هدف تحقق‌یافتنی دیپلماسی وحدت اسلامی
شنبه ۴ شهريور ۱۳۹۱ ساعت ۱۵:۰۳
کد مطلب: 241097
دیپلماسی در معانی و مفاهیم کلی راه و روشی است برای تبادل و تعامل میان دو و یا چند کشور که در درون خود گفتوگو و تنبیه و تطمیع و اقناع را جای داده است. در این چارچوب، هنگامی که سخن از وحدت میان مسلمانان و کشورهای اسلامی به میان می‌آید، دیپلماسی وحدت اسلامی به عنوان یکی از راه‌کارها و روش‌ها برای تحقق این امر مهم مطرح می‌شود. تعریف این نوع دیپلماسی و رابطهی آن با انواع دیگر موضوع صحبت ما با حجتالاسلام اکبری جدی بوده است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
آیا دیپلماسی وحدت اسلامی نوع جدیدی از دیپلماسی است که باید آن را تبیین علمی کرد و یا اینکه زیرمجموعهی انواع دیپلماسی مثل دیپلماسی عمومی و یا قدرت نرم است؟
دیپلماسی به معنای گفتوگو و مذاکرهی مستمر در چارچوب‌های مشخص و تعیینشده در جهت زدودن بحران و جلوگیری از تنش است و در این چارچوب "دیپلماسی وحدت اسلامی" به معنای سازماندهی حرکت تقریب و وحدت بر اساس یکسری اصول و قوانین و مقررات مشخص و پیشبینی شده و یک چارچوب کلی است که هدف آن زدودن هر گونه بحران در جهان اسلام خواهد بود. در چارچوب دیپلماسی وحدت اسلامی، برنامه‌ریزی مستمر و ممتد و حسابشده بر اساس شرایط روز بین‌الملل و حرکت سازماندهی شده و همچنین در نظر گرفتن پیش‌بینی‌های لازم امری لازم و ضروری است و در این حرکت باید حتماً بحران‌هایی را که ممکن است در آینده پیش بیاید به صورت پیاپی پیشبینی کرد تا برای رویارویی با آنها آماده شد.
با توجه به این واقعیت که تنش‌ها ممکن است بین دولت‌ها یا بین مذاهب و در سطح مردم یا در سطح علمایی و دانشگاهی باشد، از این رو، دیپلماسی وحدت اسلامی هم ماهیت مردمی،علمایی، فکری، فرهنگی و هم ماهیت سیاسی را داراست.
بنابراین، نمیتوان دیپلماسی وحدت اسلامی را از دیپلماسی به صورت کلی متمایز و جدا دانست، زیرا دیپلماسی وحدت اسلامی نیز شیوهای از دیپلماسی است که برای دستیابی به اهداف مشخص و خاصی کاربرد خواهد داشت.
مؤلفه‌های اساسی آن چیست؟
دیپلماسی در روابط میان ملتها و دولت‌ها شیوه و روشی است برای دستیابی به منافع یعنی دو و یا چند کشور برای دستیابی به منافع خود با انجام گفتوگو و مذاکرات تلاش می‌کنند تا از منافع ملی خود پشتیبانی کنند. با این حال، در دیپلماسی وحدت اسلامی، اگر چه بر منافع و حفظ و دستیابی به آنها تأکید می‌شود، ولی تعریف منافع در این نوع دیپلماسی کاملاً از شکل و ماهیت ملی خارج می‌شود و نمود منافعی جمعی به خود می‌گیرد به این عبارت که در این نوع دیپلماسی منافع کشورهای اسلامی و یا به عبارت بهتر و دقیق‌تر منافع ملتهای مسلمان و یا امت اسلام مد نظر خواهد بود.
مهمترین مؤلفهی این نوع دیپلماسی پیگیری منافع همهی کشورهای اسلامی و مسلمانان جهان است و این موضوع نیز در شرایط کنونی قابل تحقق و پیگیری است، زیرا با توجه به تحولات به وجود آمده در کشورهای مسلمان و بیداری اسلامی در این کشورها وحدت مسلمانان جهان در دوران کنونی قابل تحقق است و برای رسیدن به این مهم دیپلماسی وحدت اسلامی رویکرد مناسب و ابزار دقیق و ضروری برای آن خواهد بود، البته باید در زمینهی مؤلفه‌های این نوع دیپلماسی بر هویت اسلامی، فارغ از هر نوع مزربندی و موضوعهای تفرقهانگیز، کشورهای اسلامی تأکید کرد. تأکید بر منافع مشترک ملتهای مسلمان نیز مؤلفهی دیگری است که در این نوع دیپلماسی قابل تأکید است.
نقش نخبگان حوزوی و دانشگاهی در شکلدهی تئوریک به این مقوله چیست؟
اگر بپذیریم که تشکیل امت واحد اسلامی و اتحاد و انسجام همهی مسلمانان جهان مهمترین هدف دیپلماسی وحدت اسلامی است، باید گفت که در این مسیر نهتنها نخبگان دانشگاهی و حوزوی که کلیهی نهادها و سازمان‌ها و شخصیت‌ها و نخبگان حوزوی و دانشگاهی در این زمینه باید تلاش و کوشش کنند و وارد این عرصه شوند، زیرا عملیاتی کردن چنین دیدگاه و تئوری‌هایی از عهدهی نهادی همچون مجمع تقریب مذاهب بر نخواهد آمد و دانشگاهیان و حوزویان و دیگر دستگاه‌ها نیز باید این نهاد را در تحقق این امر مهم یاری دهند.
"وحدت اسلامی با شعار محقق نمی‌شود و نیازمند تفاهم و بهره‌مندی از کانال‌های مختلف است؛ این حرکت نیازمند یک بسیج ملیـ مردمی و نخبگانی است و باید همه در آن سهم خود را بپردازند و همه باید در یک جهت حرکت کنند. اگرچه مجمع تقریب مذاهب در طول نزدیک به بیست سال فعالیت خود گام‌های بسیار ارزندهای در این راستا برداشته است، تحولات به وجود آمده در کشورهای اسلامی و بیداری اسلامی شرایط را به گونه‌ای کرده است که بتوان با همکاری و همیاری همهی دستگاه‌ها در راستای تحقق اهداف دیپلماسی وحدت اسلامی گام برداشت.
