.. تا به تهران رسيديم، باز ترس برمان داشت كه نكند تمامي آن همه را در خواب ديده باشيم و اين است كه بيداري است؛ اما نه، وقتي كه چشممان به تابلوي آن مرد شكمويي افتاد كه داشت ساندويچ سوسيس مي‏بلعيد و در عمق‌ آن تصوير زينب را يافتم كه در كاسه غذايش جز خمير هسته خرما چيزي نبود، دريافتم كه نه، ما بيدار شده‏ايم و شاهد ما تصويري بود از حضرت امام، تنها چراغ كلبه تاريك آن پيرزن بشاگردي كه چون وجدان روشن و بيداري مي‏درخشيد...و نه! بشاگرد ديگر ديار فراموشي نيست.
اين‌ها آخرين جملاتي بود كه شهيد سيدمرتضي آويني از سفر به منطقه محروم بشاگرد نوشته است.

محروميت زدايي، مهم‌ترين هدف انقلاب
بي‌ترديد مهم‌ترين هدف امام‌خميني(ره) در مبارزات، سرنگوني رژيم شاهنشاهي و اقامه حكومت اسلامي بود كه با ايثار و جهاد مردم به پيروزي رسيد. ولي امام به خوبي مي‌دانست كه حكومت وسيله است نه هدف. هدف امام فقط اين نبود كه حاكماني بروند و حاكماني ديگر جايگزين آنان شوند. بلكه عقيده داشت با استحكام نظام اسلامي و اجراي كامل و همه جانبه احكام و قوانين دين، مشكلات اقتصادي، سياسي، اجتماعي و اخلاقي مردم حل مي‌شود و سعادت دنيا و آخرت آنان تامين مي‌گردد. بنابراين، امام در تاسيس حكومت اسلامي اهدافي را تعقيب مي‌كرد كه تحقق آنها را از آثار اجراي كامل احكام و قوانين اسلام مي‌دانست. در طول مبارزات نيز گاه گاه بدين مطلب اشاره مي‌كرد.

حمایت از محرومان، پرجاذبه‌ترین شعار انقلاب بود
يكي از مهم‌ترين آرمان‌هاي امام‌خميني(ره) تحقق عدالت اجتماعي، كم شدن فاصله طبقاتي، رفع تبعيضات ظالمانه، حمايت از محرومان و فقر ستيزي بود. از بررسي سخنراني‌ها، پيام‌ها، توصيه‌هاي امام استفاده مي‌شود كه مسئله رفع تبعيض و فقر ستيزي يكي از اهداف بزرگ او بوده كه همواره بدان تاكيد داشت. آن بزرگوار به قدري در اين باره سخن مي‌گفت كه به‌عنوان پناهگاه مستضعفان و پابرهنه‌ها شناخته شد. كساني كه دوران صدر پيروزي انقلاب را درك كرده‌اند و سخنان و موضع‌گيري‌هاي امام‌خميني(ره) و ديگر مسئولان نظام را شنيده‌اند به خوبي مي‌دانند كه حمايت از محرومان و مستضعفان يكي از مهم‌ترين و پرجاذبه‌ترين شعارهاي انقلابيون و مورد تاكيد رهبر انقلاب بود.

هجرتی برای جهاد
هرچند حركت‌هاي جهاد سازندگي از ابتداي انقلاب بين اقشار مختلف رواج داشت ولي بعد از دوران سازندگي در بين برخي از مدارس شهر تهران مانند دبيرستان مفيد گروه‌هايي ايجاد شدند كه با سفر 20-15روزه به مناطق محروم ضمن ساختن مدرسه، مسجد، حمام عمومي و... به فعاليت‌هاي علمي و فرهنگي در اين مناطق مي‌پرداختند. از سال 83 نيز چند گروه دانشجويي متشكل از دانشجويان بسيجي دانشگاه‌هاي اميركبير، سمنان و امام صادق(ع) بناي اردوهاي جهادي را نهادند كه با گسترش آن به طرح «هجرت» شهرت يافت.

دانشجويان، مسئولان آينده محروميت‌زدا
اردوهاي جهادي با هدف محروميت‌زدايي برپا شد و شايد درك محروميت خود بزرگ‏ترين محروميت زدايي از فكر و دل انسان باشد. انساني كه همواره در نعمت و رفاه به قدري غرق شده‏ است كه تمام اهداف و برنامه‌هاي زندگي‏اش را براي كسب رفاه بيشتر قرار مي‏دهد، نمي‏تواند معناي فقر و محروميت را بفهمد، چه رسد به اين‏كه براي برطرف كردن آن تلاش كند.

در اين ميان دانشجويان، كساني‏كه مقدرات كشور در دست آنان است يا در دست آنان قرار خواهد گرفت، اگر درد فراموش شدن، درد فقر و محروميت را بچشند، خودشان براي زدودنش جهاد مي‏كنند وقتي تو بفهمي كه فراموش شدن يعني چه، وقتي تو ببيني جايي را كه ديگران نمي‏بينند و شايد نه!، مي‏بينند و به حساب نمي‌آورند، ديگر فراموشت نمي‌شود.

جهادي، در واقع جنگي‏است در درونت با خودت كه درست همان وقتي‌كه مي‏خواهي به‌خودت فكر كني يا بايد به‌خودت فكر كني، كه كجايي، آينده‏ات چه مي‌شود، زندگي را چه مي‏خواهي بكني؟، به سراغت آمده؛ كه كجايند، آينده‏شان چه مي‌شود؟ زندگي را چه مي‏خواهند بكنند؟!

در اردوي جهادي مهم‌ترين قشري كه براي آنها برنامه‏ريزي صورت مي‏گيرد، خود دانشجويان هستند؛ چرا كه دانشگاه و محيط دانشجويي، بيش از ديگر محيط‌ها نيازمند كار فرهنگي است.اگر ما چندين مسئول داشته باشيم كه در راستاي محروميت‏زدايي تلاش كنند، بهتر از اين است كه خود به تنهايي براي آن تلاش كنيم. بنابراين ايجاد ديد مناسب در دانشجويان مهم‌ترين هدف و اولويت است. چرا كه آنان يقينا مسئولان آينده‏اند. اما دانشجويان خودشان هم در اين كار وارد مي‏شوند و در اين مدت كوتاه كه در مناطق محروم قرار مي‏گيرند، تمام همتشان را به كار مي‏برند.

دستاوردهاي جهادي
يكي از اركان اردوهاي جهادي هجرت است. جدايي از زندگي روزمره و حضور در محيطي با شرايط اوليه زندگي اين بستر را فراهم مي‌آورد تا شركت‌كنندگان بيش از پيش ضعف‌هاي فردي و تعلقات به زندگي روزمره را درك كنند. محيط اردوي جهادي بستر مساعدي براي تمرين ترك تعلق است ليكن از اين بستر تنها كساني مي‌توانند استفاده كنند كه آن را شناخته و به اهميت آن پي برده باشند.
امام‌خميني‌(ره) در پيام قطعنامه مي‌فرمايند: تنها كساني با ما تا آخر خط مي‌مانند كه درد فقر و محروميت را چشيده باشند. بر اين مبنا اردوي جهادي مي‌تواند مقدمه‌اي باشد بر درك حقيقي مستضعفان و آماده شدن براي ظلم ستيزي. بدين ترتيب «آمادگي براي مبارزه در راه آرمان‌هاي انقلاب» از ديگر دستاوردهاي اين اردوها است.
نتايج يك مطالبه واقعي از مسئولان مي‌تواند به اندازه چندين اردوي جهادي كاركرد خدمت رساني داشته باشد. فراتر از آن مطالبه‌گري كه به‌عنوان يكي از مطالبات صريح مقام معظم رهبري از دانشجويان جزء وظايف ما محسوب مي‌شود و اردوهاي جهادي يكي از بهترين بسترها براي تحقق آن است.

آخرين و رايج‌ترين هدفي كه در اردوهاي جهادي پيگيري مي‌شود؛ خدمت‌رساني به مردم است. اين خدمت‌رساني شامل كارهاي عمراني، فرهنگي، مذهبي، ورزشي و... است. گرچه وجود كار عمراني براي تحقق مابقي اهداف اردوهاي جهادي امري لازم است ليكن نبايد اين نكته را فراموش كرد كه اثربخشي در حوزه‌هاي فرهنگي به شرط رقم زدن تعاملي اسلامي با محرومان از پتانسيل‌هاي بالقوه فضاهاي دانشجويي است. 
خبرگزاري برنا / عبدالرضا محمدی