند.
بخش مهمي‌ از ضايعات نان در مراحل حمل و نقل، نگهداري و در موقع مصرف سر سفره و ميز يا رستوران‌ها به دلايل مختلف صورت مي‌گيرد."
وی با اشاره به اینکه با همین مبلغ اختصاص یافته برای یارانه نان میتوان سالانه سه هزار کارخانه ساخت و افراد زیادی را مشغول به کار کرد گفت:" عمده نان مورد مصرف عمومي با آرد كيلويي هفتاد و پنج ريال نرخ دولتي، تهيه مي شود. شما حساب كنيد كه يك كيلو گندم وقتي به سيلو حمل مي شود و بعد آرد و به نانوا تحويل و در نهايت پخت مي شود چه مراحل اداري و هزينه هايي را پشت سر مي گذارد و عموما هم حول و حوش پنجاه تا صد تومان فارغ از افزودني هاي سياهدانه يا كنجد، به فروش مي رسد. اين قيمت ها را مقايسه كنيد با يك بسته پفك يا يك بسته آدامس. بنابراين گراني نرخ نان موضوعي نيست. منظور اين است كه بر طبق نظر مسئولان مربوطه، همين آرد براي دولت هر كيلو در حدود دويست و هفتاد تومان تمام مي شود. ناني هم كه از همين آرد به دست مردم مي رسد، بين بيست تا بيست و پنج درصد هدر مي رود، يعني غيرقابل مصرف است. از طرفي براساس آمار غيررسمي تنها درشهر تهران حول و حوش دو ميليون كيلوگرم آرد براي پخت به نانوايي ها داده مي شود. اگر فقط بيست درصد ضايعات نان باشد، چيزي نزديك به چهارصد هزار كيلو نان در روز از چرخه مصرف خارج مي شود.
حال چنانچه چهارصد هزار كيلو ضايعات نان در قيمت هر كيلو آرد ضرب شود بين صد و هشت ميليون تا صد و دوازده ميليون تومان روزانه بابت ضايعات نان از ثروت ملي بيت المال هدر مي رود. يعني ضرر عمومي داريم."
                                                          
بر طبق گزارشات مستند گاهي تا 30 درصد نان تبديل به ضايعات مي شود كه با توجه به حجم بسيار بالاي مصرف نان در كشور ما سالانه حدود 300 ميليون دلار از گندم هاي توليدي و وارداتي ضايع مي شود.
***
بر طبق گزارشات مستند گاهي تا 30 درصد نان تبديل به ضايعات مي شود كه با توجه به حجم بسيار بالاي مصرف نان در كشور ما سالانه حدود 300 ميليون دلار از گندم هاي توليدي و وارداتي ضايع مي شود. اين در حالي است كه كشور ما يكي از بزرگترين وارد كنندگان گندم در جهان است. كارشناسان از ضايعات نان به عنوان بزرگترين اسراف ملي ياد مي كنند و از اين رو ضمن تأكيد بر بهينه سازي مصرف، خواستار جلوگيري از هدر رفتن يارانه اختصاص يافته به نان هستند.  همانطوري كه مي دانيم تقريباً اكثر اين ضايعات نان كه به صورت نانهاي خشك مي باشد به مصرف تغذيه دام مي رسد. اين نانهاي خشك اكثراً به صورت كپك زده و حاوي سموم قارچي بوده كه براي انسان بسيار خطرناك و سرطانزا مي باشند. كاملاً واضح است كه هزينه هاي مربوط به آسيب هاي انساني و در درجه بعد هزينه هاي مادي درمان انواع سرطان هاي ايجاد شده توسط اين سموم بسيار بسيار بيشتر از ضرر و زيان اقتصادي ناشي از هدر رفتن گندم و يارانه دولت مي باشد. مطمئناً جدا از مسأله مربوط به آسيب هاي انساني، هزينه درمان، داروهاي مورد نياز و مسائل مرتبط با آن در هر مورد سرطان بسيار قابل توجه بوده و شايد يارانه اي كه دولت مجبور خواهد شد در دراز مدت براي آن بپردازد ـ با توجه به دوره طولاني درمان سرطانها و قيمت بالاي دارو و... ـ از يارانه گندم و نان هم بيشتر شود.
آگاهی نداشتن مردم از نحوه نگه داری و خرید مازاد بر نیاز نان به دلیل قیمت پایین آن از دیگر مواردی است که سبب افزایش ضایعات نان شده است در واقع در ایجاد ضایعات، مردم ۲۵ درصد، نانوایان ۵ درصد و کیفیت آرد و گندم مصرفی 7۰ درصد تاثیرگذار است."
                                                   ***
طي يك نظرسنجي 77.25 درصد صاحبنظران، 91.5 درصد نانوايان و 98.3درصد مردم راه جلوگيري از ضايعات نان را افزايش قيمت نمي دانند.
مركز پژوهش هاي مجلس در گزارشي به نظرسنجي و تحليل نظرات اقشار مختلف جامعه در مورد علل ضايعات نان و افزايش مصرف آرد در كشور پرداخته و آورده است: 92.5درصد از صاحبنظران ميزان ضايعات نان را بسيار زياد دانسته و 90.2درصد خانوارها نيز از وجود ضايعات نان در خانه خبر داده اند.
اين گزارش عدم كنترل و نظارت صحيح بر كار نانوايان، عدم برخورد قاطع با متخلف و مجازات بسيار ناچيز پيش بيني شده در قانون را عوامل مهم و تاثيرگذار بر ضايعات نان نام برده و افزوده است: 10درصد از صاحبنظران نظارت دولت بر توزيع و مصرف آرد را خوب، 50درصد متوسط و 37.5درصد بسيار بد ارزيابي كرده اند.
اين در حالي است كه 78.3 درصد از مردم نيز خواستار نظارت و كنترل بيشتر دولت بر نانوايي ها شده اند.
به گزارش برنا بر اساس اين گزارش علت ضايعات نان از سوي صاحبنظران عدم آموزش كاركنان، خرابي دستگاههاي پخت، عدم نظارت و كنترل و كيفيت پايين آرد معرفي شده كه هر كدام به ترتيب 47.57، 35، 67.5، 53.75 درصد در اين زمينه سهيم هستند.
در عين حال اين نظرسنجي نشان مي دهد كه نانوايان پايين بودن كيفيت آرد را 94درصد، نامناسب بودن دستگاه هاي پخت را 6.5، عمل نيامدن خمير را
3.52، ماهرنبودن شاطر و كارگران را 24.3درصد به عنوان عوامل به وجود آمدن ضايعات نان برشمرده اند.
يافته هاي اين پژوهش بيانگر آن است: بيش از آنكه علت ضايعات نان را به نحوه مصرف آن نسبت داد بايد در بخش توليد و توزيع جستجو كرد.
اين گزارش همچنين به پيشنهادات نانوايان براي بهبود كيفيت نان اشاره كرده و افزوده است:
آموزش كاركنان آرد 17.7درصد، بالابردن كيفيت 92.1درصد، تبديل دستگاههاي پخت 7.23درصد و گران كردن نان 8.5درصد مي توانند براي جلوگيري از ضايعات نان نقش موثري داشته باشند.
تحقيقات ميداني نشان مي دهد، نان لواش بيشترين ميزان مصرف را به خود اختصاص مي دهد.

گزارش از:احمد نریمانی
نام شما

آدرس ايميل شما
برای ارتقای فرهنگ نقد و انتقاد و کمک به پیشرفت فرهنگ و اخلاق جامعه، تلاش کنیم به جای توهین و تمسخر دیگران، نظرات و استدلال هایمان را در رد یا قبول مطالب عنوان کنیم.
نظر شما *