جایگاه کشاورز و کشاورزی نزد خداوند
سه شنبه ۳۰ دی ۱۳۹۳ ساعت ۱۲:۱۱
کد مطلب: 402820
برخي در بخش صنعت، عده‌اي در کشاورزي، شماري در دامداري، ديگراني در ادارات و غيره و غيره مشغول به کارند تا علاوه بر کسب روزي براي خود و خانواده، خدمتي به جامعه و هم‌وطنان خويش کرده باشند.
در اين ميان برخي مشاغل اهميت بيشتري ندارند و نبودشان لطمه‌اي سنگين به تمام اقشار جامعه وارد خواهد ساخت. يکي از اين کارها، کشاورزي و زراعت است.
شغلي بسيار مشکل و در عين حياتي براي کشور که شايد ارزش آن، به خوبي شناخته شده نباشد.
در حالي که اين نوع کسب به سبب تأثيري که در زندگي مردم دارد مورد توجه خدا، پيامبران و ائمه (عليهم السلام) واقع شده و جايگاهي والا براي کشاورزان بيان داشته‌اند.
در اين مجال بيان ارزش اين کسب در دين اسلام و اموري که کشاورزان در کار خود بايد بدان توجه داشته باشند پرداخته مي‌شود.
جايگاه والاي کشاورزي
بررسي احاديث نشان‌دهنده آن است که کشاورزي از منظر ديني و الهي پيشه‌اي بسيار ارزشمند است به گونه‌اي که پيامبران الهي (عليهم السلام) بدان اشتغال داشته و کسي از راه‌هاي امرار معاششان بوده است. در روايتي از امام صادق (عليه السلام) آمده است:
"الزارعون کنوز الله في أرضه و ما في الأعمال شيء أحب إلى الله من الزراعة و ما بعث الله نبيا إلا زراعا إلا إدريس ع فإنه کان خياطا"؛ "کشاورزان گنج‌هاي خدا در زمين هستند و در ميان کارها هيچ کاري نزد خدا محبوب‌تر از کشاورزي نيست و خداوند هيچ پيامبري را بر نيانگيخت مگر آنکه کشاورز بود، به جز ادريس (ع) که خياط بود". (وسائل الشيعة/ ۱۷/۴۲؛ منتخب ميزان الحکمه/۲۴۷/۲۶۹۴)
گويا در زمان امام صادق (ع) عده‌اي بر اين پندار بودند که کشاورزي امري مکروه است و در نتيجه از انجام آن خودداري مي‌نمودند. فردي نزد امام (عليه السلام) مي‌آيد و از حقيقت امر جويا مي‌شود.
ايشان در پاسخ به وي چنين مي‌فرمايند: "ازرعوا و اغرسوا فلا و الله ما عمل الناس عملا أحل و لا أطيب منه و الله ليزرعن الزرع و ليغرسن النخل بعد خروج الدجال"؛ "کشاورزي و درختکاري کنيد؛ به خدا سوگند! کاري حلال‌تر و پاکيزه‌تر از آن نيست". (الکافي/ج ۵/۲۶۰؛ مفاتيح الحياه/۵۹۵)
امام صادق عليه السلام فرمود : کشاورزان گنج‌هاي خدا در زمين هستند و در ميان کارها هيچ کاري نزد خدا محبوب‌تر از کشاورزي نيست و خداوند هيچ پيامبري را برنينگيخت مگر آنکه کشاورز بود، به جز ادريس (عليه السلام) که خياط بود"
کشاورز شبانه روز زحمت مي‌کشد. زمين را آماده مي‌کند. بذر جمع کرده و مي‌کارد. شرايط رويش گياهان را فراهم مي‌کند.
گاه با سختي فراوان براي يافتن آب چاه حفر مي‌کند.
کود مي‌آورد.
با شرايط جوي، چون طوفان، باران و برف دست و پنجه نرم مي‌کند تا بتواند در نهايت محصولي از زمين بيرون آورده و در کنار استفاده خود و خانواده‌اش، راهي بازار براي استفاده مردم نمايد.
کاري سخت و بسيار اندکي، که نيازمند صبر و حوصله است.
امام باقر (ع) از قول پدر گراميشان (ع) نقل مي‌کنند: "خير الأعمال الحرث تزرعه فيأکل منه البر و الفاجر أما البر فما أکل من شيء استغفر لک و أما الفاجر فما أکل منه من شيء لعنه و يأکل منه البهائم و الطير"؛ "بهترين کارها کشاورزي است؛ آن را مي‌کاري و نيکوکار و بدکار از آن مي‌خورند. نيکوکار مي‌خورد و برايت از خدا آمرزش مي‌طلبد و بدکار مي‌خورد و آنچه خورده او را لعن و نفرين مي‌کند و چرندگان و پرندگان نيز از آن بهره‌مند مي‌شوند." (الکافي/ج ۵/۲۶۰؛ منتخب ميزان الحکمه/۲۴۵/۲۶۹۰)
کشاورزان معمولاً افرادي مهربان، ساده و مهمان‌نوازند. هم‌صحبتي با خاک و طبيعت روح آنان را لطيف ساخته است.
کشت و زرع دنياي آنان را به ياد سراي آخرت و برداشت محصول در ديار باقي مي‌اندازد. شايد بيش از هر شغل ديگري ياد خدا را در دل داشته باشند چون هر اقدامي که انجام مي‌دهند را در گرو خواست الهي مي‌دانند.
از او مي‌خواهند شرايط هوا، خاک و آب را مناسب با پرورش گياهانشان قرار دهد. از او مدد خواسته و اميد به لطف بي‌کران او دارند. امام صادق(ع) مصداق آيه "وَ عَلَيَ اللهِ فَليَتَوَکَّلَ المُۆمِنون" را کشاورزان دانسته و اشاره مي‌کنند:
"الزارعون کنوز الأنام يزرعون طيبا أخرجه الله عز و جل و هم يوم القيامة أحسن الناس مقاما و أقربهم منزلة يدعون المبارکين". "
کشاورزان گنج‌هاي مردمند؛ بذرهاي پاکيزه‌اي مي‌کارند که خداوند خلق کرده است. مقام آنان در روز قيامت از همگان بهتر و قرب و منزلتشان از همه بيشتر است و مبارک خوانده مي‌شوند". (الکافي/ج ۵/۲۶۱؛ منتخب ميزان الحکمه/۲۴۷/۲۶۹۲)
با وجود تأکيدات فراواني که دين مبين اسلام بر زراعت و توجه به زارعان داشته است اين قشر از افراد جامعه با مشکلات فراواني مواجه هستند.
متأسفانه محصولات آنان توسط دلالان با بهايي بسيار اندک خريداري شده و با قيمتي گزاف راهي بازارها مي‌گردد. مردم و مسئولان توجه چنداني به اين گروه از افراد زحمت‌کش جامعه نداشته و حقوق طبيعي آنها بعضا داده نمي‌شود.
همين امر سبب مي‌گردد انگيزه کشاورزي در افراد از بين رفته و آن را شغلي بي‌فايده و بدون آينده بدانند. گاه کشاورزان زمين‌هاي خود را به بهايي اندک فروخته و راهي شهرها مي‌شوند تا شايد بتوانند زندگي بهتري را براي خود و خانواده‌يشان ايجاد نمايند.
خيالي که اکثراً به واقعيت تبديل نمي‌شود و جز حسرت و گاه آوارگي ارمغاني ديگر برايشان به همراه ندارد. در روايتي از امام باقر (عليه السلام) آمده است:
"مکتوب في التوراة أنه من باع أرضا أو ماء و لم يضعه في أرض أو ماء ذهب ثمنه محقا"؛ "در تورات آمده است که هر کس زمين و آبي را بفروشد و پول آن را در زمين و آبي سرمايه‌گذاري نکند، سرمايه‌اش نابود خواهد شد". (الکافي/ج ۵/۹۱؛ مفاتيح الحياه/۵۹۷)
پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) نويد داده‌اند: "هر مسلماني درختي بنشاند، يا کشته‌اي بکارد و انساني يا پرنده‌اي يا حيواني از محصول آن بخورد، براي وي صدقه محسوب مي‌شود"
و اين واقعيتي است که بارها و بارها از نزديک شاهد آن بوده‌ايم. کاش بتوان با ايجاد تسهيلاتي زندگي را براي اين گروه از افراد زحمت‌کش آسان‌تر نمود و انگيزه ادامه فعاليت‌هايشان را افزايش داد.
کشاورزان بايد به اين واقعيت اعتقاد راسخ داشته باشند که زمين پشتوانه‌اي باارزش برايشان است. پشتوانه‌اي که در هنگام بلاها و مصيبت‌ها آدمي را به خود دلگرم خواهد کرد.
امام صادق (عليه السلام) در فرمايشي به غلام خود "مصاف" فرمودند: "اتخذ عقدة أو ضيعة فإن الرجل إذا نزلت به النازلة أو المصيبة فذکر أن وراء ظهره ما يقيم عياله کان أسخى لنفسه"؛ "براي خود باغ يا کشتزاري فراهم کن، زيرا هر گاه بلا و مصيبتي نازل شود و مرد بداند پشتوانه‌اي دارد که با آن خانواده‌اش تأمين مي‌شود، تحمل گرفتاري و جان کندن براي او آسان مي‌گردد". (الکافي/ج ۵/۹۲؛ مفاتيح الحياه/۵۹۷)
