وزیر پرکار و کم حاشیه/ از اجرای طرح بزرگ تحول نظام سلامت تا کنترل بازار دارو و ایجاد آرامش نسبی
گروه اجتماعی جهان نیوز: دکتر سید حسن قاضی‌زاده هاشمی، چشم‌پزشک متبحر، متولد سال ۱۳۳۸ در شهرستان فریمان کسی بود که به‌عنوان وزیر پیشنهادی بهداشت از سوی حسن روحانی به مجلس شوری اسلامی معرفی شد. دکتر قاضی‌زاده هاشمی، استاد دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران و یکی از اساتید بنام چشم‌پزشکی در کشور، و همچنین، رئیس و سهامدار اصلی بیمارستان چشم‌پزشکی نور تهران است.
وی پس از انقلاب، با همکاری دکتر حسن فیروزآبادی سازمان جهاد سازندگی را پایه‌گذاری کردند و فعالیت‌های زیادی نیز در این سازمان انجام دادند. با شروع جنگ تحمیلی نیز، با حضور در جبهه‌های جنگ به‌عنوان طراح مهندسی رزمی حضور داشتند و در طی این دوران چند بار دچار مجروحیت شد. پس‌ازآن، با تأسیس و همکاری مستمر در موسسه خیریه نورآوران سلامت، در ارائه خدمات رایگان چشم‌پزشکی به مردم مناطق محروم کشور کمک نموده است.
سابقه مدیریتی وی در حوزه بهداشت و درمان، محدود به یک دوره کوتاه ریاست دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران و مقام مشاور وزیر بهداشت در دوره وزارت دکتر فرهادی می‌شود. ریاست وی بر بیمارستان تخصصی نور موضوعی بود که موردتوجه منتقدانِ حضور قاضی‌زاده هاشمی به‌عنوان وزیر بهداشت قرار گرفت. این گروه معتقد بودند که وزیر بهداشت نباید سهامدار بخش خصوصی بوده و همچنین باید فردی باشد که از توان و تخصص در حوزه مدیریت، اقتصاد و سیاست‌گذاری سلامت برخوردار باشد.
هاشمی چه برنامه‌ای دارد؟
پیش از برگزاری جلسه اخذ رأی اعتماد، جزوه ای از سوی دکتر قاضی‌زاده هاشمی به‌عنوان برنامه‌های وی برای وزارت بهداشت منتشر شد که در آن به بررسی مسائل بهداشت و درمان و راهکارها و برنامه‌های وی برای اداره وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اشاره‌شده بود. اگرچه به‌زعم کارشناسان، در برخی از بندهای این برنامه آسیب‌شناسی صحیح و راهکارهای جامع و مناسبی ارائه نشده بود، اما مع‌الوصف برنامه ارائه‌شده به لحاظ تأکید روی حوزه بهداشت و پیشگیری و در برگرفتن مسائل نظام سلامت، قابل‌قبول بود.
ازجمله بندهای مهم در بخش رویکردهای کلان وزارت بهداشت که در برنامه قاضی‌زاده هاشمی به آن پرداخته‌شده بود، می‌توان به مواردی همچون: تقویت نظام شبکه بهداشت و درمان کشور در شهر و روستا، فراهم نمودن دسترسی عادلانه مالی برای فقرا و مناطق محروم، دسترسی عادلانه مردم به خدمات باکیفیت و قیمت مناسب بر اساس الگوی سطح‌بندی، بهبود دسترسی مردم به خدمات، کاهش سهم هزینه‌های درمانی مستقیم از جیب مردم و تأمین هزینه‌های کمرشکن، تقویت حاکمیت دولت بر نظام سلامت (دولتی و خصوصی) ازنظر نظارت، پاسخگویی، کمک به تأمین منابع، اصلاح شیوه زندگی مردم اشاره کرد.
مهمترین تصمیمات و اقدامات هاشمی
۱- افزایش بودجه سلامت
۲- طرح تحول نظام سلامت
۳- کنترل بازار دارو
۴- همکاری پررنگ‌تر با سازمان نظام پزشکی
شکل ۱: میزان رشد تعرفه‌های درمان بخش های دولتی و خصوصی از سال ۸۲ تا سال ۹۲
۵- رشد شدید تعرفه‌های بخش درمان
آنچه هاشمی با آن مواجه شد
۱- ابلاغ سیاست‌های کلی حوزه سلامت
۲- ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت
۳- پزشکان متخلف
۴- آلودگی هوا و عدم کیفیت بنزین وارداتی
۵- روغن پالم در فرآورده‌های لبنی
خطری در کمین بخش سلامت
اظهارات وزیر بهداشت حکایت از برنامه‌های این دستگاه برای تغییر در ساختار نظام سلامت و حرکت به سمت واگذاری ارائه خدمت به بخش خصوصی و به سوددهی رساندن بازار ارائه خدمات سلامت دارد. اگرچه این نظر که بخش خصوصی را در ارائه خدمات بهداشتی درمانی وارد کنیم، دارای مخالفان و موافقانی است و مزایا و معایبی دارد، اما بایستی متوجه باشیم بخش بهداشت و درمان به دلیل ویژگی‌هایی که دارد، یک بخش حاکمیتی است و از قید سودمحور بودن مستثنی است. رهبر انقلاب نیز پیش‌ازاین صراحتاً از بهداشت و درمان به‌عنوان بخشی حاکمیتی که دولت می‌بایستی آن را اداره کند یادکرده‌اند.
سلامت در کنار امنیت و آموزش، یکی از سه حوزه‌ای است که دولت‌ها در تمام دنیا اداره آن را به عهده‌دارند. حیاتی بودن نیاز به‌سلامت و همچنین ویژگی‌های بازار سلامت، دلایل زیادی را برای دولتی ماندن این بخش بیان می‌کنند. علاوه بر این، آمار و ارقام و سابقه بخش خصوصی در کشور این را نشان می‌دهد که سپردن مسئله سلامت مردم به بخش خصوصی، راهکار مناسبی برای اداره صحیح این حوزه نیست. اگرچه استفاده از توان‌بخش خصوصی و انگیزه‌هایی که بخش خصوصی برای افزایش کارایی دارد می‌تواند در کنار تثبیت حاکمیت دولت و نهادهای اجتماعی بر سیاست‌گذاری و مدیریت نظام سلامت، به‌عنوان ابزاری برای افزایش کارایی این حوزه مورداستفاده قرار گیرد، اما به‌هرحال سپردن ابزارهای حاکمیتی به دست بخش خصوصی، یقیناً پیامدهای مثبتی در پی نخواهد داشت.
هاشمی چه نمره‌ای می‌گیرد؟
به‌طورکلی برنامه‌های پیشنهادی وزیر را می‌توان منطبق بر سیاست‌های کلی نظام در سند چشم‌انداز و برنامه پنجم توسعه دانست، هرچند در مقام عمل، انتقاداتی به اقدامات صورت گرفته وارد است و در برخی موارد حرکتی جدی‌ای برای اصلاح واقعی نظام سلامت به چشم نمی‌خورد.
بااین‌حال وزارت بهداشت را می‌توان یکی از پرکارترین وزارتخانه‌ها در فعالیت یکساله دولت ارزیابی کرد. کنترل بازار دارو، ایجاد آرامش نسبی در میان ارائه‌کنندگان خدمت، موفقیت در تزریق منابع بی‌سابقه مالی به حوزه بهداشت و درمان کشور، تلاش در کنترل حاشیه‌های این حوزه به‌رغم چالش‌انگیز بودن ذاتی این بخش، ازجمله فاکتورهایی است که این دستگاه گسترده را در میان دیگر وزارتخانه‌های دولت متمایز نموده است. همچنین اجرای طرح تحول سلامت، به‌عنوان یکی از دستاوردهای جدی دولت یازدهم و موفقیت شخص وزیر در جلب حمایت دولت برای حمایت از مردم و جلب رضایت مردم به سبب ارائه خدمات و جلب رضایت جامعه پزشکی؛ باعث شده تا نگاه‌ها به این دستگاه مثبت باشد.
از سوی دیگر عدم اهتمام جدی جناب وزیر برای اصلاح رویکرد درمان محوری و حرکت به‌سوی سلامت‌محوری، فعالیت‌های ضعیف در بخش‌های بهداشتی و تکیه بیش‌ازپیش وزارتخانه به تزریق بی‌رویه منابع مالی به سیستم درمان کشور، بدون اصلاح سیاست‌ها و تعیین اولویت‌ها، از نقاط ضعف وزارت بهداشت می‌باشند.
همچنین در مواردی، اقدامات و نظرات آقای دکتر هاشمی با برنامه‌های ارائه‌شده توسط ایشان همخوانی ندارد. ازجمله‌ی این موارد می‌توان به موضوع فراهم نمودن سازوکار مناسب اجرایی و امکانات موردنیاز در جهت اجرای تبصره ۲ ماده ۳۲ قانون برنامه پنجم که در خصوص تک شغله شدن پزشکان بود، اشاره کرد که در این مورد نه‌تنها اقدامی از سوی وزارت بهداشت صورت نگرفت، بلکه شخص ایشان مدتی پس از انتخاب شدن و با حضور در مجلس، از چندشغلگی پزشکان دفاع کردند که این موضوع برخلاف قانون برنامه پنجم نیز بوده است. عدم اجرای برنامه پزشک خانواده -که در میان اقدامات فوری مدنظر ایشان قیدشده بود- نیز مثال دیگری از اقدامات هاشمی برخلاف برنامه‌های اولیه است.
جدول ۱: مهمترین برنامه‌های وزیر بهداشت و اقدامات متناسب با آن‌ها
منبع: عیار
دریافت صفحه با کد QR