اخراج ترکیه از ناتو به نفع غرب است
سه شنبه ۱۰ آذر ۱۳۹۴ ساعت ۰۹:۱۵
کد مطلب: 458785
طی روزهای گذشته و به دنبال وقوع این اتفاق که برخی کارشناسان آن را هشداری از سوی ترکیه و غرب به روسیه عنوان می‌کنند تا به قولی مسکو در سوریه پایش را از گلیمش درازتر نکند و منافع آنها را در این کشور از بین نبرد، درگیری‌های لفظی بسیار پرتنشی میان مقامات عالیرتبه دو کشور روسیه و ترکیه در جریان بوده است. مسکو همچنان به دنبال عذرخواهی مقامات ترکیه‌ای است و آنکارا نیز از انجام این کار سرباز می‌زند و در تلاش است تا روسیه را در این جریان مقصر جلوه دهد. سران ترکیه در این روزها چندین بار پای ناتو را نیز به میان کشیده‌اند و گفته‌اند که به عنوان یکی از اعضای این سازمان، ناتو از آنکارا حمایت خواهد کرد و در هر گونه نبرد احتمالی میان ترکیه و روسیه، مسکو مجبور خواهد بود با تمام اعضای عضو این پیمان مقابله کند.
به منظور آشنایی بیشتر با مواضع کنونی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی که در حال حاضر ترکیه نیز عضو آن است، و نیز اقدامات احتمالی ناتو در آینده در قبال این مسئله، با «توماس ناپ» تحلیلگر آمریکایی مسائل اروپا و مدیر مرکز روزنامه‌نگاری گریسون در فلوریدای آمریکا به گفت‌وگو نشستیم. وی بر این باور است که عضویت ترکیه در ناتو به هیچ عنوان به صلاح این سازمان نیست و اگر ناتو به دنبال صلح جهانی است بهتر است تا عضویت آنکارا را ملغی سازد.
متن کامل این گفت وگو در ادامه آمده است:
* برخی از مقامات و تحلیلگران بر این باورند که ناتو به ترکیه برای سرنگونی جنگنده روسی چراغ سبز نشان داده بود. از نظر شما تا چه میزان این ادعاها درست و معتبرند؟ اگر چنین ادعایی صحت داشته باشد، هدف ناتو از این اقدام چیست؟
من نسبت به این دیدگاه‌ها و نظرات کمی بدبینم. باید بگویم که تمام ماجرای سرنگونی جنگنده روسی توسط ترکیه تنها در عرض چند دقیقه اتفاق افتاده است. تصور اینکه اسکادران هوایی ترکیه با مقر فرماندهی نیروی هوایی این کشور تماس گرفته و سپس فرماندهان حاضر در محل، ناتو را از نیت و قصدشان برای شلیک به جنگنده روسی، با خبر کرده‌اند و از آنها چراغ سبز گرفته‌اند، دشوار است. علاوه بر این، در روزهای منتهی به این رخداد، و در حالیکه روسیه حضور و آهنگ اقداماتش در سوریه را شدت بخشیده، تردید دارم که مقامات ترک با دیگر کشورهای عضو پیمان ناتو بر سر نحوه مداخله و درگیری و نیز قواعد چنین مداخله‌ای که از چتر حمایتی ناتو برخوردار باشد، به هماهنگی رسیده باشند. سوالی که اکنون مطرح می‌شود این است که آیا هواپیماهای ترکیه، در جریان شلیک به بمب‌افکن روسی، در چارچوب قواعد مداخله‌ای مورد نظر عمل کرده‌اند یا اینکه کار آنان اقدامی اتفاقی/ یا نابه‌هنجار و گردنکشانه بوده است که باعث شده تا ترکیه با اظهار اینکه این کار عمدی بوده در صدد جبران مافات و حفظ وجهه از دست رفته‌اش باشد.
* ارزیابی شما از واکنش پوتین در روزهای آینده چیست؟ به نظر شما گام بعدی وی چه خواهد بود؟
برداشت من از اقدامات پوتین آن است که وی در حال وضع تحریم‌های اقتصادی بر ضد ترکیه است. علاوه بر این، وی در حال شیفت به سیاست همراه و اسکورت کردن بمب‌افکن‌های سوخو ۲۴ با جت‌های جنگنده بر فراز آسمان سوریه است. در حال حاضر، هم پوتین و هم ناتو در شرایط سخت و دشوار و البته خطرناکی هستند: پوتین به دنبال احیای جایگاه منطقه‌ای و جهانی روسیه به عنوان «کشوری ابر قدرت» است. فکر نمی‌کنم که وی از عملیات برضد نیروهای تروریستی در سوریه، پاپس بکشد. علاوه بر این، بعید می‌دانم که سرنگونی هواپیماهای جنگی‌اش از سوی ترکیه و هر کشور دیگر را بدون گوشمالی و مجازات بگذارد. اگر که ترکیه تصمیم بگیرد مجدداً اقدام به شلیک به جنگنده‌های روسی نماید، احتمال درگیری و جنگ بالاست. چنین اقدامی به وخیم‌تر شدن اوضاع خواهد انجامید.
* برخی از اعضای ناتو مانند آلمان، یونان، فرانسه از این اقدام ترکیه انتقاد کرده‌اند، در حالیکه اوباما و دبیر کل ناتو به حمایت تلویحی و ضمنی از آن پرداخته‌اند. آیا می‌توان مدعی شد که در این مورد، میان اعضای ناتو شکاف و فاصله وجود دارد؟ اگر چنین است چرا اعضای ناتو به صورت متفق‌القول به حمایت از ترکیه نپرداختند؟
من فکر می‌کنم که بر سر این مسئله، میان اعضای پیمان ناتو شکاف وجود دارد. در صورت بروز و افزایش تنش میان روسیه و اروپا [بر سر این موضوع اخیر]، این قدرت‌های اروپایی هستند که باید فشار عمده و مشقت درگیری با روسیه را تحمل کنند؛ در حالیکه هنوز کاملاً مشخص نیست چه کسی در بروز چنین ماجرایی مقصر بوده است این مسئله کاملاً روشن است که این اقدام تنبیهی از سوی روسیه، مصداق «تهاجم مسلحانه» بر ضد ترکیه که در اساسنامه ناتو آمده، نیست. بر طبق این ماده از پیمان ناتو، هر گونه حمله مسلحانه و نظامی به یکی از اعضا، به معنای حمله به همه اعضا بوده و در چنین مواقعی بقیه کشورهای عضو باید به کشور مهاجم واکنش نشان دهند. آلمان، فرانسه، و یونان مایل نیستند که سیر رویدادها و اقدامات در چنین جهتی باشد و احتمالاً در کوتاه مدت افسار ترکیه را در دست خواهند گرفت [تا دردسر تازه‌ای درست نکند]. اما از سوی دیگر، آمریکا به طور کلی مصر به اجرای سیاست خارجی خصمانه و به خصوص سیاست‌های ضد روسی‌اش است. آن طور که در جای دیگری عنوان کرده‌ام، در شرایط کنونی بهترین مسئله و اتفاق برای صلح جهانی آن است که ناتو تجزیه شود. یا حداقل، اخراج ترکیه از این پیمان، می‌تواند حرکتی هوشمندانه باشد. منطقه‌ای که ترکیه در آن قرار گرفته، منطقه‌ای پر خطر و پر آشوب است و در صورت بروز اتفاقی ناگوار، کشورهای اروپایی نمی‌خواهند که خودشان را درگیر آن کنند.
* نماینده آلمان در اتحادیه اروپا گفته که ناتو باید در خصوص عضویت ترکیه در این پیمان، تجدید نظر کند. از نظر شما تا چه میزان می‌توان گفت که اقدام ترکیه نسنجیده و نابخردانه بود؟ آیا مقامات ترک انتظار چنین واکنش‌هایی را از اعضای ناتو داشتند؟ اخراج ترکیه از ناتو چقدر محتمل است؟ پیامدهای آن برای ترکیه و ناتو چه خواهد بود.
همانطور که در بالا اشاره کردم، ممکن است اخراج ترکیه از ناتو، اقدامی درست و به‌جا باشد. اما باید بگویم که من در جریان کامل ماجرای سرنگونی جنگنده روسی نیستم. به نظر می‌رسد که عده معدودی از پشت پرده آن باخبرند. چیزی که ما می‌دانیم، آن است که جنگ سرد به پایان رسیده و همین امر موجب شده تا فضای خوبی برای روابط دوستانه میان روسیه و اروپا شکل بگیرد. در حالیکه ترکیه و روسیه برای بیش از پانصد سال با یکدیگر دشمنی و جنگ گرم و سرد داشته‌اند. احتمالاً ناتو بیش از حد نیاز، پا بر جا بوده است [این پیمان برای مقابله با تهدید شوروی سابق در زمان جنگ سرد، منعقد شد.] علاوه بر اینکه بدون تردید عضویت ترکیه در این پیمان، مایه دردسر و گرفتاری برای غرب بوده است.
* تا چه اندازه ناتو مایل و نیز آماده به دفاع از ترکیه است؟ آیا چنین کاری را انجام خواهد داد؟
خب، این سوال بسیار مهمی است. طی قرن گذشته، قدرت‌های اروپایی به خاطر تعهد به پیمان‌های دو جانبه، خودشان را دو بار درگیر جنگی بزرگ کردند. اولین دفعه، در سال ۱۹۱۴، فرانسه و (به طور محرمانه انگلستان) متعهد به روسیه بودند. و به طور مشابهی، آلمان نیز در قبال اتریش-مجارستان تعهد داشت. هنگامی که روسیه و اتریش-مجارستان وارد جنگ شدند، تمام اروپا درگیر جنگی خانمان سوز و بزرگ شد. بار دوم نیز، تعهد و پیمان فرانسه و انگلستان با لهستان، در سال ۱۹۳۹ اروپا را درگیر جنگ کرد. حال این سوال مطرح می شود که آیا آمریکا و قدرت‌های اروپایی واقعاً مایلند در شرایطی قرار بگیرند که تنها راه جلوگیری از بروز جنگی دوباره، توانایی ترکیه در ایجاد روابط نزدیک و دوستانه با روسیه باشد؟ باید منتظر ماند و دید.
