فیلم سینمایی گذشته آخرین ساخته اصغر فرهادی و محصول مشترک ایران و فرانسه پس از بررسی های انجام شده توسط هیاتی متشکل از صاحب نظران سینمایی به عنوان نماینده سینمای ایران به اسکار معرفی شد.

سرویس فرهنگی جهان نیوز - فرزاد صبوری: این انتخاب و معرفی اگر چه با توجه به ویژگی های فنی، داستان و روند تهیه و تولید فیلم فرهادی، نظرات موافق و مخالف گروه های مختلف جامعه، اعم از صاحب نظران سیاسی، اجتماعی و هنرمندان را موجب شد، اما به طور کلی از دو منظر قابل توجه و بررسی است، به حدی که چه بسا با تدقیق در این مناظر شاید بتوان در مورد شایستگی این فیلم برای حضور در اسکار نیز واقع بینانه تر نظر داد. این مناظر دوگانه عبارت هستند از:

نخست: عامل ارتقای سطح فرهنگی جامعه؟

صاحب نظران و پژوهشگران هنر و رسانه اساسا برای آثار فرهنگی و محصول هنری سه ویژگی برشمرده اند:

الف- ارتقادهنده سطح زندگی جامعه
ب - آموزش دهنده
ج - سرگرم کننده

این سه ویژگی، اگر چه باید در هر اثر فرهنگی وجود داشته باشد تا موثر واقع شود اما تقدم و تاخرهر کدام مبتنی بر خاستگاه و جامعه محل رشد و تولید و عرضه ی محصولات تغییر می کند.

براین اساس، در نظام جمهوی اسلامی ایران که برآمده از ارزش ها و مفاهیم والای اسلام است، به طور قطع تاثیرگذاری محصولاتی همچون فیلم در «ارتقای سطح زندگی مردم» و «سوق دادن آحاد جامعه به سمت آرمان ها»، که در عبارت « فرهنگ سازی» قابل تجمیع هستند) در اولویت نخست قرار می گیرد و پس از آن موارد دیگر اولویت می یابد.

اما در نمونه ای دیگر، می توان به جوامع سرمایه داری همچون آمریکا اشاره کرد که نسبت به جامعه ما اولویت ها کاملا معکوس شده و تغییر کرده اند؛ در واقع در آن شرایط چون کسب درآمد بیشتر و رونق اقتصادی مضاعف مهمترین موضوع است، سرگرم کنندگی، ولو با افزایش روزافزون خشونت و گسترش صحنه های غیراخلاقی و .... ، در راس قرار دارد.

با این اشاره اجمالی به اهم مختصات منظر نخست، باید از انتخاب کنندگان فیلم گذشته پرسید که اثر سینمایی منتخب ایشان به واقع تا چه حد موجب ارتقای سطح زندگی مردم و افزایش رویکردهای مفهومی و محتوایی مردم شده و یا با عناصر فنی و داستانی و مفهومی و نیز با تدقیق و مطالعه جامعه شناسانه و روانشناسانه و ....... قابل رصد است که در آینده خواهد شد؛ به طوری که آن را شایسته نمایندگی کشورمان در یکی از مهمترین آوردگاه های سینمایی دنیا دانسته اند؟

دوم: صدور انقلاب به نقاط دیگر جهان

مقام معظم رهبری برای تبیین میزان اثرگذاری و لزوم به کار گیری هنر در تبیین آثار و نشر اندیشه های متاثر از انقلاب اسلامی در دنیا فرموده اند : «هیچ اندیشه ای در تاریخ ثبت نخواهد شد مگر انکه به زبان هنر آمیخته شود.»

در واقع انقلاب اسلامی اساسا مولودی فرهنگی است که نه تنها در کشورمان باعث انفجار نور شد، بلکه در دنیا نیز به عنوان نقطه عطفی منحصر به فرد شناخته شده و می شود. و در این میان سینما نیز بی نقش و کم تاثیر نیوده است.

البته سینما با دو نوع رویکرد دیده شده است:

الف- سیاه نمایی، که اساسا با نمایش عقب ماندگی ها و مشکلات، پیش از خدمت به انقلاب در تلاش برای ضربه زدن بوده؛ تا خود را نزد دشمنان عزیز جلوه داده و از امکانات متعدد آنها بهره بگبرد.

ب- سینمای ارزش گرا و متعالی که باشاخت مناسب از ارزش ها وبه کارگیری ماهرانه تکنیک دنیا را خیره کرده است. بنابراین بدیهی است که چشم دنیا به دنبال تعقیب رسولان فرهنگی کشورمان باشد تا دوستان بیش از پیش به این دوستی ببالند و دشمنان بیش از پیش در پی شناسایی شرایط و درصدد افزایش شرارت باشند.

با این رویکرد فیلم گذشته در کجای محور مختصات صدور انقلاب به دنیا می گنجد؟ آیا فقط به این دلیل که ممکن است صاحب نظران سینمایی کشورهای مختلف به این فیلم به خاطر سوابق کارگردانش مهربان تر نگاه کنند حضور سینمای ایران در محافل جهانی تعریف می شود؟