مصرف شیشه؛ از میکده تا ماتمکده!

به گزارش جهان به نقل از مهرخانه، بر اساس تحقيقات صورت گرفته حدود 5/8 (هشت و نيم) درصد از زنان به مواد مخدر گرايش يافته‌اند (1) و همچنین بر اساس پژوهش دیگری که صورت گرفته در خصوص الگوی مصرف معتادان، حدود 3 درصد از این زنان معتاد به مصرف مواد صنعتی مثل شیشه روی آورده اند و این یعنی آغاز فاجعه.

گرچه نمی توان به دلیل مکانیزمهای موجود به این آمارها اکتفا کرد و نیاز به یک بررسی گسترده و همه جانبه وجود دارد اما نباید از کنار این شواهد و آمارها نیز به آسانی عبور کرد.

شیشه؛ محرکی اعتیاد آور
یکی از انواع موادمخدر که امروزه متأسفانه از مواد نسبتاً پر مصرف می باشد، آیس، شیشه یا کریستال است، تحقیقات نشان می‌دهد که مهمترین ترکیب این ماده‌مخدر آمفتامین است، شاید اولین و مهمترین ماده‌مخدری که از آمفتامین به دست آمد و در سطح وسیع مورد مصرف قرار گرفت اکستازی باشد، این قرص در کشور ما به ندرت مشاهده و مصرف می‌شد اما در سال‌های اول دهه هشتاد، مصرف آن افزایش یافت و انواع و اقسام این قرص در بازار قاچاق مشاهده می شد.

آنچه که در حال حاضر بسیار خوشایند است کاهش مصرف اکستازی تا حد قابل ملاحظه ای ست تا جایی که اکستازی به عنوان یک ماده مخدر بیس و پایه در مصرف کنندگان مواد مخدر مشاهده نمی شود، اما متاسفانه در سال های اخیر مصرف شیشه تا حد زیادی افزایش یافته و این امر بسیار جای تأمل دارد.

کورش محمدی رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایرانیان در گفت و گو با مهرخانه اظهار داشت:گمان می کنم باید نخست مقدمه ای در خصوص تاریخچه و معرفی ماده شیشه بیان کنم چراکه معتقدم شناخت این ماده به درک بهتر مطالب پیرامون آن کمک می کند. ماده شیشه آنگونه که در تحقيقات و بررسی های آزمایشگاهی نشان داده شده است ماده ای توهم زا و محرکی اعتیادآور و خطرناک است که به شکل کریستال‌های ریز مثل شکر و شاید هم بزرگتر از آن تولید می شود و مهمترين تركيب اين ماده‌مخدر آمفتامين است.

وی ادامه داد: سابقه توليد و مصرف آمفتامين به قبل از جنگ جهاني دوم مي‌رسد و در زمان جنگ جهاني دوم به عنوان يك داروي مؤثر در رفع افسردگي سربازاني كه مشغول جنگ بودند و يا نيروهايي كه قرار بود چندين شبانه‌ روز را به صورت پيوسته به نبرد مشغول باشند و فرصت استراحت نداشتند براي بالا بردن سطح انرژي آنان استفاده مي‌شد تا اینکه با گذشت زمان و مشخص شدن عوارض خطرناك اين ماده و اعتياد آور بودن آن ، كاربرد اين ماده به عنوان دارو به تدريج كنار گذاشته شد اما سوداگران و توليدكنندگان موادمخدر، فرصت را غنیمت شمرده و با توجه به خواص انژی زائی کاذب آن، استفاده از اين ماده را در تهيه موادمخدر جدید در دستور كار خود قرار دادند.

محمدی در خصوص عوارض این ماده خطرناک گفت: یکی از عوارض شیشه اختلال در خواب است به طوریکه مصرف‌كنندگان آن در دفعات اولیه مصرف، گاهی تا 72 ساعت نمي‌خوابند. علاوه بر این، علائمی همچون سطح انرژی بسیار بالا ، توهم شديد و خيره شدن به يك نقطه خاص براي چندين ساعت و نیز رفتارهاي بي‌پروا، از حالات نشئگي اين ماده محسوب مي‌شود که پس از بين رفتن اثر اين ماده شخص مصرف‌كننده به شدت احساس خستگي و كوفتگي مي‌كند به طوریکه ممكن است حدود 48 ساعت به صورت پيوسته خواب باشد اما پس از آنکه بیدار شد دچار سر دردهاي شديد، حالات بي‌قراري، لرزش و حركات غيرعادي اعضاء بدن مثل دست و سر می شود که برای غلبه براین حالات فرد مجبور به مصرف مجدد می شود. بروز این حالات در ادامه مصرف و پس از هر بار نشئگی به حدی شدت می یابند که فرد را ترغیب به افزایش دوز مصرف می کند.

آثار روانی و جسمانی مصرف شیشه
اینکه مصرف مواد مخدر آثار سویی برای فرد به همراه دارد شکی نیست اما اینکه چقدر از این آثار می تواند جبران پذیر باشد حائز اهمیت است. چیزی که شاید در مصرف مواد مخدر سنتی کمتر به چشم می خورد آثار روانی و جسمانی خطرناکی ست که تمامی مواد مخدر صنعتی به ویژه شیشه به همراه دارند و همین امر زنگ خطری ست که شاید به صراحت می توان گفت چند سالی ست که به صدا در آمده است.

زهرا که به گفته خودش 23 روز پاک است، در خصوص آثار روانی شیشه می گوید: من اولین باری که شیشه را مصرف کردم احساس شادی و انرژی زیادی داشتم اما این شادی و انرژی برای دفعه های بعد کمتر و کمتر می شد و توهم جای آن را می گرفت.

زهرا که دانشجوی اخراجی حسابداری ست ادامه می دهد: مصرف هر موادی آخرش بن بست است اما من فکر می کنم شیشه از هر ماده دیگری خطرناک تر باشد، زمانی که شیشه مصرف می کنی همه چیز برات معنایی دوبرابر پیدا می کند یعنی همه چیز را اغراق آمیز می بینی مثلاً اگر بدی به نظرت بدترینی و اگر خوبی به نظرت خوب ترینی و این از نظر روانی فشار زیادی برای آدم به همراه دارد.

محمدی پژوهشگر اعتیاد در خصوص آثار روانی این ماده نیز اظهار داشت: بطور کلی از نظر روانی مصرف این ماده مخدر در آغاز مصارف اولیه باعث افزایش هوشیاری و انرژی کاذب، بی خوابی شدید، کابوسهای شبانه، آشفتگی و سراسیمگی، افزایش میل جنسی و تمرکزبالا می شود اما با ادامه مصرف، عوارض روانی آن شدت یافته و در قالب اختلالات روانی ازقبیل افکار پارانوئیدی یا سوء ظن شدید، هذیان گوئی، توهمات شدید، افسردگی و اضطراب، تشنج و تحریک پذیری شدید، افکار خودکشی و گاهی نیز دگر کشی و علائم خطرناکی شبیه شیزوفرنی که از حالات روان پریشی به شمار می رود، در فرد ظاهر می شوند.

وی ادامه داد: البته از نظر جسمانی نیز عوارضی مانند افزایش فشار خون، ایجاد زخم های عفونی در بدن، تحلیل رفتن برخی بافتها، لاغری مفرط، خرابی دندان و لثه، آسیبهای جدی قلبی که گاهی به سکته قلبی هم منجر می شود، پرخوابی، لرزش دستها و بدن، گرفتگی فک ها و پارگی زبان، سرگیجه و حالاتی مانند گرسنگی و خستگی شدید فرد را احاطه می کنند که گاهی بروز چندین علامت از این عوارض به صورت توام، فرد را غیر قابل کنترل می نماید و موجب بروز رفتارهای خشونت آمیز و خصمانه از سوی سوء مصرف کننده می شود.

رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایرانیان تصریح کرد: از طرفی معمولا تحت تاثیر اختلالات روانی مانند پارانویا و شیزوفرنی، افراد مصرف کننده شیشه به طور غیر ارادی نسبت به همه افراد ازجمله همسر و فرزندان خود بی اعتماد شده و با بدبینی شدیدی نسبت به آنها برخورد می کنند که گاهی وجود این عوارض در فرد، به حدی شدید هستند که منجر به بروز واکنشهای فیزیکی ازجمله آسیب رساندن به خود یا دیگر اعضای خانواده شان می شود.

محمدی اضافه کرد: در واقع برخلاف تصور برخی و نیز به رغم تبلیغات دروغین پیرامون این ماده، مصرف شیشه حتی برای مدت کوتاهی نیز می تواند اعتیاد و وابستگی شدیدی در فرد ایجاد نماید و ویژگی مخرب این ماده به گونه ای است که فرد مصرف کننده دائما ناچار به افزایش میزان و دفعات مصرف خود می شود تا بتواند تعادل نسبی خود را حفظ کند و همین امر پس از مدتی با تغییرات سریع در فیزیک بدن فرد معتاد همراه می شود که معمولا به صورت اندام لاغر، صورت رنگ پریده، دندان های سیاه شده یا ریخته شده و چشمهای گود رفته خود را نشان می دهد.

ایدز و هپاتیت؛ کمترین آسیبی ست که متوجه فرد معتاد می شود
این پژوهشگر اعتیاد ادامه داد: گاهی دوز مصرفی افراد پس از مدتی، به حدی بالا می رود که توانائی تامین ماده مورد نیازشان را برای مصرف روزانه از دست می دهند و بهمین خاطر علاوه بر اینکه شغل، خانواده و تقریبا تمامی فرصتهای موجود را از دست می دهند، به رفتارهای بزهکارانه، آسیب رساندن به دیگران، سرقت، تکدی گری وباج گیری، چاقوکشی، قتل، زورگیری و ضرب و جرح دیگران نیز متوسل می شوند. در این میان ظهور زخمهای چرکین بر تمامی بافتهای بدن و نیز ابتلا به بیماریهای رفتاری همچون ایدز و هپاتیت، کمترین آسیبی است که متوجه فرد معتاد می شود. این افراد اگر به موقع از مسیر تاریکی که در پیش گرفته اند باز نگردند، یقینا سرانجامی جز مرگ در اثر خودکشی یا سکته و یا بیماریهای عفونی نخواهند داشت.

شیشه و اعتیاد جنسی
بی غیرتی، ناموس فروشی، آزارهای ناموسی، خود فروشی، قتل تمام این کلمات را بارها و بارها شنیده ایم که به فرد معتاد نسبت می دهند اما آنچه که مصرف شیشه برای فرد معتاد به همراه دارد جدای تمام این زشتی ها اعتیاد جنسی ست چیزی که شواهد نشان می دهد زنان و دختران نخستین قربانیان آن هستند!

رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایرانیان معتقد است: در سالهای اخیر یک باور غلط مبنی بر تقویت میل و توان جنسی در مورد بسیاری از مواد مخدر ازجمله همین ماده شیشه توسط مافیاهای عرضه کننده این مواد در جامعه بسط داده شده است که متاسفانه برخی افراد، ناآگاهانه تسلیم این باور شده اند. در حالیکه برخلاف این باور غلط مصرف شيشه نه تنها هرگز ميل جنسي را افزايش نمي‌دهد بلكه سردمزاجي و ناتواني ميل جنسي از عوارض قطعی آن است.
وی ادامه داد: در واقع چيزي كه با مصرف مداوم شيشه اتفاق مي‌افتد یک حالت روانی و یا بهتر بگویم یک نوع اعتياد جنسي است که اتفاقا هیچ ارتباطی با افزايش ميل جنسي ندارد بلکه تحت تاثیر عوارض روحی و روانی این ماده محرک، فرد دچار حالتی از مهارگسیختگی جنسی می شود و در این حالت تصور می کند که میل جنسی اش افزایش یافته در صورتیکه این تصور ناشی از وهم و خیال تشدید شده ای است که همراه با مقدار زیادی انرژی کذائی که به صورت یکجا پس از مصرف در فرد آزاد می شود و او را به رفتارهای عادت گونه جنسی ترغیب می کند.

محمدی اضافه کرد: طبعا فرد به این دلیل که از نظر روانی به یک اعتیاد جنسي مبتلا می شود تمام ذهن و فکر خود را بر رفتارهای جنسی متمرکز می کند تا به این وسیله بر فشارها و کشش های روانی خود فائق آید، لذا به طور مهارگسيخته ای اقدام به رفتارهای جنسي فردی و گروهی می نماید. در واقع مصرف شیشه به واسطه آثار روانی و توهماتی که در فرد ایجاد می کند و نیز به این دلیل که موجب حذف مهار و کنترل تکانه های جنسی وی می شود، می تواند عامل تجاوز به عنف تلقی گردد، چون این افراد هیچ گونه کنترلی بر رفتار خویش ندارند و ممکن است برای مهار این میل وحشی که از لحاظ روانی در آنها ایجاد شده است، به هر اقدام غیر متعارفی متوسل شوند و حتی گاهی که با مقاومت طرف مقابل مواجه می شوند مرتکب قتل و ضرب و جرح نیز می شوند.

این پژوهشگر اعتیاد تصریح کرد: معتادان به شیشه معمولاً پس از مدتی به عوارضی مانند كاهش ميلي جنسي، انزال زودرس، عدم رضايت در زندگي زناشويي و از دست‌دادن كنترل ميل جنسي دچار می شوند.

علت رواج مصرف شیشه در بین اقشار جامعه
قاصدک که تنها 24 سال دارد در خصوص اعتیادش به شیشه می گوید: اولین باری که شیشه مصرف کردم تنها هدف کاهش وزن بود، چون اضافه وزن داشتم و چاق بودم به من پیشنهاد دادن که از این ماده استفاده کن سریع بدون دردسر لاغر می شوی من هم وقتی شروع کردم حتی زمانی که با کاهش وزن شدید مواجه شدم نتوانستم آن را کنار بگذارم.

نادیا دانشجوی اخراجی یکی دیگر از مصرف کنندگان شیشه است که به گفته خودش دوست ناباب او را به این حال و روز انداخته در مورد اعتیادش می گوید: من در سن 18 سالگی اولین بار بود که در هنرستان شیشه را به اصرار یکی از دوستام مصرف کردم . دوستم معتقد بود که برای اینکه کارهای هنری بهتری بتوانیم انجام بدهیم و فعالیتمان را بیشتر کنیم احتیاج به انرژی بیشتری داریم و این ماده بدون اینکه اعتیاد بیاورد می تواند به ما کمک کند من هم پذیرفتم و ناباورانه گرفتارش شدم تا حالا که 23 سال دارم.

رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایرانیان در خصوص دلیل افزایش مصرف این ماده خطرناک در بین جوانان و بزرگسالان اظهار داشت: این امر به اعتقاد بنده می تواند ناشی از عوامل متعددی باشد، ازجمله می توان به تبلیغات اغوا گرایانه ای که سوداگران و مافیای تولید و عرضه این ماده به راه می اندازند مبنی بر اینکه ماده شیشه اعتیاد آور نیست، ماده شیشه برای تقویت میل جنسی و یا لاغری مفید است، اشاره کرد که متاسفانه برخی جوانان و حتی بزرگسالان را به سمت خود جذب می کند. البته از وجود عوامل دیگری از قبیل روند نزولی قیمت ماده شیشه که طی سالهای اخیر به میزان 150 درصد کاهش قیمت داشته است و نیز سهل الوصول بودن و دسترسی آسان به این ماده که امروزه به صورت انبوه در لابراتوارهای خانگی تولید می شود، نباید غافل شد که اینها هم نقش بسزائی در افزایش گرایش افراد به سمت شیشه دارند.

محمدی ادامه داد: ویژگیهای اختصاصی ماده شیشه نیز از قبیل بی بو و بی رنگ بودن، سهولت مصرف در هرجا و هرزمانی و نیز ایجاد انرژی، سرخوشی و شادابی کاذبی که در مصارف آغازین تحت تاثیر مصرف این ماده به فرد دست می دهد، می تواند از جمله عواملی باشند که سبب افزایش آمار گروندگان به سوی این مواد می شوند. علاوه بر همه این عوامل بنده معتقدم که کاهش شدید عرضه مواد سنتی مانند تریاک و افزایش چشمگیر قیمت آنها نیز می تواند برخی افراد از جمله جوانان و نیز بزرگسالانی را که قبلا معتاد به مواد سنتی بوده اند، را به تغییر الگوی مصرف مواد مخدر خود و سوء مصرف این ماده ترغیب نماید. معمولا قربانی اصلی تبلیغات دروغین شیشه مبنی بر موثر بودن آن در لاغری، زنان هستند و بزرگترین قربانی تبلیغات اغواء کننده عرضه کنندگان این ماده مبنی بر شادی آفرینی و اعتیاد آور نبودن ماده شیشه، قشر جوان جامعه هستند.

رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایرانیان در خصوص آمار تعداد مصرف کنندگان این ماده گفت: گمان می کنم با مکانیزمهای موجود هرگز نمی توان آمار دقیقی از مصرف کنندگان شیشه ارائه داد. چراکه مصرف کنندگان شیشه از پراکندگی وسیعی در میان قشرهای مختلف جامعه برخوردارند و اغلب این افراد به این دلیل ماده شیشه را انتخاب کرده اند که به تصور خویش اعتیاد آور نبوده و فاقد علامتهای ظاهری مانند بو و رنگ است. با این حال برخی آمار ها حکایت از اعتیاد بالای 30 درصد معتادان به شیشه دارد. ما در انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایرانیان در سال 90 پژوهشی را پیرامون مواد مخدر صنعتی انجام دادیم که نتایج آن حاکی از تغییر الگوی مصرف 63 درصدی معتادان به مواد سنتی به سمت مواد صنعتی ازجمله شیشه بود. براساس این نتایج حدود 3 درصد از معتادان به مواد مخدر صنعتی را زنان تشکیل می دهند.

وی در پایان تصریح کرد: در هر حال با توجه به مطالعات میدانی و حضوری چندین ساله ام درحوزه اعتیاد پژوهی میتوانم اعلام کنم که آمار معتادان به شیشه با سرعت بالائی روبه افزایش است و قطعا زنان و دختران جوان و نوجوان نیز از آسیب های این ماده خطرناک در امان نخواهند بود، به همین دلیل اگر بموقع چاره ای برای پیشگیری و کنترل رشد روز افزون گروندگان به این ماده اندیشیده نشود با احتمال بسیار بالائی در آینده با یک فاجعه انسانی ناشی از سوء مصرف شیشه مواجه خواهیم شد. اگر چه هم اکنون تلاشهای مجدانه و بسیار خوبی توسط عزیزانمان در نیروی انتظامی و سایر دستگاههای مرتبط با این موضوع صورت گرفته است اما به نظر من هنوز راه بسیار داریم تا رسیدن به یک مبارزه پایدار.

باتوجه به آنچه که گفته شد به نظر می رسد خسارات و آسیبهای ناشی از سوء مصرف طولانی مدت ماده مخدر شیشه به سیستم های عصبی و ارگانیکی بدن تقریباً غیر قابل برگشت هستند، به همین خاطر لازم است کسانیکه به هر دلیلی در دام این بلای خانمان سوز گرفتار شده اند تا هنوز نقطه روشنی باقی است، با مراجعه به متخصصان امر خود را از این فاجعه انسانی رها سازند.