نظر سعید زیباکلام درباره توافقنامه ژنو

به گزارش جهان به نقل از فارس، سعید زیباکلام استاد دانشگاه تهران در مراسم تجلیل از خانواده شهدای هسته‌ای پیرامون توافق ژنو گفت: رئیس‌جمهور می‌گوید چرا یک عده بیسواد که از بخش‌هایی پول می‌گیرند باید در مورد توافق ژنو حرف بزنند. حال من در ادامه به اظهارات مقامات دولتی در خصوص توافقنامه و همچنین بندهای مهم این توافقنامه اشاره می‌کنم.

وی افزود: در توافقنامه ژنو در خصوص ایران آمده است که تمام ذخایر اورانیوم ۲۰درصد غنی‌شده از بین می‌رود، غنی‌سازی بالای ۵درصد در تمام مراکز هسته‌ای ایران به طور کامل و برای همیشه متوقف و تعطیل می‌شود، اورانیوم غنی‌شده تا ۵درصد در ۶ ماه به اکسید اورانیوم تبدیل می‌شود و غنی‌سازی توسط سانتریفیوژهای نصب شده لیکن فعال نشده منتفی می‌شود، نصب و فعالسازی سانتریفیوژ جدید منتفی می‌شود.

وی افزود: دیگر موارد توافق ژنو این است که افزایش ظرفیت غنی‌سازی در تمام مراکز هسته‌ای ایران منتفی می‌شود، رآکتور اراک راه‌اندازی نمی‌شود، سوخت یا آب سنگین به رآکتور حمل نمی‌شود و سوخت بیشتری برای این رآکتور تولید نمی‌شود و جان کلام این است که رآکتور اراک آماده برای برچیدن و تخریب کامل می‌شود.

زیباکلام ادامه داد: محتوای توافقنامه ژنو نشان می‌دهد اطلاعات و بازرسی‌های بی‌سابقه و بی‌کران نه فقط درباره نطنز و فوردو که شامل رآکتور اراک، معادن اورانیوم، کارگاه‌های ساخت سانتریفیوژها فراهم می‌شود.

وی افزود: اوباما در مرکز سابان در پاسخ به سؤالی درباره چیستی تضمین نساختن سلاح هسته‌ای توسط ایران، با توجه به اینکه رؤسای سابق آمریکا درباره پاکستان و کره شمالی نیز گفته بودند که آنان سلاح هسته‌ای نخواهند ساخت، می‌گوید هیچ تضمین بنیادینی وجود ندارد اما امکانات نظارتی بی‌سابقه‌ای را طراحی کرده‌ایم که تعهدات ایران را در شش ماه آینده مورد راستی‌آزمایی قرار می‌دهد.

این استاد دانشگاه تهران گفت: اوباما راست می‌گوید و برای خوش کردن دل صهیونیست‌های قسم‌خورده به آنان دروغ نمی‌گوید و به یقین دسترسی روزانه بازرسان آژانس در طول تاریخ آن بی‌همتا و یکتاست و به راستی چنین نظارتی در طول تاریخ بر هیچ کشور مستقلی تحمیل نشده است.

وی با اشاره به معنای دسترسی روزانه بازرسان آژانس گفت: این دسترسی به این معنی است که ملت ایران بسیار خطرناک است و آن ایران بوده است که در سال ۱۳۳۲ در آمریکا کودتا کرده است و یا در شیلی دست به کودتا زده است و یا لشگرکشی‌های زیادی انجام داده است.

زیباکلام در ادامه با انتقاد از سخنان رئیس‌جمهور گفت: اینک آیا ما می‌توانیم مدعی شویم که همانطور که رئیس‌جمهور مدعی شده در نتیجه این ابتکار قدرت‌های بزرگ به این نتیجه رسیده‌اند که تحریم و فشار راه به جایی نخواهد برد و راهی جز احترام متقابل و مذاکره عزتمندانه وجود ندارد. آیا این سخن راست است که فرزندان انقلابی توانستند حقانیت ملت ایران در فعالیت‌های هسته‌ای را در صحنه بین‌المللی اثبات کنند؟ آیا به راستی همه اصول خطوط قرمز نظام در این مذاکرات رعایت شده؟ آیا این سخن ظریف راست است که بر اساس این توافق ساختار برنامه هسته‌ای ما حفظ شده است؟ آیا سخن نوبخت راست است که ما در مذاکرات ژنو برنده بودیم و چیزی را از دست ندادیم؟

این عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در ادامه با اشاره به اقدامات متقابل آمریکا در خصوص توافق هسته‌ای گفت: آیا اقداماتی که آمریکا انجام داده به راستی ساختار تحریم‌ها ترک برداشته است؟ در خصوص اقدام آمریکا در قبال فروش نفت ایران نیز باید بگویم در این خصوص ایران نمی‌تواند نه مشتریان موجود خود را که توانسته بود از تور تحریم برحذر دارد تغییر دهد و نه می‌تواند میزان فروش نفت خام خود را به همین خریداران افزایش دهد. آیا دیده می‌شود که این نخستین و ظاهراً بزرگترین اقدام آمریکا و متحدان اروپایی‌اش به نحوی مصداق ضرب‌المثل «روغن ریخته را نذر امامزاده کردن» است؟

وی افزود: مشخص است که اگر آمریکا و متحدانش می‌توانستند مشتریان موجود ایران را سید تور تحریم‌ها کنند سریعاً این اقدام را می‌کردند. در حقیقت این اقدام آمریکا بسیار هوشمندانه است و آنان دست از چیزی برداشتند که احتمال داشت در آینده و با تلاش‌های بسیار و صرف هزینه‌ها در اختیار بگیرند.

این استاد دانشگاه تهران در ادامه با بیان این سؤال که ایران به راستی چگونه می‌تواند «مکث» آمریکا را راستی‌آزمایی کند و آیا اساساً امکان آن وجود دارد، گفت: تعلیق تحریم‌ها شامل صادرات پتروشیمی و طلا و فلزات گرانبها می‌شود اما آشکار شده است که در این زمینه‌ها مشکل خاص و حادی وجود نداشته است. تحریم‌های آمریکا در صنعت خودروی ایران نیز فراهم کردن زمینه صادرات خودروی آمریکایی به ایران است و نه نوعی همکاری با صنعت خودروسازی.

وی افزود: با توجه به موضع‌گیری‌های آمریکا در قبال ایران آیا می‌توان تصور کرد که این تعلیق تحریم جهت همکاری صنایع خودروسازی دو کشور صورت بگیرد؟ آیا تعلیق این تحریم موجب گشایشی در اقتصاد ایران خواهد شد؟‌

وی در ادامه پیرامون امکان صادرات قطعات یدکی به ایران نیز گفت: این اقدام در حقیقت به معنای مجاز کردن بازرسی و تعمیرات در ایران است. در همین خصوص در پاورقی این بند آمده است که این تعلیق تحریم می‌تواند علاوه بر ایران‌ایر شامل هر شرکت هواپیمایی مشخص ناشده‌ای بشود. معنای «مشخص ناشدگی»‌، چیست؟ و در عمل قرار است چه اتفاقی بیفتد؟ آیا اطلاعات حاصل از این بازرسی‌ها و تعمیرات بعدها به کار تحریم هرچه دقیق‌تر و مؤثرتر در این زمینه نمی‌آید؟ برخی از سرنخ‌های پنهان ما که سالهاست با مشقت و زبردستی توانسته‌‌اند برخی از قطعات هواپیمای مسافربری را تهیه کنند برملا نمی‌کند.

سعید زیباکلام در ادامه افزود: این بند از توافق که اعلام می‌کند هیچ تحریم جدید مرتبط با هسته‌ای توسط شورای امنیت انجام نخواهد شد، آیا بدین معنی نیست که قطعنامه‌های تحریمی سابق شورای امنیت را که در گذشته غیرقانونی و فاقد وجاهت حقوقی اعلام کرده بودیم، پذیرفته شود.

وی خاطرنشان کرد: اگر می‌خواهید فروپاشی یا ترک برداشتن ساختار تحریم‌ها را با شفافیت ببینید باید بر این بند که «هیچ تحریم جدید مرتبط با هسته‌ای توسط اتحادیه اروپا انجام نخواهد شد» و «دولت آمریکا متناسب با وظایف مربوطه رئیس‌جمهور و کنگره از تحمیل تحریم‌های جدید مرتبط با هسته‌ای خودداری خواهد کرد»‌ درنگ کنیم. دو نکته به ظرافت و تدبیر توسط آمریکایی‌ها در این بند قید شده است بدین معنی که اولاً شورای امنیت، اتحادیه اروپا و دولت آمریکا هیچ تحریم جدیدی را وضع و اجرا نخواهد کرد و این هر سه مجموعه از تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای خودداری خواهند کرد.

وی افزود: دلالت قید «جدید» این است که تمام تحریم‌های سابق و موجود شورای امنیت، اتحادیه اروپا و دولت آمریکا به قوت تمام سر جای خود باقی خواهد ماند و دلالت ژرف و بنیان‌کن مرتبط با هسته‌ای هم این است که راه برای وضع و اجرای هرگونه تحریم مرتبط با غیرهسته‌ای بیشتر و گسترده‌تر را کاملاً گشوده می‌گذارد.

زیباکلام تصریح کرد: حال آیا تفکیک یا تمیز این موضوع که تحریم‌ها مرتبط با هسته‌ای هستند یا خیر چگونه اعمال می‌شود.

وی افزود:‌برای مثلا وندی شرمن زمانی که کنگره آمریکا ۱۷ شرکت کشتی‌رانی ایرانی و شرکت‌های مرتبط با آن را چند روز پس از توافقنامه ژنو تحریم کرد بلافاصله گفت: این تحریم‌ها هیچ ربطی به برنامه هسته‌ای ایران ندارد آیا روشن نیست که در این زمینه ایران به لحاظ حقوقی هیچ اقدامی نمی‌تواند انجام دهد؟ و آیا بر متخصصان زبده و زبردست مذاکره کننده ایرانی روشن نیست که با پذیرش این تدبیر سزاوار تحسین آمریکائیان دولت ایران در کمال بی‌تدبیری هیچ مفری در قبال تحریم‌های آن سه نهاد گفته شده برای خود باقی نگذاشته است؟

این استاد دانشگاه تهران با انتقاد از سخنان ظریف گفت: با این اوصاف آیا این سخن ظریف راست است که تحریم نفتی ایران متوقف می‌شود و درآمدهای نفتی آزاد خواهد شد؟ آیا این سخن روحانی صحیح است که رژیم تحریم ترک برداشته است؟ و‌ آیا این سخن ظریف راست است که بر اساس توافقنامه ژنو همه تحریم‌های شورای امنیت و تحریم‌های دوجانبه و چند جانبه برداشته خواهد شد؟

زیباکلام در خصوص ایجاد یک کانال مالی جهت تسهیل تجارت بشردوستانه که در توافقنامه ژنو آمده است، گفت: در این خصوص جان‌کری می‌گوید ما چنین تراکنش‌های بشردوستانه‌ای را فراهم می‌کنیم که پیش از این قوانین آمریکا اجازه آن را داده است و هیچ چیزی تغییر نمی‌کند در واقع قوانین تحریم کمک‌های بشردوستانه را معاف می‌کند بنابراین این کانال هیچ منبع مالی جدیدی را برای ایران فراهم نخواهد کرد. حال با این وضعیت تیم مذاکره‌کننده ایران چه میزان دقت و ظرافت حرفه‌ای در مذاکرات اعمال کرده است؟

وی در ادامه پیرامون پاورقی موجود در توافقنامه ژنو نیز گفت: اصلی که در این پاورقی آمده است، این است که اگر بر سر موضوعی در مرحله راه حل جامع توافقی صورت نگیرد بدین معنا خواهد بود که توافق بر سر موارد دیگر از جمله در گام اول منتفی خواهد شد.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: اینطور نیست که این موضوع تبعات یکسانی را برای هر دو طرف داشته باشد زیرا اجزای توافق شده در گام اول یکسان نیست که در صورت عدم توافق بر سر هر یک از اجزا و بندهای گام نهایی پیامدهای یکسانی برای هر دو طرف به بار آورد.

وی افزود: طبق گام اول تمام موارد رصدهای گسترده شده یا دسترسی بیکران اطلاعاتی آژانس باید ظرف سه ماه محقق شود، حال تصور کنید در خصوص رآکتور اراک که برای آمریکا و اسرائیل از بنیان غیرقابل قبول است توافقی صورت نگیرد اینجاست که آن پاورقی ظاهراً ناقابل، ثمرات سهمگینی برای ما خواهد داشت. در آن زمان ما اطلاعات فوق‌العاده راهبردی صنعتی، امنیتی خود در زمینه معادن اروانیوم تأسیسات هسته‌ای و هرگونه تأسیسات یا کارگاه‌های مرتبط با هسته‌ای را تقدیم آمریکا کرده‌ایم. حال آنکه آمریکا تنها بخشی از مبلغ توافق شده را و تعدادی از قطعات هوپیما را به ما داده است.

زیباکلام تأکید کرد: در این خصوص ما اطلاعاتی را داده‌ایم که به هیچ وجه برگشت‌پذیر نیست و تا سال‌های سال بر مذاکرات و معاملات و توافقات سیاسی و اقتصادی سایه سنگین و سیاه خود را خواهد افکند و در مقابل آمریکا بخش کوچکی از عواید فروش نفت ما را به ما داده است. با این وضع مشکل می‌توان تصور کرد کسی میزان نابرابری گسترده در توافقنامه ژنو، نا عادلانه بودن و میزان بی‌تدبیری نمایندگان دولت را نبیند و در نیابد.

سعید زیباکلام در ادامه در واکنش به سخنان ظریف در خصوص اینکه در توافقنامه ژنو حق غنی‌سازی ایران به رسمیت شناخته شده است، گفت: این در حالی است که وزیر خارجه آمریکا با صراحت اعلام کرد در توافقنامه ژنو حق غنی‌سازی برای ایران به رسمیت شناخته نشده است و بعد ما مشاهده می‌کنیم که ظریف می‌گوید که آمریکایی‌ها هرچه می‌خواهند بگویند در حالیکه این حرف آقای ظریف اصلاً قابل توجیه نیست چرا که ما با آمریکا در قبال برنامه‌ هسته‌ایمان مذاکره کردیم.

وی افزود: تنها جایی که بحث در خصوص غنی‌سازی شده است در مقدمه توافقنامه آمده است اما من هرچه مطالعه می‌کنم بحثی در مورد حق غنی‌سازی ایران و پذیرفتن آن پیدا نمی‌کنم.

این استاد دانشگاه تهران ادامه داد: در بخش نهایی توافقنامه نیز هیچ صحبتی در خصوص حق غنی‌سازی ایران نیامده است، در واقع من باید بگویم غنی‌سازی که هیچ بحث بر سر فاجعه است که در این توافق بر سر ما آمده است. در بخش نهایی‌ آمده است، غنی‌سازی متقابلاً تعریف شده با شاخص‌های متقابلاً توافق شده که باید سازگار با نیازهای عملی باشد برای من این سوال پیش می‌آید که نیاز عملی ما را چه کسی باید تعیین کند آیا ملت ایران نامحرم است؟ که شما در مذاکرات در همه مسائل با طرف مقابل صحبت می‌کنید اما این موضوعات را از مردم ایران دریغ می‌کنید. من نمی‌دانم با این توافق حاکمیت ملی به کجا رفته است.

سعید زیباکلام در پایان خاطرنشان کرد: من برای برنامه هسته‌ای احساس خطر نمی‌کنم و آرزو می‌کنم فقط و فقط مراکز هسته‌ای ما با خاک یکسان بشود اما فقط و فقط همین و بیش از این اتفاق دیگری نیفتد. من نگران انقلاب اسلامی هستم.